Polski Atom

Materiał informacyjny
opracowany przez Departament Energii Jądrowej
Ministerstwa Klimatu i Środowiska

30 maja 2022 r.

I. Bieżące Wydarzenia w Energetyce Jądrowej na Świecie

1. Rozpoczyna się realizacja projektu dostarczania pary przemysłowej z EJ Tianwan

W elektrowni jądrowej Tianwan w chińskiej prowincji Jiangsu rozpoczęły się prace nad projektem dostarczania pary do pobliskiego zakładu petrochemicznego, poinformowała China National Nuclear Corporation (CNNC). Jego zakończenie planowane jest do końca 2023 r. i będzie to pierwszy chiński projekt wykorzystania energii jądrowej do wytwarzania pary do celów przemysłowych.

Plan budowy i projekt techniczny zostały zweryfikowane przez General Electric Power Planning and Design Institute. CNNC ogłosiło właśnie wylanie pierwszego betonu dla jądrowej instalacji do produkcji pary przemysłowej. Okres realizacji projektu wynosi 24 miesiące, a zakończenie planowane jest do końca 2023 roku. Całkowity koszt inwestycji wynosi 730 mln CNY (109 mln USD).

Projekt jest realizowany wspólnie przez spółkę zależną CNNC Jiangsu Nuclear Power Company oraz bazę przemysłu petrochemicznego Lianyungang w Xuwei New District, Lianyungang City. W ramach projektu para będzie uzyskiwana z obwodów wtórnych bloków 3 i 4 elektrowni Tianwan. Po przejściu przez wielostopniowe wymienniki ciepło będzie transportowane izolowanym rurociągiem naziemnym do Przemysłowej Bazy Petrochemicznej Lianyungang w celu wykorzystania w produkcji przemysłowej.

Zakład ma dostarczać 4,8 mln ton pary rocznie, co zmniejszy spalanie standardowego węgla o 400 000 ton rocznie i równoważną redukcję emisji o 1,07 mln ton dwutlenku węgla, 184 ton dwutlenku siarki i 263 ton tlenków azotu.

Jako jedna z siedmiu głównych baz przemysłu petrochemicznego zaplanowanych i zbudowanych na obszarach przybrzeżnych Chin, baza Lianyungang jest narodowym ekoprzemysłowym parkiem demonstracyjnym wyznaczonym przez Ministerstwo Ekologii i Środowiska, Ministerstwo Handlu i Ministerstwo Nauki i Technologii.

„Dostarczanie pary i wprowadzenie jej do produkcji przyczynią się do zaopatrzenia bazy petrochemicznej Lianyungang w zieloną energię, a także zapewnią demonstracyjny plan energetyczny dla transformacji i modernizacji krajowego przemysłu petrochemicznego” – zauważa CNNC.

Pierwsze cztery bloki w EJ Tianwan, które rozpoczęły komercyjną działalność w okresie od czerwca 2007 do grudnia 2018 roku, to jednostki Gidropress WWER dostarczone przez Rosję, podobnie jak siódmy i ósmy, dla których generalny kontrakt został podpisany w marcu 2020 roku. Bloki 5 i 6 wyposażone są w chińskie reaktory ACPR1000.

Gdy wszystkie osiem bloków będzie oddanych do eksploatacji, EJ Tianwan stanie się największą elektrownią jądrową na świecie z ośmioma blokami i łączną mocą wytwórczą około 8100 MWe. Elektrownia jest własnością i jest zarządzana przez Jiangsu Nuclear Power Company, spółkę joint venture pomiędzy CNNC (50%), China Power Investment Corporation (30%) i Jiangsu Guoxin Group (20%).

2. Temelín 2 uzyskał zgodę na przedłużenie pracy

Czeski ČEZ otrzymał koncesję na dalszą eksploatację bloku Temelín 2. Reaktor WWER-1000 pracuje w tym bloku od 20 lat, a CEZ liczy co najmniej na kolejne 40 lat.

Państwowy Urząd Bezpieczeństwa Jądrowego (SÚJB) poinformował, że udzielił spółce ČEZ koncesji na dalszą produkcję energii elektrycznej w Temelinie 2. SÚJB stwierdził, że nie widzi powodu, aby tego nie robić, po dokonaniu oceny dokumentacji dostarczonej od ponad sześciu miesięcy przez ČEZ.

Jan Kruml, dyrektor elektrowni, wyjaśnił: „Musieliśmy udokumentować, w jaki sposób będziemy monitorować żywotność ważnych urządzeń w nadchodzących latach lub jaki będzie zakres inwestycji w modernizację i wzmocnienie bezpieczeństwa”.

Część dokumentacji obejmowała oba reaktory w zakładzie i została złożona, gdy blok 1 przeszedł ten sam przegląd w 2020 r. Reaktory muszą przechodzić tego rodzaju okresową ocenę bezpieczeństwa co dziesięć lat, aby zachować koncesję.

„Chcemy eksploatować oba bloki jądrowe przez co najmniej 60 lat”, powiedział Brohdan Zronek, dyrektor ds. energetyki jądrowej w ČEZ.

Dwa reaktory wodne ciśnieniowe w Temelínie to jednostki WWER-1000 zaprojektowane przez rosyjską firmę Gidropress, które zostały uruchomione w 2000 i 2002 roku. Pierwotnie miały one moce wytwórcze 963 MWe i 930 MWe, ale po licznych modernizacjach i ulepszeniach generują obecnie 1027 MWe i 1029 MWe. MWe. Temelín wytwarza około 20% energii elektrycznej w Republice Czeskiej i ciepło do pobliskiego miasta Týn nad Wełtawą, a elektrownia jądrowa Dukovany wytwarza kolejne 17%. Węgiel jest kolejnym co do wielkości źródłem energii elektrycznej w kraju (40 proc.), ale ma zostać wycofany do 2038 r. Aby wesprzeć ten cel, planowane są nowe reaktory zarówno w Temelínie, jak i Dukovanach.

3. Bangladesz i Korea Południowa zacieśniają współpracę w zakresie energii jądrowej

Koreański Instytut Badań Energii Jądrowej (KAERI) podpisał porozumienie ramowe (MoU) z Komisją Energii Jądrowej (BAEC) Bangladeszu w sprawie współpracy technologicznej w zakresie badań i rozwoju w dziedzinie atomistyki.

Ceremonia podpisania odbyła się 25 maja w siedzibie BAEC w Dhace w Bangladeszu. Wzięli w niej udział dyrektor KAERI Won-seok Park, przewodniczący BAEC Mohammad Azizul Haque i ambasador Republiki Korei w Bangladeszu Jang-geun Lee.

Zgodnie z podpisanym porozumieniem, główne obszary współpracy pomiędzy KAERI i BAEC obejmują rozwój, wykorzystanie i modernizację reaktorów badawczych, produkcję i zastosowanie radioizotopów, rozwój technologii radiacyjnych, badania nad neutronami oraz gospodarkę odpadami promieniotwórczymi.

KAERI stwierdził, że podpisanie porozumienia „posłuży za nowy punkt zwrotny dla wzmocnienia współpracy w różnych dziedzinach badań poza już istniejącą współpracą w dziedzinie energetyki jądrowej”. Dodał: „Porozumienie to zostało przygotowane w celu ustanowienia i wzmocnienia zorientowanej na przyszłość współpracy między obiema organizacjami poprzez wymianę zasobów ludzkich i informacji technicznych w szerokim obszarze zagadnień związanych z energią jądrową”.

W lipcu 2021 r. KAERI wygrał kontrakt BAEC o wartości około 3,9 miliona dolarów na modernizację Bangladesh Training Research Reactor (BTRR). Projekt obejmuje rozbudowę i wymianę kluczowych obiektów BTRR, który działa już od 1986 roku, na technologię cyfrową. Zakończenie projektu planowane jest na styczeń 2023 roku.

Pierwsza elektrownia jądrowa w Bangladeszu - składająca się z dwóch bloków wyposażonych w reaktory WWER-1200 - jest obecnie budowana przez rosyjski AtomStroyExport w Rooppur, około 160 km na północny zachód od Dhaki. Budowę Rooppur 1 rozpoczęto w 2018 r., a wytwarzania energii zaplanowano na 2023 lub 2024 r. Blok 2 w elektrowni jest budowany o rok później, a Bangladesz zadeklarował, że chciałby rozpocząć budowę drugiej elektrowni jądrowej, gdy Rooppur zacznie już działać

4. Westinghouse i Hyundai będą współpracować przy AP1000

Westinghouse Electric Company i Hyundai Engineering & Construction (E&C) podpisały umowę o strategicznej współpracy, aby wspólnie uczestniczyć w globalnych możliwościach budowy reaktorów AP1000. Ceremonia podpisania odbyła się w siedzibie Hyundai E&C w Seulu.

Umowa daje Hyundai E&C możliwość zademonstrowania swoich możliwości inżynieryjnych, zakupowych i konstrukcyjnych przy budowie reaktora AP1000 konstrukcji Westinghouse, powiedział dyrektor generalny Hyundai E&C, Yoon Young-Joon. „Oczekuje się również, że obecność Hyundaia w sektorze zielonej energii wzrośnie dzięki wspólnemu uczestnictwu w globalnych projektach konwencjonalnych elektrowni jądrowych prowadzonych przez Westinghouse” – dodał.

„Sprawdzona technologia AP1000 firmy Westinghouse jest liderem w branży pod względem bezpieczeństwa i wydajności operacyjnej; oczekujemy na współpracę z Hyundai E&C, światowym liderem w realizacji kontraktów inżynieryjnych, zakupowych i budowlanych (engineering, procurement, and construction, EPC) nad przyszłymi projektami elektrowni AP1000, aby wspólnie pomóc krajom osiągnąć cele w zakresie dekarbonizacji i bezpieczeństwa energetycznego” – powiedział David Durham, Prezes Westinghouse Energy Systems.

AP1000 jest opisywany przez Westinghouse jako reaktor generacji III+ z całkowicie pasywnymi systemami bezpieczeństwa. Cztery jednostki AP1000 działają obecnie w Chinach – dwie w EJ Sanmen i dwie w Haiyang – a dwie jednostki również są na ukończeniu w EJ Vogtle w USA. Dwie jednostki CAP1000 – chińska wersja AP1000 – zostały zatwierdzone do drugiej fazy rozbudowy EJ Sanmen i Haiyang, a technologia AP1000 została również wybrana lub jest rozważana do budowy w Indiach, Polsce, Ukrainie i innych krajach.

5. Związki zawodowe apelują do eurodeputowanych o poparcie energii jądrowej

20 związków reprezentujących belgijskich, bułgarskich, czeskich, fińskich, francuskich, węgierskich, litewskich, rumuńskich, słowackich i słoweńskich pracowników energetycznych twierdzi, że włączenie energii jądrowej i gazu do taksonomii UE ma kluczowe znaczenie dla przeciwdziałania zmianom klimatu i zwiększenia niezależności energetycznej.

W liście do członków Komisji Gospodarki, Środowiska, Przemysłu i Energii Parlamentu Europejskiego związkowcy wzywają ich do „głosowania za (lub przynajmniej niesprzeciwiania się)” wprowadzeniem uzupełniającego aktu delegowanego dotyczącego klimatu (CDA), który przewiduje włączenie energii jądrowej i gazu do taksonomii UE.

We wspólnym oświadczeniu związki stwierdziły, że dla pracowników przemysłu elektroenergetycznego i gazowego włączenie energii jądrowej i gazu do europejskiej taksonomii ma pierwszorzędne znaczenie dla radzenia sobie z wyzwaniami klimatycznymi, dla dywersyfikacji dostaw energii i zwiększania niezależności energetycznej Europy, sprawiedliwości społecznej, stabilności gospodarczej oraz przyszłości miejsc pracy w podstawowym sektorze przemysłowym i usługowym. Ponadto wojna na Ukrainie jest sygnałem alarmowym dla Europy do dywersyfikacji jej zasobów energetycznych i konieczności wzmocnienia jej autonomii energetycznej.

„Chcemy podkreślić, że uzupełniający akt delegowany jest najlepszym kompromisem, jaki można było osiągnąć. Uznanie energii jądrowej za energię przejściową nie można uznać za właściwe, jednak kwalifikacja przejściowa jest lepsza niż nieuwzględnienie jej w ogóle w taksonomii ... wymiar przejściowy gazu w CDA jest odpowiedni, biorąc pod uwagę, że niektóre inwestycje będą konieczne do dywersyfikacji zasobów gazu UE (i położenia kresu zależności od Rosji)”.

Parlament Europejski ma czas do 10 lipca na podjęcie decyzji w sprawie wniosku Komisji Europejskiej dotyczącego włączenia, pod pewnymi warunkami, działalności w zakresie energii jądrowej i gazu do wykazu działalności gospodarczych objętych taksonomią UE – tj. sklasyfikowanych jako „zrównoważone środowiskowo”.

W ramach trwającej kontroli planu Komisji, komitety Parlamentu Europejskiego ds. Gospodarczych i Monetarnych oraz ds. Środowiska, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności zorganizują wysłuchanie publiczne w dniu 30 maja przed głosowaniem nad sprzeciwem zaplanowanym na 14 czerwca.

Raport opublikowany w ubiegłym miesiącu w Irish Times sugerował, że wewnętrzne konsultacje wykazały, iż znaczna większość posłów do PE w komitetach ochrony środowiska i ekonomii sprzeciwiła się obecnej propozycji.

Jeśli propozycja Komisji nie spotka się ze sprzeciwem Rady Europejskiej – co uważa się za mało prawdopodobne – lub zwykłą większością głosów w głosowaniu Parlamentu Europejskiego, ma ona wejść w życie pod koniec roku.

6. Raport przedstawia dominującą rolę Moskwy w globalnym łańcuchu dostaw jądrowych

Wojna na Ukrainie oznacza, że kraje eksploatujące rosyjskie reaktory energetyczne mają „skomplikowany zestaw wyborów do dokonania”. Rosja dostarcza cztery jednostki Generacji III+ WWER-1200 do elektrowni jądrowej Akkuyu w Turcji, przy czym pierwsza ma zostać uruchomiona w 2023 roku.

Wyniki nowej analizy wskazują, że Rosja jest dominującym graczem w globalnych łańcuchach dostaw technologii reaktorów jądrowych, z 38 rosyjskimi reaktorami jądrowymi w eksploatacji, a Moskwa jest właścicielem 40% całkowitej światowej infrastruktury konwersji uranu.

Według raportu Columbia University Center on Global Energy Policy, którego współautorami byli Paul Dabbar, były podsekretarz w Departamencie Energii i Matthew Bowen, stypendysta w Center on Global Energy Policy, w 2021 r. na świecie pracowało 439 reaktorów jądrowych, z czego 38 w Rosji, kolejne 42 wykonano w technologii rosyjskiej, a 15 kolejnych było w trakcie budowy.

Ograniczenie lub wyeliminowanie zależności od łańcuchów dostaw energii jądrowej z Rosji będzie się różnić w zależności od kraju i potrzeb.

Jeśli jakiś kraj nie zbudował jeszcze reaktorów jądrowych, może od początku zrezygnować z zawierania kontraktów z Rosją. Według raportu Stany Zjednoczone, Francja, Korea Południowa i Chiny są „realnymi” opcjami dostawców.

W Finlandii, gdzie Rosja dostarczała technologię do planowanej elektrowni jądrowej Hanhikivi-1, projekt został niedawno anulowany, a firma energetyczna Fennovoima powołała się na obawy związane z wojną na Ukrainie.

Jeśli jakiś kraj ma już rosyjskie modele reaktorów jądrowych, prawdopodobnie zwraca się do Rosji o części zamienne oraz usługi naprawcze i istnieje „bardziej skomplikowany zestaw wyborów do dokonania”. Raport sugeruje, że kraje mogą uzyskać pomoc w remontach i pracach naprawczych od firmy Westinghouse z siedzibą w Pensylwanii.

Według raportu Rosja dostarcza około 6% surowego uranu produkowanego rocznie. Jest to ilość, którą można zastąpić, jeśli inne kraje wydobywające uran zwiększą swoje moce produkcyjne.

Jednak uran nie trafia bezpośrednio z kopalni do reaktora jądrowego. Musi przejść przez proces konwersji i wzbogacenia, zanim będzie można go wykorzystać jako paliwo w reaktorze jądrowym.

Tutaj Rosja jest dominującym graczem. Rosja była właścicielem 40% całkowitej infrastruktury do konwersji uranu na świecie w 2020 roku i 46% całkowitej zdolności wzbogacania uranu w 2018 roku, zatem na tym powinny zdaniem autorów raportu, skupić swoją uwagę USA oraz kraje sojusznicze.

Oprócz Rosji pewne zdolności do konwersji i wzbogacania uranu istnieją w Kanadzie, Francji, Niemczech, Holandii, Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych.

Te moce „wystarczą do zastąpienia przynajmniej części” zdolności do konwersji i wzbogacania, których potrzebują zachodnie reaktory jądrowe, ale nie jest jasne, czy będą one w stanie w pełni zastąpić moce rosyjskie.

Stany Zjednoczone muszą również być przygotowane do produkcji paliwa dla zaawansowanych reaktorów, znajdujących się obecnie w fazie rozwoju i które wymagają wzbogacenia uranu od 15 do 19,75%, podczas gdy konwencjonalne reaktory lekkowodne działające w USA wykorzystują uran wzbogacony do 3 do 5%.

Jak wynika z raportu, to nisko wzbogacone paliwo uranowe o podwyższonej zawartości U-235 (HALEU) jest obecnie dostępne na skalę komercyjną tylko w Rosji.

„Większe inwestycje w projekty wydobywcze, zakłady konwersji i wzbogacania mogą być konieczne, aby w pełni uwolnić zachodnie łańcuchy dostaw paliw jądrowych od rosyjskiego zaangażowania”, podsumowuje raport. „Jednak dodanie wystarczających nowych zdolności do konwersji i wzbogacania zajmie lata”.

Aby przekonać prywatne firmy do przeznaczenia pieniędzy i zasobów na infrastrukturę uranu, rząd musi zobowiązać się, że nie będzie wracał do dostaw z Rosji. „Będą się obawiać, że za rok lub dwa, być może krócej, rosyjskie produkty uranowe zostaną wpuszczone z powrotem na rynki krajowe i będą je podcinać, powodując, że stracą na swoich inwestycjach” – czytamy w raporcie.

Inne wiadomości

Premier Japonii Fumio Kishida powiedział, że kraj podejmie zdecydowane kroki w celu ponownego uruchomienia nieczynnych elektrowni jądrowych, aby maksymalnie wykorzystać energię jądrową do stabilizacji cen i dostaw energii, podał Reuters. „Mając priorytet w zakresie bezpieczeństwa, podejmiemy konkretne kroki w celu ponownego uruchomienia (elektrowni), podczas gdy rząd nie rozważa zastąpienia” istniejących elektrowni jądrowych nowszymi obiektami. Minister przemysłu Koichi Hagiuda stwierdził, że sytuacja w zakresie dostaw energii elektrycznej prawdopodobnie pogorszy się latem w wielu częściach Japonii, a rząd zalecił zwiększenie wysiłków na rzecz oszczędzania energii, a zwiększone wykorzystanie energii jądrowej w elektrowniach zostało potwierdzone jako bezpieczne, donosi Jiji Press.

Amerykański Departament Energii zwrócił uwagę na trzy programy badawczo-rozwojowe znajdujące się na wczesnym etapie, które, jak twierdzi, pomagają urzeczywistnić zaawansowaną energetykę jądrową dzięki inicjatywie ARPA-E. MEITNER pracuje nad zidentyfikowaniem i opracowaniem nowych technologii, które pomogą obniżyć koszty budowy zaawansowanych systemów reaktorów. Celem projektu GEMINA jest obniżenie stałych kosztów operacyjnych i konserwacyjnych zaawansowanych reaktorów, aby uczynić je bardziej ekonomicznymi, elastycznymi i wydajnymi. Celem projektu ONWARDS jest opracowanie przełomowych technologii, które pomogą w dziesięciokrotnym zmniejszeniu ilości wypalonego paliwa jądrowego wymagającego trwałej utylizacji.

Starsi przedstawiciele firmy Rolls-Royce SMR wraz z Trudy Harrison, posłanką Copeland, zwiedzili teren na południe od zakładu Sellafield w Cumbrii w Anglii. Wizyta, powiedział Rolls-Royce, była częścią prac mających na celu zidentyfikowanie możliwości lokalizacji elektrowni z małymi reaktorami modułowymi. Wizyta jest następstwem niedawnego spotkania w Wylfa, na Anglesey, z Sekretarzem Stanu ds. Biznesu, Energii i Strategii Przemysłowej Kwasim Kwartengiem, gdzie dyrektor generalny Rolls-Royce SMR Tom Samson potwierdził swoje zaangażowanie w Północnej Walii i Zachodniej Kumbrii jako docelowe miejsce dla budowy elektrowni SMR.

Rosyjska firma Rosenergoatom rozpoczęła produkcję kobaltu-60 w bloku 3 elektrowni jądrowej w Kursku, ładując pręty absorbera zawierające tarcze kobaltowe obok zwykłego węglika boru. Zapotrzebowanie na radioizotop jest tak duże, poinformowała firma, że już zakontraktowano całą serię produkcyjną. Blok 4 w elektrowni rozpoczął produkcję Co-60 w 2018 roku.

Firma GEH SMR Technologies Canada, Ltd podpisała porozumienie ramowe (MoU) ze stowarzyszeniem Saskatchewan Industrial and Mining Suppliers Association mające na celu współpracę dla wsparcia potencjalnego wdrożenia małego reaktora modułowego BWRX-300 w prowincji Saskatchewan. Uzgodniono w nim współpracę z lokalnymi dostawcami, aby zmaksymalizować rolę Saskatchewan w łańcuchu dostaw dla energetyki jądrowej. Rządy prowincji Ontario, Saskatchewan, Nowego Brunszwiku i Alberty na początku tego roku opublikowały strategiczny plan wdrożenia i rozmieszczenia SMR.

 

Opracowano w DEJ na podstawie: WNA, NucNet, DOE, MAEA