Polski Atom

Materiał informacyjny
opracowany przez Departament Energii Jądrowej
Ministerstwa Klimatu i Środowiska

7 grudnia 2022 r.

I. Bieżące Wydarzenia w Energetyce Jądrowej na Świecie

1. W Egipcie rozpoczęto budowę bloku El Dabaa 2

W sobotę 19 listopada wylano pierwszy beton pod płytę fundamentową reaktora jądrowego (basemat), rozpoczynając główny etap budowy drugiego bloku w pierwszej egipskiej elektrowni jądrowej.

W uroczystości wzięli udział minister energii elektrycznej i odnawialnej Egiptu, Mohammed Shaker, przewodniczący egipskiego Urzędu ds. Elektrowni Jądrowych (NPPA), Amged El-Wakil, dyrektor generalny Rosatomu, Aleksiej Lichaczow i starszy wiceprezes ASE JSC ds. budowy elektrowni jądrowych Aleksander Korchagin.

Zezwolenie na rozpoczęcie budowy zostało wydane pod koniec października przez egipski Urząd Dozoru Jądrowego i Radiologicznego. Egipski Urząd ds. Elektrowni Jądrowych w lipcu 2021 r. zwrócił się do egipskiego Urzędu Dozoru Jądrowego i Radiologicznego o pozwolenie na budowę pierwszych dwóch bloków w elektrowni El Dabaa zlokalizowanej w prowincji Matrouh na wybrzeżu Morza Śródziemnego, około 130 km na północny zachód od Kairu.

Elektrownia ma składać się z czterech bloków energetycznych wyposażonych w reaktory WWER-1200 o mocy 1100 MWe, tego samego typu, jakie pracują w elektrowniach jądrowych w Leningradzie i Nowoworoneżu w Rosji oraz w Ostrowcu na Białorusi. Budowę bloku nr 1 rozpoczęto w lipcu br., a wnioski na budowę bloków nr 3 i 4 złożono w styczniu. Całkowity koszt inwestycji szacowany jest na 25-30 mld USD, z czego 85% pochodzić będzie z pożyczki udzielonej Egiptowi przez Rosję, a resztę pokryją firmy prywatne.

Kontrakty na elektrownię weszły w życie w 2017 roku, a rosyjski Rosatom nie tylko wybuduje elektrownię, ale także dostarczy paliwo jądrowe na cały cykl jej życia, zapewni szkolenia i wsparcie przez pierwsze 10 lat jej eksploatacji. Wybuduje również magazyn i kontenery na składowania wypalonego paliwa jądrowego.

Podczas ceremonii rozpoczęcia budowy Shaker stwierdził, że egipsko-rosyjski zespół wykazuje najwyższy poziom profesjonalizmu i działa przed terminem… „Jestem pewien, że elektrownia jądrowa wniesie wielki wkład w jakościową poprawę standardu życia w kraju i pozwoli Egiptowi zająć należne mu miejsce wśród liderów technologicznych w regionie”.

Lichaczow poinformował, że Rosatom zbudował dotychczas 34 bloki energetyczne w 11 krajach, „ale projekt w Egipcie jest dla nas szczególnie ważny, ponieważ El Dabaa będzie pierwszą elektrownią jądrową na kontynencie afrykańskim zbudowaną przy użyciu rosyjskiej technologii. To największy rosyjsko-egipski projekt współpracy od czasu budowy tamy w Asuanie… stworzy to solidne podstawy dla pewnego i zrównoważonego rozwoju Egiptu na nadchodzące dziesięciolecia”.

Zdaniem El-Wakila sukces Egiptu przy budowie EJ El Dabaa pomoże krajowi w zdobyciu pozycji regionalnego lidera w pokojowym wykorzystaniu energii jądrowej, co z pewnością przyniesie korzyści regionom Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej.

Celem Egiptu jest, aby energia jądrowa stanowiła 9% produkcji energii elektrycznej do 2030 r., co zostałoby osiągnięte dzięki komercyjnej eksploatacji pierwszych dwóch bloków do tego czasu, bezpośrednio wypierając z bilansu paliw ropę i gaz. Plany zakładają, że blok 1 w El-Dabaa wejdzie do eksploatacji w 2028 r., a wszystkie cztery reaktory będą działać do końca tej dekady.

2. Fundusze federalne na Diablo Canyon, ale nie Palisades

Elektrownia jądrowa Diablo Canyon została wybrana przez Departament Energii Stanów Zjednoczonych (DOE) do otrzymania kredytu o wartości do 1,1 miliarda dolarów, aby umożliwić jej dalsze funkcjonowanie. Ale wniosek Holtec International o przyznanie funduszy federalnych, aby umożliwić ponowne uruchomienie elektrowni jądrowej Palisades, został odrzucony.

Program Civil Nuclear Credit (CNC) to strategiczna inwestycja o wartości 6 miliardów USD w ramach ponadpartyjnej ustawy o infrastrukturze, która ma pomóc w utrzymaniu działania istniejącej floty reaktorów w USA.

Dwa bloki w EJ Diablo Canyon w Kalifornii miały zostać wycofane z eksploatacji w roku 2024 (blok nr 1) i 2025 (blok nr 2) - decyzję podjęto kilka lat temu w czasie, gdy Kalifornia widziała swoją przyszłość energetyczną w oparciu o wdrażanie odnawialnych źródeł energii, wzrost wydajności produkcji i efektywności zużycia oraz magazynowanie - ale stanowi prawodawcy na początku tego roku głosowali przytłaczającą większością głosów za ustawą, która umożliwi jedyną w tym stanie elektrownię jądrową eksploatować do pięciu lat dłużej niż to pierwotnie planowano. Operator PG&E na początku listopada formalnie zwrócił się do amerykańskiej Komisji Regulacji Jądrowych o wznowienie prac nad ponownym licencjonowaniem elektrowni, aby umożliwić kontynuowanie jej działania do 2030 roku.

„To kluczowy krok w kierunku zapewnienia, że nasza krajowa flota jądrowa będzie nadal dostarczać Amerykanom niezawodną i przystępną cenowo energię jako największe źródło czystej energii elektrycznej w kraju” – powiedziała sekretarz ds. energii USA Jennifer Granholm. „Energia jądrowa pomoże nam osiągnąć cele klimatyczne prezydenta Bidena, a dzięki tym historycznym inwestycjom w czystą energię możemy chronić te obiekty i społeczności, którym służą”.

Warunkowe przyznanie kredytów stworzy możliwość dla Diablo Canyon – która produkuje około 16 GWh energii elektrycznej rocznie, co stanowi około 15% czystej energii w Kalifornii – aby pozostała czynna, stwierdza DOE, a także pozwoli uratować 1500 miejsc pracy związanych z czystą energią.

Brak finansowania dla EJ Palisades

Ogłoszenie decyzji DOE pojawiło się po tym, jak Holtec International poinformował, że jego starania o fundusze na ponowne uruchomienie elektrowni Palisades w Michigan zakończyły się niepowodzeniem. Zakład został zamknięty w maju po ponad 50 latach eksploatacji.

Holtec zgodził się w 2018 roku na zakup zakładu do likwidacji od operatora Entergy, kończąc przejęcie w czerwcu. W lipcu Holtec – przy wsparciu gubernator stanu Michigan Gretchen Whitmer – złożył w lipcu wniosek o dofinansowanie w ramach programu CNC, zaledwie kilka dni po sfinalizowaniu przejęcia zakładu.

Pat O'Brien, dyrektor do spraw komunikacji w Holtec International powiedział: „w pełni zdawaliśmy sobie sprawę, że to, co próbowaliśmy zrobić, czyli ponowne uruchomienie zamkniętej elektrowni jądrowej, byłoby zarówno wyzwaniem, jak i nowością dla przemysłu jądrowego”. Dodając: „Chociaż decyzja DOE nie jest tym, na co wielu liczyło, weszliśmy w ten proces z zaangażowaniem we współpracę z naszymi partnerami federalnymi, stanowymi i społecznymi, aby sprawdzić, czy elektrownia może ponownie powrócić do służby jako bezpieczny, niezawodny i bezemisyjny dostawca energii”.

Ciśnieniowy reaktor wodny Palisades o mocy 805 MWe został wycofany z eksploatacji przez firmę Entergy 20 maja i usunięto z niego paliwo do 10 czerwca. Przejęcie elektrowni przez Holtec - wraz z wycofaną z eksploatacji elektrownią jądrową Big Rock Point, w której pozostaje suchy przechowalnik paliwa - zostało zakończone pod koniec listopada. W tym czasie Holtec powiedział, że przewiduje 19-letni harmonogram projektu likwidacji Palisades, z przeniesieniem paliwa z mokrego do suchego magazynu do 2025 r. i całkowitą likwidacją elektrowni (z wyjątkiem suchego magazynu) do 2041 r.

Po likwidacji większość terenu – z wyjątkiem obszaru zajmowanego przez suchy magazyn paliwa – będzie udostępniona do użytku przemysłowego. Holtec powiedział wcześniej, że instalacja elektrowni opartej na jej małym reaktorze modułowym SMR-160 może być realnym sposobem na zagospodarowanie tego miejsca.

3. Korea Południowa występuje z ofertą budowy elektrowni jądrowej w Arabii Saudyjskiej

Królestwo wyraża „znaczne zainteresowanie” technologią reaktora APR-1400. Korea Południowa dostarczyła cztery bloki jądrowe dla elektrowni Barakahh w Zjednoczonych Emiratach Arabskich.

Oczekiwania, że Korea Południowa może zbudować pierwszą komercyjną elektrownię jądrową w Arabii Saudyjskiej, rosną wraz z wizytą księcia koronnego Mohammeda bin Salmana Al Sauda, premiera królestwa, która rozpoczęła się 17 listopada. Według doniesień prasowych w Korei Południowej jest to pierwsza wizyta następcy tronu w Seulu od czerwca 2019 roku.

Elektrownia jądrowa Barakah, w zachodnim regionie Al Dhafra w Emiracie Abu Zabi, jest jednym z największych na świecie nowych projektów energetyki jądrowej, z czterema jednostkami APR-1400. Budowa pierwszego bloku rozpoczęła się w 2012 roku i rozpoczął on działalność komercyjną w kwietniu 2021 r., a blok 2 w marcu 2022 r. W październiku natomiast blok 3 został podłączony do sieci i zaczął dostarczać pierwsze megawaty energii elektrycznej.

We wrześniu Arabia Saudyjska rozpoczęła proces wydawania licencji na budowę elektrowni jądrowej, która ma kosztować około 14 miliardów dolarów (13 miliardów euro). W czerwcu królestwo rozpoczęło procedurę wyboru dostawcy, którego oferty prawdopodobnie napłyną z Korei Południowej, Francji, Chin i Rosji. Rosyjska państwowa korporacja Rosatom już w październiku poinformowała, że planuje złożyć dokumenty przetargowe dotyczące tego projektu.

W kwietniu Arabia Saudyjska utworzyła krajową firmę zajmującą się energetyką jądrową w celu wdrażania i zarzadzania obiektami jądrowymi. Rijad powiedział, że Saudi Nuclear Energy Holding Company będzie uczestniczyć w projektach jądrowych na szczeblu lokalnym i międzynarodowym.

Rijad chce zbudować dwie duże zawodowe elektrownie jądrowe. Nie jest jasne, gdzie miałyby powstać proponowane elektrownie. Arabia Saudyjska rozważa trzy oddzielne lokalizacje i prawdopodobnie zbuduje dwa reaktory w tym samym miejscu.

Arabia Saudyjska wyraziła ambicje zbudowania około 17 GW mocy jądrowej po 2040 r., twierdząc, że energia jądrowa może uniezależnić ją od ropy naftowej i zdywersyfikować krajowy koszyk energetyczny.

4. Rozpoczęcie budowy pierwszego kanadyjskiego SMR

Premier prowincji Ontario Doug Ford przebywał w piątek w Clarington w stanie Ontario, aby zaznaczyć początek przygotowań do budowy pierwszego kanadyjskiego małego reaktora modułowego (SMR) w elektrowni jądrowej w Darlington.

Premierowi towarzyszył Minister Energii Todd Smith, aby uczcić ten kamień milowy. „Ponieważ globalne firmy poszukują możliwości rozwoju w jurysdykcjach dysponujących czystą i opłacalną energią elektryczną, małe reaktory modułowe pomogą im konkurować i przyciągać więcej przełomowych inwestycji w gospodarce Ontario” – powiedział Ford.

„Nasz rząd buduje przyszłość energii jądrowej tutaj, w Ontario, aby zaspokoić potrzeby naszej rozwijającej się prowincji”.

Według Ministerstwa Energii nowy SMR będzie pierwszym reaktorem jądrowym nowej generacji zbudowanym w Ontario i dostarczy 300 MW energii elektrycznej, „wystarczającej do zasilenia 300 000 domów”.

W marcu 2022 roku firma budowlana E.S. Fox otrzymała kontrakt na wykonanie wczesnych prac przygotowawczych, które obejmują zaopatrzenie w wodę, energię elektryczną, technologię informacyjną i usługi drogowe.

„Ta praca, wyceniona na 32 miliony dolarów, zapewni ponad 100 nowych miejsc pracy w regionie Durham” – poinformowało Ministerstwo Energii w komunikacie wydanym w piątek.

Obecnie około 50 procent dziennego zużycia energii w Ontario pochodzi z elektrowni jądrowych, ale popyt stale rośnie. Ponieważ starsze elektrownie jądrowe zbliżają się do końca swojego okresu eksploatacji, niezależny operator systemu elektroenergetycznego powiedział, że gaz ziemny będzie niezbędny w nadchodzących latach, albo mogą występować przerwy w dostawie prądu w sieci elektroenergetycznej prowincji oraz pojawią się wyższe rachunki za energię elektryczną do 2030 r.

Jednak minister Smith utrzymuje, że energetyka jądrowa będzie „kręgosłupem” energii elektrycznej w Ontario w nadchodzących latach, ponieważ prowincja chce osiągnąć zerową emisję gazów cieplarnianych netto do 2050 r.

Kolejną przeszkodą może okazać się siła robocza – rząd Ontario oszacował, że do 2025 r. wystąpi niedobór wykwalifikowanych pracowników na poziomie 350 000 osób.

W grudniu 2021 r. firma GE Hitachi Nuclear Energy została wybrana jako partner Ontario Power Generation (OPG) w zakresie rozwoju technologii w celu wdrożenia BWRX-300 SMR w nowej elektrowni jądrowej w Darlington.

Ontario ma obecnie 15 działających reaktorów jądrowych – i trzy reaktory w trakcie remontu – w trzech lokalizacjach, które dostarczają ponad 50 procent czystej energii elektrycznej w prowincji. Darlington SMR będzie pierwszym nowym reaktorem w prowincji od 1993 roku

Po otwarciu nowy zakład w Darlington zatrudniałby 200 osób w czasie normalnej pracy, a także generował 2300 miejsc pracy podczas planowania i budowy, wynika z badania przeprowadzonego w 2020 r. przez Conference Board of Canada. Ma być on gotowy do 2028 roku.

„Ten projekt wykorzystuje dziesięciolecia doświadczenia OPG w dostarczaniu niezawodnej, bezpiecznej i przystępnej cenowo energii elektrycznej, a także silny łańcuch dostaw energii jądrowej w Ontario w celu opracowania nowej generacji energii jądrowej. Energia elektryczna wytwarzana przez SMR w Darlington pomoże nam zaspokoić rosnące potrzeby energetyczne Ontario, ponieważ elektryfikacja napędza popyt”. – stwierdził Ken Hartwick, Prezes i CEO OPG.

5. Chiny rozpoczynają instalację lądowego małego reaktora modułowego

Rozpoczęto prace instalacyjne elementów wyspy jądrowej reaktora ACP100, pierwszego na świecie komercyjnego małego reaktora modułowego budowanego na lądzie w Changjiang w prowincji Hainan w południowych Chinach. poinformowała w niedzielę chińska telewizja centralna CCTV.

W pomieszczeniu JR110 w obszarze R11 wyspy jądrowej w budynku reaktora 30 listopada rozpoczęły się pierwsze prace spawalnicze, co oznacza oficjalne rozpoczęcie prac instalacyjnych, poinformowała China National Nuclear Corporation (CNNC).

CNNC ogłosiło w lipcu 2019 r. rozpoczęcie projektu budowy reaktora ACP100 – zwanego też Linglong One – w Changjiang. W tej lokalizacji znajdują się już dwa działające reaktory PWR typu CNP600, a budowa dwóch jednostek Hualong One rozpoczęła się w marcu i grudniu ubiegłego roku. Obie jednostki mają rozpocząć komercyjną eksploatację do końca 2026 roku.

Pierwszy beton dla wielofunkcyjnego reaktora wodnego ciśnieniowego (PWR) o mocy 125 MWe wylano 13 lipca 2021 r., a planowany całkowity czas budowy to 58 miesięcy. Ostatnia partia betonu na podziemne ściany oporowe konwencjonalnej wyspy elektrowni został wylany w sierpniu tego roku.

Opracowywany od 2010 r. wstępny projekt zintegrowanego reaktora PWR ACP100 został ukończony w 2014 r. Główne elementy jego pierwotnego obiegu chłodzenia są zainstalowane w zbiorniku ciśnieniowym reaktora. W 2016 roku projekt stał się pierwszym SMR, który przeszedł kontrolę bezpieczeństwa przeprowadzoną przez Międzynarodową Agencję Energii Atomowej.

Linglong One (ACP100) jest budowany przez China National Nuclear Corporation (CNNC) w oparciu o niezależne chińskie badania i prawa własności intelektualnej. Projekt w Changjiang obejmuje wspólne przedsięwzięcie trzech głównych firm: filii CNNC China National Nuclear Power jako właściciela i operatora; Instytut Energii Jądrowej w Chinach jako projektant reaktora; oraz China Nuclear Power Engineering Group odpowiedzialna za budowę elektrowni. Do instalacji demonstracyjnej zbiornik reaktora dostarcza firma Shanghai Boiler Works Limited, generatory pary firma zależna CNNC, a inne elementy wewnętrzne reaktora firma Dongfang Electric Corporation.

Po ukończeniu reaktor Changjiang ACP100 będzie w stanie wyprodukować 1 miliard kilowatogodzin energii elektrycznej rocznie, co wystarczy na zaspokojenie potrzeb 526 000 gospodarstw domowych. Reaktor przeznaczony jest do produkcji energii elektrycznej, ciepła lub odsalania wody morskiej.

Linglong One jest przykładem wzrostu inwestycji Chin w projekty energetyczne, nie tylko dlatego, że kraj ten podejmuje wysiłki w celu zagwarantowania dostaw energii w przypadku awarii zasilania, ale także dlatego, że Chiny aktywnie naciskają na przejście na niskoemisyjne i zielone źródła energii. W ciągu pierwszych ośmiu miesięcy tego roku inwestycje Chin w projekty energetyczne wzrosły o 16,7 procent w skali roku, jak wynika z danych Narodowej Administracji Energii.

Lin Boqiang, dyrektor Chińskiego Centrum Badań nad Ekonomią Energii na Uniwersytecie Xiamen, powiedział, że Linglong One może działać jako projekt demonstracyjny. Dodał jednak, że jednym z problemów z małym reaktorem jest to, że trudno jest go skomercjalizować ze względu na jego ograniczoną moc.

6. Rozpoczęła się budowa drugiej elektrowni jądrowej w Iranie

Iran poinformował w sobotę 3 grudnia, że rozpoczęto budowę nowej elektrowni jądrowej Karoon o mocy 300 MWe.

Mohammad Eslami, szef Krajowej Organizacji Energii Atomowej, powiedział, że elektrownia będzie wyposażona w ciśnieniowy reaktor lekkowodny, który będzie wykorzystywał 4% wzbogacony tlenek uranu jako paliwo. Według doniesień prasowych koszt elektrowni Karoon szacuje się na 1,5 do 2 miliardów dolarów, a jej komercyjna eksploatacja spodziewana jest od 2030 roku.

Eslami powiedział, że Iran jest gotowy do budowy elektrowni jądrowych z „dużą prędkością”, ponieważ kraj ten chce, aby energia jądrowa dostarczała aż 20% irańskiej energii elektrycznej.

Iran eksploatuje obecnie jedną elektrownię jądrową. Elektrownia Bushehr o mocy 1000 MWe, z zaprojektowanym przez Rosję reaktorem wodnym ciśnieniowym WWER-1000/V-446, rozpoczęła działalność komercyjną w 2011 roku. Od września 2019 roku budowany jest drugi blok energetyczny z reaktorem WWER-1000/V-528. Raporty ze stycznia 2021 roku mówiły, że Iran rozpoczął w EJ Bushehr prace przygotowawcze pod budowę trzeciego bloku jądrowego dostarczanego przez Rosję.

Według urzędników rządowych nowa elektrownia Karoon będzie zlokalizowana w bogatej w ropę irańskiej prowincji Khuzestan w miejscowości Darkhovin, w pobliżu jej zachodniej granicy z Irakiem. Eslami po raz pierwszy ogłosił plany budowy nowej elektrowni jądrowej w kwietniu tego roku.

Nie jest jasne, kto dostarczy technologię reaktora dla EJ Karoon, chociaż na początku tego roku Pejman Jamshidi, zastępca szefa Organizacji Energii Atomowej Iranu (AEOI), powiedział, że Iran pracuje nad projektem budowy elektrowni jądrowej o mocy 360 MW w prowincji Khuzestan z wykorzystaniem rodzimej technologii opracowanej w kraju. Elektrownia Karoon nie figuruje w bazie danych reaktorów jądrowych Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej.

7. Indonezja dąży do Net Zero

Indonezyjska Agencja Regulacji Energii Jądrowej (Badan Pengawas Tenaga Nuklir, BAPETEN) 4 grudnia wydała oświadczenie, w którym stwierdziła, że energia jądrowa będzie częścią planu osiągnięcia zerowej emisji netto z sektora energetycznego i zapewnienia potrzebnej produkcji energii elektrycznej.

Haendra Subekti, dyrektor ds. kontroli instalacji i materiałów jądrowych w BAPETEN, powiedział w niedzielę: „Opracowaliśmy przepisy dotyczące bezpieczeństwa infrastruktury jądrowej, przygotowując lokalizację elektrowni i formułując zasady próbnej eksploatacji. Wszystko zostało prawie ukończone”.

Subekti nie ujawnił miejsca po budowę elektrowni, ale powiedział, że obiekt nie będzie zlokalizowany na obszarach narażonych na trzęsienia ziemi. Powiedział, że pilną potrzebą inwestorów jest zapewnienie potrzebnych funduszy na projekt. „Na razie było kilka prywatnych firm, które są chętne do inwestowania, ale spodziewamy się, że pojawi się więcej inwestorów” – powiedział.

Indonezja, mimo braku obiektów energetyki jądrowej, ma doświadczenie w pokojowym wykorzystaniu energii jądrowej. Istnieją plany budowy eksperymentalnego reaktora o mocy 10 MW w Serpong, niedaleko stolicy Dżakarty, na podstawie rosyjskiego projektu. Reaktor ten dołączyłby do trzech innych reaktorów badawczych zbudowanych wcześniej w kraju.

Indonezja od dawna jest zależna od wytwarzania energii z węgla i jest największym na świecie eksporterem węgla energetycznego. Urzędnicy rządowi w ubiegłym roku postawili sobie za cel osiągnięcie zerowej emisji netto do 2060 r., a na początku tego roku wezwali do stworzenia planu wycofania przynajmniej niektórych, jeśli nie wszystkich, obiektów opalanych węglem do 2050 r.

Deklaracja ta pojawiła się w tym samym czasie, gdy rząd ustanowił nowy system cen energii odnawialnej, w tym energii słonecznej, geotermalnej i wodnej, aby zachęcić do inwestowania w odnawialne źródła energii.

Inne wiadomości

Irańskie media państwowe potwierdziły, że kraj zwiększył do 60% stopień wzbogacania uranu w zakładach Fordow w reakcji na rezolucję przyjętą przez Radę Gubernatorów MAEA w zeszłym tygodniu, podała Al Jazeera. Również napełniane gazowym sześciofluorkiem uranu są wirówki gazowe w ośrodku wzbogacania uranu Natanz w Isfahanie. Według raportu rzecznik MSZ Nasser Kanani poinformował, że Iran „podjął działania w odpowiedzi na rezolucję MAEA”, ale nie podał szczegółów.

Ambasador Nikaragui w Rosji Alba Azucena Torres i dyrektor generalny Rosatomu Aleksiej Lichaczow podpisali mapę drogową dialogu i działań na najbliższe dwa lata w celu realizacji projektów dotyczących pokojowych i nieenergetycznych zastosowań energii jądrowej, takich jak przemysł, rolnictwo i medycyna. Strony planują zorganizowanie wycieczek technicznych i seminariów w Nikaragui oraz podjęcie działań w zakresie edukacji, szkolenia personelu i informowania opinii publicznej na temat energii jądrowej.

Westinghouse Electric Company i Fortum podpisały długoterminową umowę partnerską w celu opracowania, uzyskania licencji i dostarczenia paliwa dla reaktorów WWER-440 działających w elektrowni jądrowej Loviisa w Finlandii. Jedynie Westinghouse oferuje alternatywne paliwo dla WWER, które jest zarówno projektowane, jak i produkowane poza Rosją, więc partnerstwo zapewni większe bezpieczeństwo energetyczne Finlandii i dywersyfikację paliw dla Fortum, powiedział Tarik Choho, prezes Westinghouse ds. paliw jądrowych. Umowa opiera się na wcześniejszej inicjatywie, w ramach której Westinghouse dostarczał paliwo WWER-440 dla Loviisa w latach 2001-2007.

Zakończono ósmą dostawę paliwa MOX do Japonii. Pacific Heron i Pacific Egret, wyspecjalizowane statki należące do brytyjskiego PNTL, wypłynęły z Cherbourga we Francji z ładunkiem 16 zestawów paliwowych MOX 17 września. Zespoły japońskiego przedsiębiorstwa energetycznego Kansai Electric Power Company rozładowały teraz paliwo dostarczone przez Orano w elektrowni jądrowej Takahama.

Zgodnie z niedawno opublikowanym raportem rządowym na temat podaży i popytu na energię, Japonia zwiększyła swoją zależność od energii odnawialnej i energii jądrowej w roku fiskalnym 2021. Odnawialne źródła energii stanowiły 20,3% produkcji energii elektrycznej, co oznacza wzrost o pół punktu procentowego w porównaniu z poprzednim rokiem, podczas gdy energia jądrowa odpowiadała za 6,9%, co oznacza wzrost o 3,0 punkty. Według Kyodo udział wytwarzania energii cieplnej z wyłączeniem biomasy spadł o 3,5 punktu do 72,9%, ale emisje dwutlenku węgla z paliw kopalnych wzrosły o 1,2% w porównaniu z poprzednim rokiem, ponieważ gospodarka wychodzi z pandemii koronawirusa. Minister gospodarki, handlu i przemysłu Yasutoshi Nishimura powiedział, że Japonia „będzie kontynuować badania nad środkami zapewniającymi stabilne dostawy energii i promującymi ‘zieloną transformację’ w kierunku osiągnięcia neutralności pod względem emisji dwutlenku węgla”.

II. Opinie, komentarze

Raport IEA / Energia jądrowa może odegrać znaczącą rolę w zastępowaniu produkcji z węgla

15 listopada 2022 r. NucNet

David Dalton

Energia jądrowa może odegrać znaczącą rolę w zastąpieniu elektrowni węglowych pozbawionych technologii wychwytywania i składowania ich emisji (tzw. unabated coal), rozwijając się potencjalnie w ponad 30 krajach i przy globalnym wzroście mocy średnio o 18 GW rocznie w latach 2026-2030 – trzykrotnie więcej niż ostatnia średnia w latach 2017-2021 wynosząca 6 GW. W latach 2030-2050 może powstawać co roku nawet 20 GW nowych mocy jądrowych.

Według raportu Międzynarodowej Agencji Energetycznej na temat roli węgla w przejściu na zero netto, Chiny są liderem rynku w zakresie wdrażania energetyki jądrowej, odpowiadając za prawie 40% wszystkich nowych mocy jądrowych do 2030 r.

Jednak także wiele innych krajów ogłosiło poparcie dla energii jądrowej lub plany inwestycji w nowe projekty jądrowe, w tym Francja, Indie, Polska, Wielka Brytania i Stany Zjednoczone.

Zgodnie z jednym z możliwych scenariuszy przedstawionych w raporcie po 2030 r. można by co roku dodawać średnio 20 GW mocy jądrowych do roku 2050 – co odpowiada budowie około 12-20 dużych reaktorów.

Te przyrosty mocy obejmują również małe reaktory modułowe, które w ostatnim czasie są przedmiotem rosnącego zainteresowania. Ich mniejsze rozmiary, niższe koszty początkowe oraz nieodłączne atrybuty bezpieczeństwa i gospodarki odpadami mogą otworzyć nowe możliwości dla przemysłu jądrowego, w tym dla wycofywanych elektrowni węglowych.

Raport stwierdza, że zastąpienie wytwarzania energii elektrycznej bez wychwytywania i składowania węgla wymaga szybkiego zwiększenia skali alternatywnych źródeł energii elektrycznej, przy czym energia jądrowa odgrywa pewną rolę, zastępując około 8% spadku mocy węglowych do 2030 r.

W scenariuszu zobowiązań ogłoszonych przez IEA (announced pledges scenario, APS) globalna produkcja z istniejących elektrowni węglowych pozbawionych środków redukcji emisji może być w 2030 r. niższa o prawie 2500 TWh w stosunku do roku 2021. Ponad 75% tego spadku ma być zastąpione przez fotowoltaikę i wiatr, 11% przez energię wodną i inne odnawialne źródła energii, 8% przez energię jądrową i 1-2% przez gaz ziemny, technologie CCUS oraz wodór i amoniak.

6 bilionów dolarów jest potrzebne do zmniejszenia emisji z węgla

APS zakłada, że wszystkie ogłoszone przez rządy deklaracje zerowej emisji netto są realizowane terminowo i w całości. Światowy popyt na węgiel spada o 70% do połowy stulecia, wraz ze spadkiem zużycia ropy i gazu o około 40%.

W APS potrzeba około 6 bilionów dolarów (5,7 biliona euro) inwestycji do 2050 r., aby zmniejszyć emisje z energii węglowej zgodnie z krajowymi celami klimatycznymi. Około 90% tej kwoty przeznacza się na wytwarzanie niskoemisyjne, głównie OZE, ale także na energetykę jądrową, a pozostała część na magazynowanie energii oraz rozbudowę i modernizację sieci elektroenergetycznych.

Rządy muszą ustanowić odpowiednią politykę i ramy regulacyjne, podczas gdy sektor prywatny może zapewnić wiele niezbędnych inwestycji.

W innym scenariuszu – scenariuszu zerowej emisji netto do 2050 r. (net zero emissions, NZE) – skumulowane inwestycje wymagane do odejścia od węgla w sektorze elektroenergetycznym sięgają 9,5 bln USD do 2050 r.

NZE ilustruje drogę do osiągnięcia celu, jakim jest stabilizacja wzrostu średniej temperatury na świecie o 1,5°C. Zużycie węgla spadnie o 90% do 2050 r., a światowy sektor energetyczny zostanie całkowicie zdekarbonizowany w gospodarkach rozwiniętych do 2035 r., a na całym świecie do 2040 r.

Raport mówi, że miejsca po wycofanych elektrowniach węglowych mogą być wykorzystywane do alternatywnych technologii wytwarzania energii elektrycznej, w tym elektrowni jądrowych opartych na SMR. Na terenie zamkniętej jednostki węglowej można zbudować szereg małych reaktorów, co pozwoli na potencjalne ponowne wykorzystanie znacznej części istniejącej infrastruktury do połączeń sieciowych.

W krajach, w tym w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Polsce, podejmowane są już inicjatywy mające na celu budowę reaktorów na dużą skalę, zaawansowanych reaktorów termojądrowych i SMR na terenie po wycofywanych elektrowniach węglowych. Firma TerraPower założona przez Billa Gatesa planuje budowę elektrowni jądrowej Natrium SMR w Wyoming.

Niedawne badanie przeprowadzone przez Departament Energii Stanów Zjednoczonych wykazało, że setki elektrowni węglowych w USA mogłoby zostać przekształconych w elektrownie jądrowe, tworząc nowe miejsca pracy, zwiększając korzyści ekonomiczne i znacznie poprawiając warunki środowiskowe.

To „przejście z węgla na energię jądrową” może dodać do sieci znaczną ilość czystej energii elektrycznej, pomagając Stanom Zjednoczonym osiągnąć cele zerowej emisji netto do 2050 r.

Badanie mówi, że koszty, harmonogramy i charakterystyka ekonomiczna projektów przejścia od węgla do energii jądrowej będą się znacznie różnić, w zależności od ich różnych celów i technologii. Budowa nowej elektrowni jądrowej na istniejącym terenie powęglowym może przynieść oszczędności do 35% w porównaniu z budową na terenie niezabudowanym. Ponowne wykorzystanie infrastruktury węglowej dla zaawansowanych reaktorów jądrowych może również obniżyć koszty rozwoju nowej technologii jądrowej, oszczędzając od 15% do 35% kosztów budowy.

Przejście z węgla na energię jądrową mogłoby zaoszczędzić miliony dolarów dzięki ponownemu wykorzystaniu sprzętu elektrycznego elektrowni węglowej, w tym linii przesyłowych i rozdzielnic, zbiorników lub wież chłodniczych oraz infrastruktury cywilnej, takiej jak drogi i budynki biurowe.

W badaniu zbadano korzyści i wyzwania związane z przekształceniem wycofywanych elektrowni węglowych w elektrownie jądrowe. Po przeszukaniu niedawno wycofanych i aktywnych elektrowni węglowych zespół badawczy zidentyfikował 157 wycofanych i 237 działających elektrowni węglowych jako potencjalnych kandydatów do przejścia z węgla na energię jądrową. Spośród tych miejsc zespół odkrył, że 80% to dobrzy kandydaci do umieszczenia zaawansowanych reaktorów o mocy mniejszej niż gigawat.

Co to jest „unabated coal”?

„Unabated” odnosi się do podstawowego procesu przemysłowego przed (lub w przypadku braku) zastosowaniem środków redukcji zanieczyszczeń. W przypadku energetyki węglowej redukcja emisji (abatement) jest ogólnie rozumiana jako wykorzystanie technologii wychwytywania i składowania dwutlenku węgla (carbon capture and storage, CCS) lub wychwytywania, wykorzystania i składowania dwutlenku węgla (carbon capture, utilisation and storage, CCUS). Zasadniczo „węgiel bez redukcji emisji” (unabated coal) odnosi się do elektrowni węglowych niewyposażonych w technologię CC(U)S; pod tym pojęciem kryje się rodzaj energetyki węglowej, której przy spalaniu nie towarzyszą technologie wychwytania CO2, oznacza to takie spalanie węgla, którego emisje nie są wyłapywane przed trafieniem do atmosfery.

Technologia CCS to sposób na ograniczenie emisji dwutlenku węgla, który może być kluczem do walki z globalnym ociepleniem. Jest to proces składający się z trzech etapów, obejmujący: wychwytywanie dwutlenku węgla wytwarzanego podczas produkcji energii lub działalności przemysłowej, takiej jak produkcja stali lub cementu; transportowanie go, a następnie składowanie głęboko pod ziemią. W ramach etapu wykorzystania dwutlenku węgla (utilisation, U) stosuje się go m.in. w układach chłodniczych i klimatyzacji, do produkcji gazu i paliwa syntetycznego, poliwęglanów, a także poliuretanu.

 

III. Czy wiesz …

Jaka jest najbezpieczniejsza forma wytwarzania energii?

15 listopada 2022 r. NucNet

David Dalton

Czy dowody potwierdzają konsensus, że energia jądrowa doprowadziła do mniejszej liczby ofiar niż inne formy wytwarzania energii elektrycznej?

Nic w życiu nie przychodzi bez ryzyka. Istnieje większe prawdopodobieństwo, że zostaniesz stratowany na śmierć przez osła niż cokolwiek przydarzy Ci się w katastrofie lotniczej, ale większość z nas prawdopodobnie bardziej martwi się wypadkami lotniczymi niż osłami. W sektorze energetycznym istnieją zagrożenia, ale przynosi on także ogromne korzyści.

Możemy zastosować analogię ze szczepionką na Covid-19. Istniało niewielkie ryzyko, ale korzyści były ogromne – mniej osób zachorowało, mniej zgonów, mniejsza presja na służbę zdrowia i powolny, ale stały powrót do normalnego życia po pandemii.

Energia ma kluczowe znaczenie dla postępu ludzkości. Jak mówi Organizacja Narodów Zjednoczonych: „Energia ma zasadnicze znaczenie dla prawie każdego większego wyzwania i możliwości, przed którymi stoi dzisiejszy świat”. Ale chociaż energia przynosi nam ogromne korzyści, nie jest przy tym pozbawiona wad. Produkcja energii może na trzy sposoby mieć negatywny wpływ na zdrowie ludzi i środowisko.

Produkcja energii i jej trzy główne skutki dla zdrowia ludzkiego

Pierwszym z nich jest zanieczyszczenie powietrza: każdego roku miliony ludzi umierają przedwcześnie z powodu zanieczyszczenia powietrza. Paliwa kopalne i spalanie biomasy – drewna, obornika i węgla drzewnego – są odpowiedzialne za większość tych zgonów. Drugi to wypadki. Obejmuje to wypadki, które mają miejsce podczas wydobycia paliw – węgla, uranu, metali rzadkich, ropy naftowej i gazu. Obejmuje to również wypadki, które mają miejsce w transporcie surowców i infrastruktury, podczas budowy elektrowni lub jej pracy, remontu i konserwacji. Trzeci to emisje gazów cieplarnianych: paliwa kopalne są głównym źródłem gazów cieplarnianych, głównym motorem zmiany klimatu. W 2020 r. 91% światowej emisji CO2 pochodziło z paliw kopalnych i przemysłu.

Żadne źródło energii nie jest całkowicie bezpieczne. Wszystkie one mają krótkoterminowy wpływ na zdrowie ludzi albo poprzez zanieczyszczenie powietrza, albo wypadki. Wszystkie one mają także długoterminowy wpływ, przyczyniając się do zmiany klimatu.

„Ślad śmierci” dla głównych źródeł energii

Badanie przeprowadzone w 2012 roku przez Forbes obliczyło „ślad śmierci” (deathprint) wielu źródeł energii – liczbę zgonów na wyprodukowaną terawatogodzinę (TWh) – i wykazało, że energia jądrowa jest formą produkcji energii elektrycznej o najniższym wskaźniku śmiertelności, podlegającą obowiązującym surowym regulacjom i istniejącymi proaktywnymi organizacjami branżowymi wyznaczającymi kierunki bezpiecznego jej wykorzystywania.

Według Światowej Organizacji Zdrowia, Centrów Kontroli Chorób, Narodowej Akademii Nauk i wielu badań zdrowotnych przeprowadzonych w ciągu ostatniej dekady, negatywny wpływ na zdrowie jest znaczny w przypadku źródeł paliw kopalnych i biopaliw/biomasy.

W rzeczywistości WHO nazwała spalanie biomasy w krajach rozwijających się głównym globalnym problemem zdrowotnym.

Według Forbesa energia jądrowa ma najniższy współczynnik śmiertelności, nawet przy najgorszych prognozach dotyczących Czarnobyla i Fukushimy oraz zgonów w kopalniach uranu.

Rys. 1. Współczynnik śmiertelności różnych źródeł energii   [l.zgonów/TWh]                                   Źródło: NucNet

 

Jak dokonano tego porównania?

Aby porównanie było sprawiedliwe, nie możemy po prostu spojrzeć na całkowitą liczbę zgonów z każdego źródła: paliwa kopalne nadal dominują w globalnym bilansie energii elektrycznej, więc spodziewalibyśmy się, że zabiją więcej ludzi. Zamiast tego porównano różne formy energii na podstawie szacunkowej liczby zgonów, które powodują na jednostkę wyprodukowanej energii elektrycznej. Jest to mierzone w TWh. Jedna TWh odpowiada mniej więcej rocznemu zużyciu energii elektrycznej przez 150 000 obywateli Unii Europejskiej. Liczby obejmują zgony z powodu zanieczyszczenia powietrza i wypadki w łańcuchu dostaw. Warto zauważyć, że powodem, dla którego liczby jądrowe są małe, jest to, że energia jądrowa wytwarza tak dużo energii elektrycznej z jednego obiektu. Po prostu bloków jądrowych jest niewiele – według Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej na świecie jest ich obecnie 422. Można to porównać do 8500 bloków węglowych i około 350 000 turbin wiatrowych.

Energia jądrowa i odnawialne źródła energii są znacznie, znacznie bezpieczniejsze niż paliwa kopalne

Analiza przeprowadzona w 2020 r. przez Our World in Data potwierdza ustalenia Forbesa. Paliwa kopalne są zarówno najbrudniejsze, jak i najbardziej niebezpieczne w perspektywie krótkoterminowej oraz emitują najwięcej gazów cieplarnianych na jednostkę energii. Paliwa kopalne i biomasa zabijają o wiele więcej ludzi niż energia jądrowa i nowoczesne odnawialne źródła energii na jednostkę energii elektrycznej. Zdecydowanie najbrudniejszy jest węgiel. Ludzie często skupiają się na marginalnych różnicach na dole wykresu – między energią jądrową, słoneczną i wiatrową. Our World in Energy twierdzi, że to porównanie jest błędne: niepewność wokół tych wartości oznacza, że prawdopodobnie będą się one pokrywać. Kluczowym spostrzeżeniem jest to, że wszystkie one są o wiele, wiele bezpieczniejsze niż paliwa kopalne. Energia jądrowa powoduje o 99,9% mniej zgonów niż węgiel brunatny; 99,8% mniej niż węgiel; 99,7% mniej niż olej; i 97,6% mniej niż gaz. Wiatr i słońce są równie bezpieczne.

A co z Czarnobylem i Fukushimą?

Na nasze postrzeganie bezpieczeństwa energetyki jądrowej duży wpływ mają dwie awarie: Czarnobyl na Ukrainie w 1986 r. oraz Fukushima-Daiichi w Japonii w 2011 r. To były wydarzenia tragiczne. Jednak w porównaniu z milionami, które co roku umierają z powodu paliw kopalnych, ostateczna liczba ofiar śmiertelnych była bardzo niska. Our world in Data obliczył śmiertelność przyjmując liczbę ofiar śmiertelnych 433 z Czarnobyla i 2314 z Fukushimy. Our World in Data szczegółowo opisał, w jaki sposób doszedł do tych wniosków. Według Forbesa energia jądrowa ma najniższy „ślad śmierci”, nawet przy najgorszych liczbach w Czarnobylu i prognozach dotyczących Fukushima-Daiichi oraz zgonów w kopalniach uranu.

Innym źródłem, na które duży wpływ miało kilka wypadków na dużą skalę, jest energia wodna. Jej śmiertelność od 1965 roku wynosi 1,3 zgonów na TWh. Wskaźnik ten jest prawie całkowicie zdominowany przez jedno wydarzenie: awarię tamy Banqiao w Chinach w 1975 r. Zginęło wtedy około 171 000 osób. Poza tym energia wodna była bardzo bezpieczna, ze śmiertelnością wynoszącą zaledwie 0,04 zgonów na TWh – porównywalnie z energią jądrową, słoneczną i wiatrową.

Wreszcie mamy słońce i wiatr. Śmiertelność z obu tych źródeł jest niska, ale nie zerowa. Niewielka liczba osób ginie w wypadkach w łańcuchach dostaw – począwszy od kolizji helikopterów z turbinami; pożary podczas instalacji turbin lub paneli i utonięć w morskich elektrowniach wiatrowych.

 

Opracowano w DEJ na podstawie: WNA, NucNet, DOE, MAEA, NEInt