Prokuratura Regionalna w Krakowie

Podejrzanemu w postępowaniu karnym przysługują wymienione poniżej uprawnienia:

   1. Prawo do składania wyjaśnień, także na piśmie, prawo do odmowy składania wyjaśnień

       lub odmowy odpowiedzi na poszczególne pytania, bez konieczności podania przyczyn

       odmowy (art. 175 § 1 i art. 176 § 1)[1]). W wypadku wezwania do osobistego stawiennictwa,

       usprawiedliwienie nieobecności z powodu choroby jest możliwe wyłącznie po przedstawieniu

       zaświadczenia wystawionego przez lekarza sądowego. Inne zwolnienie jest niewystarczające

       (art. 117 § 2a). W pilnych wypadkach wezwanie do osobistego stawiennictwa może nastąpić

       telefonicznie albo w inny sposób (art. 137).

   2. Prawo do korzystania z pomocy wybranego przez siebie obrońcy. Jeżeli podejrzany wykaże,

       że nie stać go na obrońcę, sąd może wyznaczyć obrońcę z urzędu (art. 78 § 1). Nie można

       mieć więcej niż trzech obrońców jednocześnie (art. 77). W wypadku skazania lub warunkowego

       umorzenia postępowania karnego podejrzany może zostać obciążony kosztami obrony

       z urzędu  (art. 627 i art. 629).

   3. Na żądanie podejrzanego przy jego przesłuchaniu może być obecny obrońca (art. 301).

   4. Jeżeli podejrzany nie zna wystarczająco języka polskiego – prawo do korzystania z bezpłatnej

       pomocy tłumacza, także przy kontaktach z obrońcą (art. 72 § 1).

   5. Prawo do informacji o treści zarzutów, ich uzupełnieniu i zmianach oraz kwalifikacji prawnej

       zarzucanego przestępstwa (art. 313 § 1, art. 314, art. 325a § 2 i art. 325g § 2).

   6. Prawo do składania wniosków o dokonanie czynności śledztwa lub dochodzenia,

       np. o przesłuchanie świadka, uzyskanie dokumentu, dopuszczenie opinii biegłego (art. 315 § 1

       i art. 325a § 2). Jeżeli istnieje obawa, że świadka nie będzie można przesłuchać na rozprawie,

       podejrzany może wystąpić o jego przesłuchanie przez sąd lub zwrócić się do prokuratora

       o przesłuchanie świadka w tym trybie (art. 316 § 3).

   7. Prawo dostępu do akt sprawy, do sporządzania odpisów i kopii, również po zakończeniu

       postępowania przygotowawczego. Można odmówić dostępu do akt ze względu na ważny

       interes państwa lub dobro postępowania (art. 156 § 5).

  8. Prawo do złożenia wniosku o końcowe zaznajomienie z materiałami postępowania (śledztwa

      lub dochodzenia) przed jego zakończeniem. W trakcie tych czynności podejrzanemu może

      towarzyszyć obrońca (art. 321 § 1 i 3, art. 325a § 2).

 

  9. Prawo do złożenia wniosku o skierowanie sprawy do postępowania mediacyjnego w celu

      pogodzenia się z pokrzywdzonym (art. 23a § 1). Udział w postępowaniu mediacyjnym jest

      dobrowolny. Pozytywne wyniki przeprowadzonej mediacji są brane pod uwagę przez sąd

      przy wymiarze kary (art. 53 § 3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, Dz. U.

      poz. 553, z późn. zm.).

10. Prawo do uzgodnienia z prokuratorem wniosku o wydanie wyroku i wymierzenie przez sąd

      ustalonych kar lub innych środków bez przeprowadzania dowodów (art. 335 § 1), który może

      zostać uwzględniony przez sąd, jeżeli pokrzywdzony się nie sprzeciwi (art. 343 § 2). Wniosek

      taki można również złożyć samodzielnie, przed doręczeniem zawiadomienia o terminie

      rozprawy (art. 338a) albo na rozprawie, do chwili zakończenia pierwszego przesłuchania

      wszystkich oskarżonych (art. 387 § 1), jednak wówczas sąd może go uwzględnić tylko,

      gdy prokurator i pokrzywdzony się nie sprzeciwią (art. 343 § 2, art. 343a § 2 i art. 387 § 2).

11. W postępowaniu przyspieszonym, w przypadku zapewnienia uczestnictwa podejrzanego

      w postępowaniu w drodze wideokonferencji, Policja doręcza mu wniosek o rozpoznanie sprawy

      (art. 517b § 2a, art. 517e § 1a). Może on składać wnioski i oświadczenia oraz dokonywać

      czynności procesowych wyłącznie ustnie do protokołu. Pisma procesowe, których nie można

      było przekazać do sądu, mogą być odczytane na rozprawie (art. 517ea § 1 i 2). W ten sam

      sposób może być zapewniony udział w postępowaniu obrońcy i tłumacza (art. 517b § 2c–2d).

      W postępowaniu przyspieszonym wniosek o uzasadnienie wyroku może być zgłoszony ustnie

      do protokołu albo złożony na piśmie w terminie 3 dni od daty doręczenia wyroku; termin do

      wniesienia apelacji wynosi 7 dni (art. 517h § 1 i 3). 

---

Podejrzany nie ma obowiązku dowodzenia swojej niewinności ani obowiązku dostarczania

dowodów na swoją niekorzyść (art. 74 § 1).

 

Jest jednak obowiązany poddać się:

   1. Oględzinom ciała i badaniom niepołączonym z naruszeniem ciała, pobraniu odcisków palców,

       fotografowaniu oraz okazaniu innym osobom (art. 74 § 2 pkt 1);

   2. Badaniom psychologicznym i psychiatrycznym oraz badaniom połączonym z dokonaniem

       zabiegów na ciele, z wyjątkiem chirurgicznych, pod warunkiem że nie zagraża to zdrowiu,

       jeżeli przeprowadzenie tych badań jest niezbędne (zwłaszcza pobranie krwi, włosów lub

       wydzielin organizmu, np. śliny); badania powinny być przeprowadzone przez uprawnionego

       do tego pracownika służby zdrowia (art. 74 § 2 pkt 2);

    3. Pobraniu przez policjanta wymazu ze śluzówki policzków, o ile jest to konieczne i nie zagraża

         zdrowiu (art. 74 § 2 pkt 3).

 

Niespełnienie tych obowiązków może prowadzić do zatrzymania i przymusowego doprowadzenia

podejrzanego, jak również skutkować zastosowaniem wobec niego w niezbędnym zakresie siły

fizycznej lub środków technicznych służących obezwładnieniu (art. 74 § 3a).

---

Podejrzany obowiązany jest również:

     1. Stawiać się na każde wezwanie i zawiadamiać organ prowadzący postępowanie o każdej

         zmianie miejsca zamieszkania lub pobytu trwającego dłużej niż 7 dni, w tym także z powodu

         pozbawienia wolności w innej sprawie (tymczasowego aresztowania, osadzenia w zakładzie

         karnym w celu odbycia kary), jak również o każdej zmianie danych umożliwiających

         kontaktowanie się z nim (numer telefonu, adres poczty elektronicznej); w wypadku

         niestawiennictwa podejrzany może być zatrzymany i sprowadzony przymusowo

         (art. 75 § 1 i 2);

      2. Wskazać adres, na który kierowana będzie korespondencja (art. 132 § 1 i 2); w przeciwnym

          wypadku czynność lub rozprawa zostanie przeprowadzona pod nieobecność podejrzanego;

          niewskazanie adresu może również uniemożliwić złożenie wniosku, zażalenia lub apelacji

          z powodu upływu terminów (art. 133 § 2);

      3. Wskazać adresata (tzn. osobę lub instytucję z danymi adresowymi) dla doręczeń w kraju,

         kiedy przebywa za granicą; w przeciwnym wypadku pismo wysłane na ostatnio znany adres

         w kraju zostanie uznane za skutecznie doręczone, a czynność lub rozprawa zostanie

         przeprowadzona pod nieobecność podejrzanego; niewskazanie adresata może również

         uniemożliwić złożenie wniosku, zażalenia lub apelacji z powodu upływu terminów (art. 138);

     4. Podać nowy adres w wypadku zmiany miejsca zamieszkania lub pobytu, w tym także

         z powodu pozbawienia wolności w innej sprawie (tymczasowego aresztowania, osadzenia

         w zakładzie karnym w celu odbycia kary); w przeciwnym wypadku pismo wysłane na

         dotychczasowy adres zostanie uznane za skutecznie doręczone, a czynność lub rozprawa

         zostanie przeprowadzona pod nieobecność podejrzanego; niewskazanie adresu może

         również uniemożliwić złożenie wniosku, zażalenia lub apelacji z powodu upływu terminów

         (art. 139).

[1] ) Jeżeli nie wskazano innej podstawy prawnej, przepisy w nawiasach oznaczają odpowiednie

        artykuły ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego

        (Dz. U. poz. 555, z późn. zm.).