Prokuratura Regionalna w Krakowie

W postępowaniu karnym świadek posiada wymienione poniżej uprawnienia i obowiązki:

  1. Każda osoba wezwana w charakterze świadka ma obowiązek stawić się i złożyć zeznania

      (art. 177 § 1)[1]).W pilnych wypadkach wezwanie może nastąpić telefonicznie albo w inny

      sposób (art. 137). Usprawiedliwienie nieobecności z powodu choroby jest możliwe wyłącznie

      po przedstawieniu zaświadczenia wystawionego przez lekarza sądowego.Inne zwolnienie

      jest w tym wypadku niewystarczające (art. 117 § 2a). Świadkowi przysługuje zwrot kosztów

      stawiennictwa na wezwanie (art. 618a–618e). Nieusprawiedliwione niestawiennictwo może

      spowodować nałożenie kary pieniężnej, zatrzymanie lub areszt (art. 285–287).

  2. W wyjątkowych sytuacjach przesłuchanie świadka może nastąpić w drodze wideokonferencji

      (art. 177 § 1 i art. 390 § 3).

  3. Jeżeli świadek nie może się stawić na wezwanie z ważnego powodu (np. choroby), można

      go przesłuchać w miejscu jego pobytu (art. 177 § 1a i 2).

  4. Jeżeli istnieje wątpliwość co do stanu psychicznego lub rozwoju umysłowego świadka,

      przesłuchanie może odbyć się z udziałem biegłego lekarza lub psychologa (art. 192 § 2).

      Za zgodą świadka można go poddać badaniom lub oględzinom ciała (art. 192 § 4),

      a bez jego zgody pobrać odciski palców, wymaz ze śluzówki policzków,

      włosy, ślinę, próby pis- ma, zapach, wykonać fotografię lub nagrać głos (art. 192a § 1).

  5. Przesłuchanie świadka w zakresie informacji tajnych lub ściśle tajnych może być

      przeprowadzone tylko po zwolnieniu go przez uprawnionego przełożonego od obowiązku

      zachowania tajemnicy (art. 179 § 1). Świadek może odmówić zeznań w zakresie informacji

      zastrzeżonych lub poufnych albo tajemnicy zawodowej,chyba że sąd lub prokurator zwolni go

      od obowiązku zachowania tajemnicy (art. 180 § 1). Przesłuchanie w zakresie tajemnicy

      notarialnej, adwokackiej, tajemnicy radcy prawnego, doradcy podatkowego,tajemnicy

      lekarskiej, dziennikarskiej lub statystycznej może nastąpić tylko wtedy, gdy jest to niezbędne,

      a okoliczność nie może być ustalona na podstawie innego dowodu (art. 180 § 2).

      Zwolnienie dziennikarza od obowiązku zachowania tajemnicy nie może obejmować

      identyfikacji autora materiału prasowego, listu do redakcji lub innego podobnego materiału

      ani identyfikacji osób, które zastrzegły swoje dane,chyba że chodzi o przestępstwa,

      wobec których istnieje obowiązek denuncjacji (art. 180 § 3 i 4).

      W tych wypadkach sąd przesłuchuje świadka na niejawnej rozprawie (art. 181 § 1).

  6. Osoba najbliższa dla oskarżonego (np. małżonek, rodzic, dziecko, osoba pozostająca

      we wspólnym pożyciu) może odmówić zeznań. Prawo odmowy zeznań przysługuje

      także świadkowi, który w innej sprawie jest oskarżony o współudział w przestępstwie

      objętym postępowaniem (art. 182 § 1 i 3).Świadek może skorzystać z prawa odmowy

      złożenia zeznań do chwili rozpoczęcia pierwszego zeznania w postępowaniu sądowym;

      poprzednio złożone zeznanie nie może wówczas służyć za dowód (art. 186 § 1).

  7. Świadek może odmówić odpowiedzi na pytanie, jeżeli odpowiedź mogłaby narazić jego

      lub osobę dla niego najbliższą na odpowiedzialność karną (art. 183 § 1). Można zwolnić

      od złożenia zeznania lub odpowiedzi na pytania świadka pozostającego z oskarżonym

      w szczególnie bliskim stosunku osobistym (art. 185).Świadek może żądać, aby rozprawa

      była niejawna, jeżeli treść zeznań mogłaby narazić świadka lub osobę dla niego najbliższą

      na hańbę (art. 183 § 2).

  8. Świadek, który nie ukończył 15 lat i zeznaje w sprawie o przestępstwo popełnione z użyciem

      przemocy lub groźby, przestępstwo na tle seksualnym lub przeciwko rodzinie lub jest

      pokrzywdzonym przestępstwem przeciwko wolności, jest przesłuchiwany tylko raz przez sąd,

      w odpowiednio przystosowanym, przyjaznym pokoju.Przesłuchanie jest nagrywane.

      Może być on również przesłuchany przy zastosowaniu wideokonferencji.

      Tylko wyjątkowo można go przesłuchać ponownie (art. 185a, art. 185b i art. 185d).

  9. Świadek pokrzywdzony przestępstwem zgwałcenia albo wykorzystania seksualnego jest

      przesłuchiwany przez sąd, a jeżeli składa ustne zawiadomienie o przestępstwie wobec

      prokuratora lub policjanta – wskazuje tylko najważniejsze fakty i dowody (art. 185c § 1).

      Przesłuchanie przed sądem jest nagrywane i nie powinno być powtarzane.

      W razie ponownego przesłuchania na wniosek pokrzywdzonego przesłuchanie można

      przeprowadzić w drodze wideokonferencji (art. 185c § 2 i 3).

 

10. Danych dotyczących miejsca zamieszkania i miejsca pracy świadka nie ujawnia się

      w aktach sprawy. Zamieszcza się je w odrębnym załączniku wyłącznie do wiadomości

      organu prowadzącego postępowanie i ujawnia tylko wyjątkowo (art. 148a).

      W razie niebezpieczeństwa dla życia, zdrowia, wolności albo mienia w znacznych

      rozmiarach świadka lub jego najbliższych, można zachować w tajemnicy także tożsamość

      świadka (art. 184 – tzw. świadek anonimowy).

 

11. W razie zagrożenia dla życia lub zdrowia świadka lub jego najbliższych mogą oni otrzymać

      ochronę Policji na czas czynności procesowej, a jeżeli stopień zagrożenia jest wysoki,

      mogą oni otrzymać ochronę osobistą lub pomoc w zakresie zmiany miejsca pobytu.

      Wniosek o udzielenie ochrony kieruje się do komendanta wojewódzkiego

      Policji  za pośrednictwem organu prowadzącego postępowanie albo sądu (art. 1–17 ustawy

      z dnia 28 listopada 2014 r. o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka

      (Dz. U. z 2015 r. poz. 21)).

 

12. Świadek i jego najbliżsi mogą otrzymać bezpłatną pomoc prawną i psychologiczną

      w Sieci Pomocy dla Osób  Pokrzywdzonych Przestępstwem (art. 43 § 8 pkt 2a ustawy

      z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. poz. 557, z późn. zm.).

[1]) Jeżeli nie wskazano innej podstawy prawnej, przepisy w nawiasach oznaczają odpowiednie

      artykuły ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. poz. 555,

      z późn. zm.).