Działalność cywilna i administracyjna

Prokuratura wykonuje zadania w zakresie ścigania przestępstw oraz stoi na straży praworządności (art. 2 ustawy z dnia 28 stycznia 2016r. Prawo o prokuraturze Dz. U. 2021. 66 t.j., zwanej dalej „Prawo o prokuraturze”).

Strzeżenie prawa oraz kontrola legalności działania innych podmiotów jest realizowana poprzez podejmowanie przez prokuratora działań z zakresu prawa cywilnego, prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, prawa rodzinnego i opiekuńczego a także prawa administracyjnego. Zgodnie z art. 3 § 1 pkt 2 i 3 Prawa o prokuraturze, Prokurator może:

wytaczać powództwa w sprawach cywilnych oraz składać wnioski, brać udział w postępowaniu sądowym w sprawach cywilnych, z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, jeżeli tego wymaga ochrona praworządności, interesu społecznego, własności lub praw obywateli;
podejmować środki przewidzianych prawem, zmierzające do prawidłowego i jednolitego stosowania prawa w postępowaniu sądowym, administracyjnym oraz w innych postępowaniach przewidzianych przez ustawę.

Sposób realizacji zadań związanych z udziałem prokuratora w sprawach cywilnych, rodzinnych, opiekuńczych oraz ze stosunku pracy i ubezpieczeń społecznych, szczegółowo określa dział XI rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 7 kwietnia 2016r. Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury (Dz. U. 2017, 1206 t.j. ze zm.). Prokurator samodzielnie ocenia przesłanki określone w art. 7 k.p.c. uzasadniające żądanie wszczęcia postępowania cywilnego lub zgłoszenia w nim udziału. Uczestnicząc w postępowaniu nie jest związany z żadną ze stron. Może składać oświadczenia i wnioski jakie uzna za celowe (art. 60 § 1 k.p.c.).

W szczególności prokurator dokonuje samodzielnej oceny zasadności zgłoszenia udziału w następujących sprawach:

dotyczących ochrony rodziny, w tym toczących się w trybie Konwencji dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę sporządzonej w Hadze dnia 25 października 1980r. (Dz. U. z 1995r. poz. 528 i 529 oraz z 1999r. poz. 1085);
o naprawienie szkody na osobie lub mieniu wyrządzonej szczególnie drastycznym działaniem sprawcy;
dotyczących ochrony środowiska naturalnego;
o przysposobienie dziecka niezgłoszonego do ośrodka adopcyjnego.

Udział prokuratora w postępowaniu administracyjny i w postępowaniu przed sądami administracyjnymi szczegółowo określa dział XII rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 7 kwietnia 2016r. Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury (Dz. U. 2017, 1206 t.j. ze zm.). Prokurator inicjuje postępowanie administracyjne i postępowanie przed sądem administracyjnym oraz bierze udział w tych postępowaniach, jeżeli wymaga tego ochrona praworządności, a w szczególności gdy naruszenie prawa lub bezczynność organu narusza interes Rzeczypospolitej Polskiej lub interes społeczny.

Nadto prokurator wnosi do wojewódzkiego sądu administracyjnego skargę na niezgodną z prawem uchwałę organu samorządu terytorialnego z żądaniem stwierdzenia jej nieważności lub stwierdzenia, że została ona wydana z naruszeniem prawa, jeżeli uchwała wywołała lub może wywołać niekorzystne skutki prawne, które można odwrócić z zastosowaniem art. 147 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. 2019, 2325 t.j. ze zm.).