Prokuratura Krajowa

Okoliczności sprawy

W przedsiębiorstwie budowlanym mającym swą siedzibę w Bielsku-Białej w styczniu 2017 roku pracodawca złożył oświadczenie o wypowiedzeniu Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy, który obowiązywał w firmie od kwietnia 1994r.  W konsekwencji tego wszyscy zatrudnieni na terenie kraju pracownicy, otrzymali wypowiedzenia zmieniające, obejmujące wszystkie warunki pracy i płacy.

Pracodawca o swojej decyzji powiadomił organizacje związkowe, reprezentujące zatrudnionych w spółce pracowników, sporządzając równocześnie regulamin składania wypowiedzeń. Uzasadnieniem podjętych decyzji były wysokie koszty pracy, niewspółmierne do wydajności pracy i potrzeba stworzenia systemu motywującego pracowników do większego zaangażowania w pracę, podnoszącego efektywność, wydajność i oszczędność. Pracodawca jednocześnie deklarował w pismach kierowanych do pracowników
i przedstawicieli związków zawodowych, że jego celem jest utrzymanie stanu zatrudnienia.

Z przedstawionych pracownikom nowych warunków wynagradzania wynikało, że dodatki funkcyjne zostały zniesione, ich wartość dodano do wynagrodzenia zasadniczego, od którego były liczone inne pochodne. Zastąpiono cześć nagród i dodatków gwarantowanych na rzecz premii uznaniowych, zależnych od wyników pracy. Radykalnej zmianie uległy również uprawnienia pracowników dotyczące odprawy emerytalnej, której wysokość ograniczono do 100 % podstawy wynagrodzenia, podczas gdy w warunkach dotychczasowych pracownikom przysługiwało do 400%. Natomiast w miejsce nagrody jubileuszowej pracodawca wprowadził „roczną nagrodę firmową”, która nie miała charakteru świadczenia gwarantowanego, a jej przyznanie zostało uzależnione od kondycji finansowej firmy czy niskiej absencji chorobowej.

Po wręczeniu wypowiedzeń zmieniających ze spółki odeszło 51 osób, które odmówiły przyjęcia nowych warunków pracy i płacy, bowiem w sposób niekorzystny i znaczący odbiegały one od dotychczasowych. Pracownikom tym wystawiono świadectwa pracy, w których jako przyczynę rozwiązania stosunku pracy wskazano rozwiązanie go przez zakład pracy, z zachowaniem okresu wypowiedzenia.

Orzeczenia sądów oddalające powództwa

W sierpniu 2017 roku do Sądu Rejonowego w Bielsku – Białej zwolnieni pracownicy skierowali powództwa wobec pracodawcy, żądając sprostowania świadectw pracy poprzez wskazanie, że rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło w sytuacji szczególnej z przyczyn niedotyczących pracowników oraz zasądzenia na ich rzecz należnych im w związku z tym odpraw pieniężnych.

Sądy obu instancji nie uwzględniły żądań zwolnionych pracowników oddalając ich powództwa. W zapadłych orzeczeniach wywodzono, że powodowie mogli przecież przyjąć nowe warunki zatrudnienia, gdyż zmiany zaproponowane przez pracodawcę nie były aż tak niekorzystne, jak wywodzili powodowie. W ocenie sądu wypowiedzenie przez pracodawcę układu zbiorowego pracy nie stanowiło wyłącznego powodu rozwiązania umów o pracę. Rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło bowiem wobec nieprzyjęcia przez powodów nowych warunków pracy. Tym samym orzeczono, że powodom nie przysługuje odprawa pieniężna, jak też nie ma przesłanek uzasadniających uwzględnienie roszczeń w przedmiocie sprostowania wystawionych im świadectw pracy.

Skuteczne skargi kasacyjne powodów

Kilku powodów nie zgadzając się z powyższym stanowiskiem Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej, skorzystało z przysługującej im z uwagi na wartość przedmiotu zaskarżenia, możliwości odwołania się od prawomocnych orzeczeń sądu II instancji w trybie skargi kasacyjnej, zarzucając naruszenie prawa materialnego oraz dyrektywy Rady Unii Europejskiej nr 98/59/WE z 20 lipca 1998r w sprawie zbliżania ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do zwolnień grupowych.

Sąd Najwyższy uznał, że zarzuty skarg kasacyjnych w każdym z przypadków uzasadniały uchylenie zaskarżonych wyroków i przekazanie spraw do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Bielsku – Białej.

Kolejny raz orzekający w zaskarżonych sprawach Sąd Okręgowy w Bielsku – Białej odmiennie niż uprzednio - przy niezmiennych okolicznościach stanu faktycznego – orzekł o zasądzeniu od pozwanego przedsiębiorstwa na rzecz powodów odpraw pieniężnych wraz z ustawowymi odsetkami, jak też zdecydował o sprostowaniu wydanych pracownikom świadectw pracy, stwierdzając, że stosunek pracy ustał w wyniku art. 1 ust 1 ustawy z dnia 13 marca 2003r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunku pracy z przyczyn nie dotyczących pracowników w zw. z art. 30 § 1 pkt 2 w zw. z art. 42 § 3 kodeksu pracy.

Błędna wykładnia przepisów skutkowała nierównym potraktowaniem zwolnionych pracowników

Prokurator Generalny wskazując na konieczność zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej, zdecydował o skierowaniu 9 skarg nadzwyczajnych do Sądu Najwyższego od prawomocnych orzeczeń Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej, od których nie przysługiwały nadzwyczajne środki zaskarżenia przewidziane w kodeksie postepowania cywilnego.    

Skarżący zarzucił wszystkim zaskarżonym orzeczeniom naruszenie zasad, wolności i praw człowieka i obywatela określonych w konstytucji RP w szczególności prawa do równej ochrony innych niż własność praw majątkowych, poprzez nieuwzględnienie w wyniku błędnej wykładni przepisów prawa krajowego, jak i dyrektywy unijnej nr 98/59/WE - słusznego roszczenia o zapłatę od pracodawcy, czy zasady zaufania do państwa i jego organów, bezpieczeństwa prawnego oraz sprawiedliwości społecznej. 

Podkreślono, że zaskarżone orzeczenia oddalające słuszne roszczenia powodów skutkowały tym, że ich sytuacja prawna i majątkowa nie została objęta taką samą ochroną jak innych pracowników tego samego pracodawcy, znajdujących się w porównywalnej sytuacji, a których roszczenia zostały finalnie przez sąd uwzględnione.

W zaistniałej sytuacji, poprzez błędną interpretację przez sąd orzekający przepisów co do charakteru zwolnienia grupowego w zaskarżonych przez Prokuratora Generalnego sprawach, powodowie pozbawieni zostali swoich słusznie nabytych praw wynikających z wieloletniego stosunku pracy, należnej im rekompensaty finansowej oraz uzyskania świadectwa pracy potwierdzającego prawidłowo ustalony stan prawny.

Prokurator Generalny wniósł zatem o uchylenie wszystkich zaskarżonych orzeczeń i przekazanie spraw do ponownego rozpoznania odpowiednio Sądowi Okręgowemu w Bielsku-Białej oraz Sądowi Rejonowemu w Bielsku-Białej.

Dział Prasowy

Prokuratura Krajowa