Prokuratura Krajowa

Postanowienie SN

W postanowieniu z 20 czerwca 2023 r. Sąd Najwyższy zdecydował o uchyleniu w całości zarówno niekorzystnego dla organizatorów marszu lipcowego postanowienia Sądu Apelacyjnego w Warszawie, jak i poprzedzającego je postanowienia Sądu Okręgowego w Warszawie z 25 lipca 2022 r. Odrzucił także odwołanie Prezydenta m. st. Warszawy Rafała Trzaskowskiego z 21 lipca 2022 r. od decyzji Wojewody Mazowieckiego Konstantego Radziwiłła z 19 lipca 2022 r.

Jak poinformował w komunikacie Sąd Najwyższy, postanowienie przywróciło moc obowiązującą decyzji Wojewody Mazowieckiego z 19 lipca 2022 r. o nadaniu statusu zgromadzenia cyklicznego Marszowi Powstania Warszawskiego.

Niezrozumiałe działanie ratusza

Sprawa miała swój początek w piśmie o wyrażenie zgody na cykliczne organizowanie upamiętnienia Powstańców Warszawskich w latach 2022-2024 w centrum stolicy, jakie Stowarzyszenie Roty Marszu Niepodległości skierowało do Wojewody Mazowieckiego w dniu 29 czerwca 2022 r. Zgoda taka została wydana, ale od decyzji odwołał się Prezydent m.st. Warszawy, wskazując, że w jego ocenie procedując wniosek naruszono przepisy ustawy Prawo i zgromadzeniach i wniósł o jej uchylenie.

Sąd Okręgowy w Warszawie decyzją z 21 lipca br. słusznie odrzucił odwołanie Prezydenta m. st. Warszawy podnosząc, że ustawa przewiduje możliwość odwoływania się od zakazu organizacji zgromadzenia, nie zaś od wyrażenia na to zgody. Od orzeczenia tego zażalenie złożył prezydent stolicy i Sąd Apelacyjny w Warszawie uchylił postanowienie Sądu Okręgowego i przekazał mu sprawę do ponownego rozpoznania. Pochylając się ponownie nad sprawą Sąd Okręgowy w Warszawie uznał, m.in., że wnioskodawca nie powinien uzyskać zgody na organizację zgromadzeń cyklicznych, ponieważ nie organizował podobnych zgromadzeń w ciągu ostatnich trzech lat, co jest warunkiem ustawowym.

Od orzeczenia tego zażalenie wnieśli: Stowarzyszenie Roty Marszu Niepodległości, Wojewoda Mazowiecki oraz Prokurator Regionalny w Warszawie. Postanowieniem z 27 lipca br. Sąd Apelacyjny w Warszawie wszystkie zażalenia oddalił.

Skarga nadzwyczajna

Prokurator Generalny Zbigniew Ziobro po zapoznaniu się z decyzją Sądu Apelacyjnego zdecydował się skierować do Sądu Najwyższego skargę nadzwyczajną, w której zarzucił, że postanowieniem z 27 lipca br. Sąd Apelacyjny w Warszawie naruszył art. 57 Konstytucji RP, gwarantujący obywatelom wolność organizowania pokojowych zgromadzeń i uczestniczenia w nich.

Skarżący podkreślił, że analiza przepisów o zgromadzeniu cyklicznym pokazuje, że brak jest jakichkolwiek, w tym również aksjologicznych, podstaw do uznania dopuszczalności drogi sądowej w sytuacji wydania decyzji pozytywnej, a nie zakazującej zgromadzenia. Przyjęcie wykładni zaprezentowanej przez sąd – która jest ewidentnie sprzeczna z literalnym brzmieniem art. 16 ustawy Prawo o zamówieniach – prowadzi do naruszenia art. 57 Konstytucji RP, gwarantującego obywatelom wolność zgromadzeń. Przepis ustawy w sposób niebudzący wątpliwości mówi jedynie o możliwości odwołania się od decyzji zakazujących zgromadzenie.

Uzurpowanie przez sąd, że prezydent stolicy miał prawo skutecznie odwołać się od decyzji pozytywnej, wyrażającej zgodę na organizację obchodów, jest sprzeczne z zasadą legalizmu, zgodnie z którą instytucje publiczne poruszają się wyłącznie w granicach własnych kompetencji wyznaczonych przez przepisy.

SN: niekonstytucyjne ograniczenie wolności

W postanowieniu uwzględniającym skargę nadzwyczajną Prokuratora Generalnego Zbigniewa Ziobro SN zgodził się ze skarżącym, że zarówno wyraźne brzmienie art. 16 ust. 1 ustawy Prawo o zgromadzeniach publicznych, jak i art. 57 Konstytucji RP wykluczają możliwość zaskarżenia decyzji wojewody pozytywnej dla organizatora pokojowego zgromadzenia przez organ gminy, na której terenie ma się odbywać zgromadzenie cykliczne.

Tylko wnioskodawca, i to w przypadku wydania decyzji negatywnej, ma prawo skierować do właściwego sądu zaskarżenie na odmowę uznania statusu zgromadzenia jako imprezy cyklicznej.

Sąd podkreślił, że odmienna wykładnia, przyjęta przez Sąd Apelacyjny w Warszawie, prowadziła do niekonstytucyjnego ograniczenia wolności zgromadzeń i naruszyła art. 57 Konstytucji RP.

Dział Prasowy

Prokuratura Krajowa