Prokuratura Krajowa

Zgodnie z art. 29 § 2 pkt 3 ustawy Prawo o Prokuraturze „nadzór służbowy w sprawach podlegających orzecznictwu sądów wojskowych sprawuje Zastępca Prokuratora Generalnego do Spraw Wojskowych.”

Z powyższego zapisu wynika, iż Zastępca Prokuratora Generalnego do Spraw Wojskowych, z mocy ustawy, wyposażony jest w wyłączne prawo nadzoru służbowego nad szeroko ujętymi sprawami wojskowymi.

Powyższego uprawnienia (i obowiązku) do wyłącznego nadzoru służbowego nad sprawami wojskowymi nie można odebrać ani ograniczyć w drodze zarządzenia lub innego aktu wykonawczego. Nadto, żadna dodatkowa regulacja prawna nie jest potrzebna do ustalenia, że wyłączną osobą odpowiedzialną w tym zakresie jest Zastępca Prokuratora Generalnego do Spraw Wojskowych.

Prokurator Generalny może w drodze zarządzenia określić zakres czynności (kompetencji i zadań) Prokuratora Krajowego i pozostałych zastępców Prokuratora Generalnego.

Ostatnie (i nadal obowiązujące) zarządzenie w tym zakresie zostało wydane w dniu 28 marca 2024 r. przez Prokuratora Generalnego Adama Bodnara (zarządzenie nr 18/24 – odpis w załączeniu).

Z paragrafu 5 tego zarządzenia wynika, iż do kompetencji Zastępcy Prokuratora Generalnego do Spraw Wojskowych Tomasza Janeczka należy między innymi: 

• kierowanie bieżącymi sprawami jednostek organizacyjnych prokuratury w zakresie dotyczącym spraw wojskowych, a w szczególności wykonuje przewidziane w ustawach uprawnienia procesowe Prokuratora Generalnego w sprawach podlegających orzecznictwu sądów wojskowych;
• sprawowanie nadzoru służbowego w sprawach podlegających orzecznictwu sądów wojskowych.

Drugi punkt stanowi powtórzenie regulacji ustawowej. 

Z powyższego zarządzenia i z ustawy (w szczególności art. 29 § 2 pkt 3 Prawa o Prokuraturze) wynika, iż Prokurator Krajowy nie posiada kompetencji do sprawowania nadzoru służbowego w sprawach podlegających orzecznictwu sądów wojskowych. Tym bardziej nie może ograniczyć, odebrać lub delegować tych kompetencji Zastępcy Prokuratora Generalnego do Spraw Wojskowych.

Praktyka w Prokuraturze Krajowej była zgodna z powyższymi uregulowaniami. Prokurator Krajowy, w tym w szczególności Dariusz Korneluk, nie wykonywał żadnych czynności z zakresu nadzoru służbowego nad sprawami wojskowymi.

Dotyczy to również sprawy podejrzenia przekroczenia uprawnień przez żołnierzy w związku z użyciem broni na granicy polsko-białoruskiej. O sprawie tej Prokurator Krajowy dowiedział się w dniu 6 czerwca 2024 r. z mediów. 

Decyzję o nadzorze służbowym nad tą sprawą podjął w dniu 6 maja 2024 r. Zastępca Prokuratora Generalnego do Spraw Wojskowych Tomasz Janeczek, który był jedyną osobą uprawnioną do sprawowania takiego nadzoru. Był on również jedynym zastępcą Prokuratora Generalnego mającym wiedzę o tej sprawie i tylko on mógł i powinien poinformować o niej Prokuratora Generalnego.  

Na marginesie należy wskazać, iż zarządzeniem nr 44/24 z dnia 22 kwietnia 2024 r. Prokurator Krajowy Dariusz Korneluk uchylił zarządzenie Prokuratora Krajowego z dnia 30 listopada 2023 r., wydane na podstawie art. 13 § 3b ustawy o Prokuraturze (regulującego inne szczegółowe uprawnienia Prokuratora Krajowego). Na podstawie powyższego przepisu Prokurator Krajowy nie mógł delegować żądnych uprawnień w zakresie nadzoru nad sprawami wojskowymi, gdyż przepis ten dotyczy innych kwestii. Nadto, jak wyżej wskazano, Prokurator Krajowy nie miał uprawnień do sprawowania nadzoru służbowego nad sprawami wojskowymi, tym bardziej nie mógł ich delegować innemu zastępcy Prokuratora Generalnego (Zastępcy Prokuratora Generalnego do Spraw Wojskowych, który uprawnienia te ma z mocy ustawy). 

Uchylenie tego zarządzenia w żaden sposób nie ograniczyło wyłącznej kompetencji Zastępcy Prokuratora Generalnego do Spraw Wojskowych Tomasza Janeczka do nadzoru służbowego nad sprawami wojskowymi.

Prok. Przemysław Nowak
Rzecznik Prasowy
Prokuratury Krajowej