Prokuratura Krajowa

Okoliczności sprawy

Real Estate Inwestorbp Spółka z o.o. S.K.A. skierowała do sądu pozew domagając się zapłaty z weksla kwoty 11 000,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi. Spółka w pozwie podniosła, że w dniu 17 czerwca 2013 roku zawarła „umowę opcji nabycia akcji”, na mocy, której pozwany zbył na jej rzecz wszystkie przysługujące mu nieodpłatnie od Skarbu Państwa przyszłe akcje zwykłe spółki Kompania Węglowa S.A. z siedzibą w Katowicach wraz ze związanymi z akcjami prawami. Strony postanowiły, że przeniesienie własności akcji może nastąpić po upływie ustawowego terminu.

Spółka wskazała, że pozwany nie wywiązał się z postanowień umowy, albowiem nie figuruje on w ewidencji osób uprawnionych do nieodpłatnego nabycia akcji Kompanii Węglowej S.A., zatem jego zapewnienie o posiadaniu tego uprawnienia było nieprawdziwe.

W związku z zawarciem umowy powódka wypłaciła mężczyźnie kwotę 900,00 zł tytułem „Ceny Akcji”. Zapłaty kwoty 11 000,00 zł Real Estate Inwestorbp Spółka z o.o. S.K.A. dochodziła z tytułu zastrzeżonej w umowie kary umownej. Powódka wskazała, że zabezpieczeniem umowy był weksel złożony przez pozwanego, który wypełniła zgodnie z porozumieniem wekslowym na kwotę 27 000,00 zł oraz dodała, że jakkolwiek pozwany z tytułu „kar umownych” winien jej zapłacić kwotę 27 000,00 zł, to dochodzi ona kwoty 11 000,00 zł, zachowując sobie prawo do dochodzenia w przyszłości pozostałej kwoty.

Nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 19 października 2016 roku Sąd Rejonowy w Białej Podlaskiej uwzględnił powództwo w całości i nakazał pozwanemu zapłatę powódce dochodzonej kwoty wraz z ustawowymi odsetkami.

Liczne nakazy zapłaty

Jak ustalono spółka Real Estate Inwestorbp skierowała szereg pozwów przeciwko mieszkańcom Śląska, dotyczących zapłaty w postępowaniach nakazowych z weksli, domagając się w nich nakazania pozwanym zapłaty kwoty nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych wraz z odsetkami. Sąd Rejonowy w Białej Podlaskiej uwzględniał powództwa w całości i nakazywał pozwanym zapłatę dochodzonej kwoty wraz z ustawowymi odsetkami oraz obciążał pozwanych kosztami procesu. Sąd orzekając zgodnie z przepisami o postępowaniu nakazowym z weksla nie przeprowadzał dowodów i opierał się wyłącznie na twierdzeniach spółki i załączonych dokumentach. Pozwani w procesie nie uczestniczyli i nie wnosili zarzutów od nakazu zapłaty doręczonych im do rąk własnych na adres wskazany w pozwie, a niezaskarżenie nakazu powodowało jego uprawomocnienie się.

Postępowanie karne

Na marginesie zaznaczyć należy, iż rozwojowe śledztwo dotyczące działalności spółki, która pozwała mieszkańców Śląska prowadzi Prokuratura Okręgowa w Gliwicach. W jego toku były prezes zarządu spółki usłyszał zarzuty doprowadzenia co najmniej 177 osób do niekorzystnego rozporządzenia mieniem znacznej wartości w łącznej wysokości co najmniej 1,7 miliona złotych.

W toku postępowania ustalono, że od 2011 roku przedstawiciele Real Estate Inwestorbp Sp. z o.o. Sp. k. z siedzibą w Warszawie nagabywali w przygodnych miejscach na Śląsku (np. w barach) emerytowanych górników lub pracowników kopalń węgla kamiennego, proponując im odkupienie akcji komercjalizowanych kopalń, rzekomo przysługujących tym osobom.

Pokrzywdzeni podpisywali umowy w dobrej wierze, przyjmując pieniądze w wysokości kilkuset złotych za sprzedaż akcji, do których, jak ustalono w toku śledztwa, nie mieli żadnych praw.

Pozwani byli konsumentami

We wniesionych do Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego skargach nadzwyczajnych Prokurator Generalny Zbigniew Ziobro ocenił, że Sąd Rejonowy w Białej Podlaskiej nie uwzględnił przy orzekaniu konsumenckiej natury podstawowego stosunku prawnego, pomimo tego, że pozwani byli konsumentami. W tej sytuacji obowiązkiem sądu było rozważenie z urzędu, czy poszczególne postanowienia kontraktowe umowy sprzedaży akcji nie naruszały praw uczestnika obrotu konsumenckiego.

Wydanie orzeczenia nakładającego na konsumenta obowiązek zapłaty, bez badania prawidłowości umowy, z której wynika zobowiązanie, w sytuacji, gdy jego drugą stroną jest przedsiębiorca, jest niewątpliwie sprzeczne z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej. Orzeczenia usankcjonowały warunki zawarte w umowie konsumenckiej, której postanowienia nie były indywidualnie negocjowane, a ich część została przez uprawniony organ uznana za nieuczciwe, co godzi nie tylko w obowiązujący porządek prawny, ale także w wartości chronione przez system prawa stanowiące podstawę wprowadzonych przepisów art. 385¹ k.c. określających postępowanie w przypadku niedozwolonych postanowień umownych.

Ochrona praw konstytucyjnych

Prokurator Generalny wskazał, że sąd orzekając na niekorzyść ofiar spółki nie respektował zasad konstytucyjnych oraz chronionych konstytucyjnie wolności i praw człowieka i obywatela, w tym wyrażonego w art. 76 Konstytucji prawa oczekiwania do wywiązania się przez władze publiczne z obowiązku podejmowania działań chroniących konsumenta przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi.

Skarżący podkreślił również, że kara umowna, określona w umowie zawartej pomiędzy stronami była rażąco wygórowana i pozostawała bez związku z wysokością szkody, której spółka miałaby doznać w związku z tym, że nie doszło do wykonania umowy. Pozwani zaś nie wywiązali się z umowy, ponieważ padli ofiarą manipulacji kontrahenta, który zastawił na nią pułapkę prawną. Nie ulega zatem wątpliwości, że spółka co najmniej przyczyniła się do niewykonania przez nich zobowiązania.

Sąd zalegalizował lichwę

Prokurator Generalny ocenił, że zaskarżonymi wyrokami sąd doprowadził do legalizacji lichwiarskiego wykorzystania mieszkańców Śląska jako konsumentów. Należy więc jednoznacznie przyjąć, iż sprzeciwiają się one zasadzie sprawiedliwości społecznej, określonej w art. 89 ustawy o Sądzie Najwyższym. Zaskarżone wyroki są bowiem wyrokami niesprawiedliwymi w najwyższym stopniu, dlatego też nie powinny funkcjonować w obrocie prawnym.

Dział Prasowy

Prokuratura Krajowa