Prokuratura Krajowa

Mechanizm przestępczego działania

Oskarżeni działali w zorganizowanej grupy przestępczej w ramach uzgodnionego podziału ról. Dwóch podejrzanych to faktyczni pożyczkodawcy, stający się beneficjentem niekorzystnych dla pożyczkobiorców umów. Pozostali trzej oskarżeni to tzw. „słupy”, którzy działali na ich rzecz. Osoby te, oraz kolejny podejrzany, podejmowali nadto czynności w celu ukrycia przestępnego pochodzenia korzyści. Rolą notariusza było wprowadzanie do aktów notarialnych niekorzystnych i niezrozumiałych dla pokrzywdzonych zapisów, które miały umożliwić przejęcie nieruchomości z pominięciem drogi sądowej. Sporządzone akty notarialne były nie tylko umową pożyczki, ale ukrytą formą sprzedaży nieruchomości. Notariusz nie odczytywał  treści aktów oraz nie udzielał pokrzywdzonym stronom umów niezbędnych wyjaśnień dotyczących dokonywanych czynności notarialnych i ich skutków. W ten sposób oskarżeni doprowadzili do zawarcia umów w sposób oczywisty naruszających interes osób pokrzywdzonych, którzy na ich mocy tracili swoje nieruchomości.

Oszukańcze elementy umów pożyczek

Działająca w latach 2010-2017 grupa przestępcza wyszukiwała ofiary za pośrednictwem anonsów w prasie i Internecie, a także na tablicy ogłoszeń w gdańskim Urzędzie Miasta, na której informowano o licytacjach. W zainteresowaniu grupy pozostawały osoby w trudnej sytuacji życiowej, które miały zadłużone mieszkania, niespłacone kredyty i były zagrożone egzekucjami komorniczymi. Oskarżeni oferowali pokrzywdzonym „pomoc” w rozwiązaniu ich problemów, a niektórym nawet w znalezieniu pracy. Proponowali pożyczki udzielane pod zastaw mieszkań i domów. Umowy były zabezpieczone zastawem na nieruchomości. Zawierano je w formie aktu notarialnego, celem przeniesienia własności nieruchomości na pożyczkodawcę  do czasu zwrotu pożyczki. Stałą cechą zawieranych aktów notarialnych było uzyskiwanie od pokrzywdzonych pełnomocnictw do wymeldowania wszystkich domowników z nieruchomości, będącej przedmiotem umowy. Oprocentowanie pożyczek wyniosło powyżej 15 % w skali roku. W rzeczywistości,  z uwagi na prowizje i dodatkowe opłaty, ich faktyczny koszt sięgał nawet 80 procent. Pokrzywdzeni otrzymywali zazwyczaj znacząco mniejsze kwoty od zapisanych w notarialnych umowach. Jednocześnie ujęte w aktach notarialnych wartości nieruchomości zawsze były zaniżone nawet o połowę.

Umowy były zawierane najczęściej na sześć miesięcy. Pożyczkodawca umieszczał w umowie pożyczki zapisy o możliwości przedłużenia terminu zwrotu pożyczki.  Często jednak w przypadku zgłoszenia przez pokrzywdzonych możliwości przedłużenia okresu trwania pożyczki nie można było nawiązać kontaktu z pożyczkodawcą lub współpracującymi z nim osobami. Byli natomiast zmuszani do opuszczenia swoich domów i mieszkań. Opornych lokatorów członkowie grupy przestępczej nękali, dokwaterowując im obce osoby, które niszczyły lokale.

Dlaczego pokrzywdzeni brali pożyczki

Pokrzywdzeni to osoby, które często pozostawały w trudnej sytuacji zdrowotnej, rodzinnej i bytowej. Podejmując działania zmierzające do rozwiązania swego krytycznego  położenia zaciągali zobowiązania finansowe, przekraczające możliwości ich regulowania.  Zwykle mieli zadłużone nieruchomości, niespłacone kredyty w bankach, parabankach i innych podobnych instytutach pożyczkowych.

Kolejny akt oskarżenia

Skierowany dzisiaj do Sądu akt oskarżenia jest kolejnym w tej sprawie. Na początku tego roku Prokuratura Regionalna w Gdańsku oskarżyła 7 osób, w tym 3 notariuszy. Zarzuciła im popełnienie 81 przestępstw na szkodę 50 pokrzywdzonych. Łączna wartość utraconych przez pokrzywdzonych nieruchomości wyniosła około 10 milinów złotych. Kolejnym aktem oskarżenia skierowanym w czerwcu tego roku objęto 2 oskarżonych, którzy dokonali oszustw na szkodę 11 pokrzywdzonych. W wyniku ich działań pokrzywdzeni utracili nieruchomości o wartości około 2,5 mln zł.

Wszystkimi skierowanymi do tej pory w tej sprawie aktami oskarżenia objęto 219 przestępstw popełnionych przez 16 oskarżonych na szkodę 140 pokrzywdzonych. Łączna wartość wyłudzonych nieruchomości to 22,5 mln zł.

Wielowątkowe śledztwo Prokuratury Regionalnej w Gdańsku

Akty oskarżenia są wynikiem prowadzonego w Prokuraturze Regionalnej w Gdańsku wielowątkowego śledztwa. Postępowanie zostało zainicjowane przeprowadzoną w kwietniu 2016 roku analizą szeregu postępowań dotyczących tzw. lichwy prowadzonych w latach 2013-2015. Sprawy zostały połączone w ramach jednego śledztwa. Postępowanie swoim zakresem objęło grupę pożyczkodawców działających wspólnie i w porozumieniu w celu doprowadzenia pożyczkobiorców do niekorzystnego rozporządzenia mieniem poprzez wykorzystanie ich przymusowego położenia. Łącznie podjęto i połączono do wspólnego prowadzenia ponad 150 postępowań z terenu całego kraju. W śledztwie przeanalizowano około 1400 aktów notarialnych dotyczących 1000 nieruchomości. Przedmiot postępowania obejmuje ponad 1000 wątków. Materiał dowodowy zebrany został w 1000 tomach akt sprawy.

W sprawie przesłuchiwani zostali liczni pokrzywdzeni i świadkowie, badane były zapisy ksiąg wieczystych, prowadzono także analizę akt postepowań cywilnych, komorniczych. Łączenie w toku śledztwa zarzuty usłyszało już 36 podejrzanych.

Pomoc pokrzywdzonym

Niezależnie od prowadzonego śledztwa gdańscy prokuratorzy podejmują działania cywilnoprawne na rzecz osób pokrzywdzonych, które wskutek oszukańczego procederu utraciły swoje nieruchomości. Ich wynikiem są orzeczenia o wstrzymaniu egzekucji z nieruchomości, wyroki stwierdzające nieważność zawartych umów oraz postanowienia o uzgodnieniu treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Ponadto prokuratorzy występują do Sądu z wnioskami o wpis ostrzeżenia do ksiąg wieczystych o toczącym się postępowaniu przygotowawczym i z pozwami o zapłatę na rzecz pokrzywdzonych. W Prokuraturach Okręgowych podległych Prokuraturze Regionalnej  w Gdańsku zarejestrowano w sumie ponad 115 tego rodzaju postępowań cywilnych. W znacznej części z nich zapadły już wyroki uwzględniające powództwo prokuratora. Przykładem może tu być postępowanie, w którym sąd wydał nieprawomocny wyrok, zgodnie z którym uzgodniono treść księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Z kolei Sąd Okręgowy w Gdańsku wydał wyrok pozbawiający wykonalności tytuły wykonawcze w postaci aktów notarialnych. Ten sam sąd w innym postępowaniu stwierdził nieważność czynności prawnych w postaci umowy przedwstępnej sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu oraz umowy tą umową przyrzeczonej, a nadto zasądził na rzecz powoda kwotę 150 tys. zł.

Oskarżonym grożą surowe kary pozbawienia wolności.

Czyny zarzucone oskarżonym kwalifikowane są z art. 258 par 1, art. 286 par 1 w zw. z art. 294 par 1 kk, art. 304 kk, art. 299 par 1 kk, art. 190 a par 1 kk i art. 65 par 1 kk. Grozi im kara do 15 lat pozbawienia wolności.

Oskarżonemu notariuszowi zarzucono przestępstwa kwalifikowane z art. 231 par 2 kk. Grozi mu kara do 10 lat pozbawienia wolności.

Dział Prasowy

Prokuratura Krajowa