Prokuratura Krajowa

Skierowanie wniosku ówczesny Prokurator Generalny argumentował wystąpieniem rozbieżności w orzecznictwie Sądu Najwyższego  w sprawach dotyczących ustalenia płci. 
W uzasadnieniu wniosku zaprezentowano stanowisko, że w sprawie o ustalenie albo zmianę płci metrykalnej wytoczonej przez osobę transseksualną pozostającą w związku małżeńskim lub posiadającą małoletnie dzieci, osoby te powinny wystąpić w postępowaniu jako strona pozwana (bierna) obok żyjących rodziców, a ich współuczestnictwo ma charakter współuczestnictwa jednolitego.

Pismem z dnia 29 stycznia 2024 r. Adam Bodnar cofnął wniosek poprzedniego Prokuratora Generalnego z dnia 8 września 2022 r. w tej sprawie. 

Prokurator Generalny Adam Bodnar nie podzielił zasadności wniosku, z uwagi na niestwierdzenie rozbieżności w wykładni przepisów prawa będących podstawą do wydania rozstrzygnięć w sprawach o ustalenie albo zmianę płci metrykalnej, uznając, że kwestia legitymacji biernej w takim postepowaniu została ostatecznie rozstrzygnięta w wyroku SN z dnia 10 stycznia 2019 r. sygn. akt II CSK 371/18, w którym przyjęto, że legitymację bierną mają wyłącznie rodzice osoby transpłciowej, a w sytuacji, gdy nie żyją – kurator ustanowiony przez Sąd. Tożsame stanowisko w przedmiotowej sprawie zajęli również Rzecznik Praw Obywatelskich oraz Stowarzyszenia Kampania Przeciw Homofobii. 

Prokurator Generalny Adam Bodnar prezentuje pogląd, że prawo osoby transpłciowej do funkcjonowania zgodnie ze swoją tożsamością płciową wchodzi w zakres prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego gwarantowanego w art. 47 Konstytucji RP oraz art. 8 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Powinnością państwa jest takie ukształtowanie postępowania o ustalenie płci, które zapewni poszanowanie praw i godności osoby transpłciowej. Poszerzenie kręgu podmiotów uczestniczących w postępowaniu może nadmiernie obciążyć emocjonalnie osobę transseksualną, a także pozostałych uczestników, w tym przede wszystkim dzieci osoby pozywającej.  

Postanowieniem z dnia 7 czerwca 2024 r. o sygn. III CZP 6/24 Sąd Najwyższy w składzie całej Izby Cywilnej uznał za niedopuszczalne cofnięcie wniosku o rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego. Sąd nie sporządził uzasadnienia do wydanego orzeczenia. 

Prokurator Generalny jako organ inicjujący postępowanie w tym przedmiocie jest uprawniony do cofnięcia uprzednio złożonego  wniosku. W tej sytuacji nie uwzględnienie przez Sąd Najwyższy cofnięcia przez Prokuratora Generalnego wniosku inicjującego postępowanie należy uznać za działanie pozbawione podstawy prawnej. Kontynuowanie przez Sąd Najwyższy postępowania i ewentualne wydanie rozstrzygnięcia będzie obarczone wadą prawną.

Ponadto Prokurator Generalny Adam Bodnar pismem z dnia 9 sierpnia 2024 r. wniósł o wyłączenie ze składu orzekającego sędziów Sądu Najwyższego powołanych na stanowisko na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej w trybie określonym przepisami ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictw i niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 3). Wnioskowi nadano bieg poprzez skierowanie go do Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego. Do dzisiaj wniosek nie został rozpoznany. 

Prokurator Generalny Adam Bodnar podtrzymuje w pełni swoje stanowisko, co do braku podstaw faktycznych i prawnych do wydania orzeczenia przez Sąd Najwyższy w tej sprawie.
 

prok. Anna Adamiak
Rzecznik Prasowy
Prokuratora Generalnego