Prokuratura Krajowa

Okoliczności sprawy

Pozwana zawarła w dniu 4 listopada 2015 roku umowę pożyczki. Zgodnie z zapisami umowy kobiecie wypłacono 4 000,00 złotych. Jednakże całkowita kwota zobowiązania wyniosła 13 104,00 złotych i składały się na nią koszty ubezpieczenia pożyczki w wysokości 7 497,00 złotych, opłaty przygotowawczej w wysokości 759,00 złotych oraz wynagrodzenia umownego w wymiarze 848,00 złotych. Miesięczna rata opiewała na 273, 00 złote. Pożyczkę zawarto na 4 lata. Ponadto umowa została zabezpieczona wekslem.

Pismem z dnia 13 września 2017 roku firma pożyczkowa wypowiedziała kobiecie umowę i wezwała ją do wykupu weksla opiewającego na kwotę 10 216, 52 złotych, a w dniu 7 listopada 2017 roku skierowała pozew do Sądu Rejonowego w Bielsku – Białej wnosząc o zasądzenie kwoty wynikającej z weksla wraz z odsetkami. 

Orzeczenie sądu

Nakazem zapłaty z dnia 15 grudnia 2017 roku Sąd Rejonowy w Bielsku – Białej zasądził od pozwanej żądaną pozwem kwotę wraz z odsetkami umownymi za opóźnienie. Nakaz zapłaty nie został zaskarżony.

Sąd Najwyższy zajmie się sprawą

Działając z upoważnienia Prokuratora Generalnego Zbigniewa Ziobro Zastępca Prokuratora Generalnego Robert Hernand wniósł skargę nadzwyczajną od prawomocnego orzeczenia sądu.  

Prokurator Generalny zarzucił zaskarżonemu orzeczeniu naruszenie zasad określonych w art. 76 Konstytucji RP, a w szczególności zasady ochrony konsumentów jako strony słabszej strukturalnie w stosunkach prywatnoprawnych z przedsiębiorcą przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi.

Umowa miała konsumencki charakter

Jak podniesiono w skardze, Sąd Rejonowy w Bielsku – Białej wydając nakaz zapłaty z dnia 15 grudnia 2017 roku dopuścił się naruszenia wskazanej normy konstytucyjnej. Nie zbadał on bowiem zapisów pożyczki, stanowiącej pierwotne źródło zobowiązania pozwanej, pomimo że zaciągnęła ją w celach konsumpcyjnych, a więc spełniała definicję konsumenta. Co więcej analizowana umowa podpadała pod definicję kredytu konsumenckiego. Sąd pomimo posiadania takiej możliwości, nie dokonał z urzędu oceny stosunku podstawowego stanowiącego podstawę zobowiązania wekslowego pozwanej.

Niewspółmierne świadczenie wzajemne

Zaznaczono, że postanowienia umowy kredytu konsumenckiego zawartego z pozwaną, które ustalały koszt ubezpieczenia na kwotę 7 497,00 złotych, wynagrodzenia umownego na kwotę 848,00 złotych oraz opłaty przygotowawczej na kwotę 759,00 złotych (łącznie 9 104,00 złotych), były nieważne jako zmierzające do obejścia ustawy, tj. art. 359 § 2¹ kodeksu cywilnego. Wysokość należności z tytułu ubezpieczenia, wynagrodzenia oraz opłaty przygotowawczej pozostawała bowiem w oczywistej kolizji ze świadczeniem ekwiwalentnym przysługującym pożyczkodawcy za udzielenie pożyczki. Jak wskazano, pozwana została obciążona zapłatą dodatkowych kosztów przy zawarciu umowy pożyczki w sytuacji, gdy brak jest jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, iż koszty, jakie pożyczkodawca poniósł w związku z czynnościami skutkującymi zawarciem umowy i wypłatą kapitału, pozostają w choćby zbliżonej proporcji do żądanego od niej świadczenia wzajemnego. Pożyczkodawca przez wprowadzenie do umowy postanowień dotyczących ubezpieczenia, wynagrodzenia i opłaty przygotowawczej przewidział dla siebie wynagrodzenie jakiego nie mógłby osiągnąć przez zastosowanie samej tylko instytucji odsetek kapitałowych. Te opłaty w niczym nie różniły się od zastrzeżenia odsetek, albowiem zobowiązaniu do zapłaty tychże świadczeń, nie odpowiadało żadne inne zobowiązanie powoda jak tylko oddanie kapitału do dyspozycji pozwanego. Postanowienia umowne, które zastrzegały taką wysokość świadczeń powinny zostać potraktowane jako zmierzające do obejścia prawa i uznane za nieważne.

Brak wpływu pożyczkobiorcy na treść umowy

Ponadto zaznaczono, że treść umowy pożyczki nie została uzgodniona indywidualnie z pozwaną, gdyż stanowiła jedynie konsekwencję uprzednio przygotowanego przez pożyczkodawcę wzorca umowy, wypełnionego następnie danymi pożyczkobiorcy i kwotą. Pozwana nie miała możliwości negocjowania umowy w zakresie jej kluczowych postanowień i nie miała wpływu na ich kształt.

Sprawy nie skierowano na rozprawę

W skardze wskazano, że wszelkie wątpliwości dotyczące stosunku podstawowego powinny być wyjaśnione w toku rozprawy, jednakże sąd pomimo takiego obowiązku nie skierował sprawy na rozprawę. Tym samym naruszył konstytucyjną zasadę ochrony konsumentów wynikającą z art. 76 Konstytucji RP, nie zapewniając konsumentowi ochrony przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi. Wydając nakaz zapłaty na podstawie weksla wystawionego in blanco sąd nie uwzględnił okoliczności, że służył on zabezpieczeniu wierzytelności konsumenckiej i tym samym nie uwzględnił ochrony należnej konsumentom przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi.

Prokurator Generalny wniósł zatem o uchylenie orzeczenia i przekazanie do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Bielsku – Białej.

 

Dział Prasowy

Prokuratura Krajowa