Prokuratura Krajowa

Prokuratura Krajowa zorganizowała międzynarodową konferencję pt. „Cyberprzestępczość – wyzwanie dla Prokuratury. Międzynarodowa wymiana doświadczeń”. Odbyła się ona w dniach 8 – 9 października 2018 roku w Niepołomicach.

Spotkali się prokuratorzy i eksperci z wielu państw

Konferencji przewodniczył Prokurator Krajowy Bogdan Święczkowski.

Udział wzięli w niej między innymi: Lavly Perling Prokurator Generalny Estonii, Darius Karčinskas Zastępca Prokuratora Generalnego Litwy, Pavel Pukovec Zastępca Prokuratora Generalnego Czech, Rose-Marie Franton Zastępca Dyrektora Urzędu Oskarżyciela Publicznego Anglii i Walii, Istvan Lajtar Zastępca Prokuratora Generalnego Węgier, Branislav Bohacik prokurator Departamentu Spraw Międzynarodowych Prokuratury Generalnej Słowacji, Lukas Knorr Naczelny Prokurator przy Sądzie Krajowym w Niemczech, Petr Klement prokurator specjalizujący się w cyberprzestępczości z Prokuratury Generalnej Czech, Jolita Kanciauskiene prokurator Departamentu Ścigania Prokuratury Generalnej Litwy, Dainis Steinbergs prokurator Wyspecjalizowanego Biura Prokuratorskiego dla Przestępczości Zorganizowanej Łotwy, a także Steven Wilson Kierownik Europejskiego Centrum Cyberprzestępczości EUROPOL-u.

Polską prokuraturę reprezentowali między innymi: dyrektor Biura Prokuratora Krajowego Jarosław Duś, zastępca dyrektora Biura Współpracy Międzynarodowej Beata Hlawacz, Prokurator Regionalny w Krakowie Marek Woźniak, Prokurator Okręgowy w Krakowie Piotr Babiński, prokuratorzy z Prokuratury Krajowej z Biura Prokuratora Krajowego, Biura Prezydialnego, Biura Współpracy Międzynarodowej oraz Departamentu do Spraw Przestępczości Gospodarczej, a także prokuratorzy z regionu krakowskiego.

Wśród zaproszonych gości byli również między innymi: gen. insp. dr Jarosław Szymczyk Komendant Główny Policji, prof. Andrzej Zybertowicz doradca Prezydenta RP Andrzeja Dudy, prof. Małgorzata Manowska dyrektor Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury, przedstawiciel Ministerstwa Sprawiedliwości, funkcjonariusze CBA, ABW, a także Komendy Głównej Policji.

Wystąpienie Prokuratora Krajowego otworzyło dyskusję

Otwierając konferencję, która odbyła się na XIV-wiecznym Zamku Królewskim w Niepołomicach, Prokurator Krajowy Bogdan Święczkowski przywitał wszystkich przybyłych gości podkreślając, że tytuł konferencji w sposób pełny, choć lapidarny oddaje powód spotkania.

Ściganie przestępstw w cyberprzestrzeni stało się bowiem w przeciągu ostatniej dekady jednym z najpoważniejszych wyzwań, przed którymi stoją organy ścigania i prokuratury na całym świecie. Fakt, że cyberprzestępstwo może zostać popełnione w sytuacji, gdy sprawcy i ich ofiary nie przebywają w jednym kraju, są obywatelami różnych państw, podlegają odmiennym systemom prawnym powoduje konieczność stworzenia dobrze skoordynowanego systemu współpracy międzynarodowej. Bez takiego systemu zwalczanie cyberprzestępczości będzie cząstkowe i nieefektywne – powiedział Prokurator Krajowy Bogdan Święczkowski.

Do głównych wyzwań systemu współpracy międzynarodowej, przed którymi stają dziś prokuratury i organy ścigania wszystkich państw, jest określenie jurysdykcji poszczególnych państw oraz powszechne wykorzystanie darknetu oraz szyfrowania przekazywanych informacji.

Właśnie dlatego w czasie spotkania zostaną przeprowadzone panele dotyczące tych dwóch zagadnień. Nie ma bowiem lepszej metody do wypracowania skutecznych metod zwalczania konkretnej kategorii przestępczości, niż wymiana doświadczeń między osobami, które z tą problematyką zmagają się w praktyce zawodowej. Natomiast transgraniczny charakter cyberprzestępczości wręcz wymusza międzynarodową współpracę między organami ścigania poszczególnych państw – podkreślił Prokurator Krajowy Bogdan Święczkowski.

Polskie doświadczenia w walce z cyberprzestępczością

Po otwarciu konferencji przez Prokuratora Krajowego jej uczestnicy dyskutowali o doświadczeniach w walce z cyberprzestępczością w różnych krajach, w tym także w Polsce, gdzie w każdym regionie funkcjonują specjalne departamenty w Policji, które zajmują się walką z cyberprzestępczością. Również w prokuraturze, najczęściej w wydziałach śledczych do spraw przestępczości gospodarczej, pracują wyspecjalizowani prokuratorzy, którzy zajmują się ściganiem tego typu przestępczości. Po zmianach, do których doszło w prokuraturze w 2016 roku, na najwyższym szczeblu – w Prokuraturze Krajowej – został powołany Departament do Spraw Przestępczości Gospodarczej, w ramach którego funkcjonuje Dział do Spraw Cyberprzestępczości.

Dzięki ścisłej współpracy polskiej policji i prokuratury mamy przykłady wielu sukcesów dotyczących walki z cyberprzestępczością. W jednej ze spraw prowadzonych wspólnie z prokuratorami z Lubelskiego Wydziału Zamiejscowego Departamentu do Spraw Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji Prokuratury Krajowej udało się rozbić zorganizowaną grupę przestępczą, w skład której wchodziły osoby narodowości chińskiej. Jej członkowie stworzyli swoiste call-center i przy pomocy bezprawnie uzyskanych wcześniej danych kart kredytowych zajmowali się wyłudzaniem pieniędzy, popełnianiem oszustw w internecie i transferowaniem pieniędzy za granicę przy pomocy sieci. Skuteczne działania policji i prokuratury doprowadziły do rozbicia tej grupy w kwietniu 2018 roku – powiedziała prezentując polskie doświadczenia w walce z cyberprzestępczością kom. Agnieszka Stąpór z Biura do Walki z Cyberprzestępczością Komendy Głównej Policji.

– Skuteczne działania w tej sprawie były możliwe nie tylko dzięki pracy polskich funkcjonariuszy Policji i prokuratorów, ale także ścisłej współpracy międzynarodowej, w tym z przedstawicielami organów ścigania Tajwanu – wskazała kom. Agnieszka Stąpór.

Skoordynowana współpraca międzynarodowa jest konieczna

Z uwagi na to, że sprawcy cyberprzestępstw i ich ofiary nie przebywają w jednym kraju oraz podlegają odmiennym systemom prawnym, konieczna jest ściśle skoordynowana współpraca międzynarodowa. Bez takiego systemu zwalczanie cyberprzestępczości będzie cząstkowe i nieefektywne – zgodzili się wszyscy uczestnicy konferencji.

Prokurator Generalny Estonii Lavly Perling podczas swojego wystąpienia wyraziła przekonanie, że ściśle współpracujące ze sobą kraje i ich organy ścigania są zdecydowanie silniejsze, niż przestępcy dopuszczający się przestępstw w wirtualnym świecie i darknecie.

Musimy działać wspólnie, stosować nowe podejście do jurysdykcji poszczególnych krajów przy zwalczaniu cyberprzestępstw, bo tylko wtedy będziemy w stanie wygrać wojnę z cyberprzestępcami – wskazała Lavly Perling.

Zgodził się z nią przedstawiciel słowackiej prokuratury.

Musimy podejmować szereg wspólnych działań, które maksymalnie zwiększą nasze szanse w walce ze sprawcami dopuszczającymi się przestępstw w świecie wirtualnym, dotyczące choćby wspólnego zabezpieczania danych i dowodów niezbędnych do skutecznego oskarżenia przed sądem. Jest to szczególnie ważne w przypadku państw sąsiadujących ze sobą, gdzie stosunkowo często dochodzi do współpracy przedstawicieli świata przestępczego – powiedział Branislav Bohacik prokurator Departamentu Spraw Międzynarodowych Prokuratury Generalnej Słowacji. Dodał, że bardzo ważna jest również wzajemna, szybka wymiana informacji i wzajemnych doświadczeń w zwalczaniu cyberprzestępczości.

W opinii uczestników konferencji rozwój interntu spowodował, że żyjemy już w zupełnie innym świecie, także świecie przestępczym i prokuratorzy muszą na te zmiany skutecznie odpowiedzieć.

Aby skutecznie walczyć z cyberprzestępcami musimy nieustannie podnosić kwalifikacje prokuratorów i coraz ściślej współpracować ze sobą. Cyberprzestępcy dopuszczają się bowiem swoich czynów bez względu na granice państwowe, co wymaga od nas zupełnie nowego podejścia do jurysdykcji poszczególnych państw – podkreślił Petr Klement prokurator specjalizujący się w cyberprzestępczości Prokuratury Generalnej Czech.

Przedstawicielka litewskiej prokuratury zgodziła się ze spostrzeżeniami swoich przedmówców. Dodała, że cyberprzestępczość to obecnie największe wyzwania dla prokuratur poszczególnych państw. Rosnąca skala cyberprzestępczości stanowi największe wyzwanie dla krajów Unii Europejskiej.

Mamy różne instytucjonalne i prawne problemy, z którymi wcześniej nie mieliśmy do czynienia. Tylko wspólne działania, wzmocnione przez odpowiednie i szybkie zmiany legislacyjne, pozwolą na skuteczną walkę z cyberprzestępczością, która zmienia się bardzo dynamicznie i praktycznie codziennie pojawiają się nowe metody popełniania takich przestępstw, rośnie ich liczba i dlatego zwykłe metody dochodzeniowe tracą swoją skuteczność – zauważyła Jolita Kanciauskiene prokurator Departamentu Ścigania Prokuratury Generalnej Litwy.

Potrzebna jest specjalizacja prokuratorów i przedstawicieli służb

Wszyscy uczestnicy konferencji byli zgodni, że skuteczna walka z cyberprzestępczością jest możliwa tylko wtedy, gdy osoby zajmujące się prowadzeniem postępowań o tego typu przestępstwa będą należycie przygotowani merytorycznie do swojej pracy i będą dysponowali odpowiednimi narzędziami.

Steven Wilson, Kierownik Europejskiego Centrum Cyberprzestępczości EUROPOL-u, zwrócił uwagę, że EUROPOL zatrudnia ekspertów najwyższej klasy z wielu krajów Europy, którzy całą dobę monitorują internet i identyfikują pojawiające się zagrożenia.

Pozwala to na coraz skuteczniejszą walkę z cyberprzestępczością, co potwierdzają gromadzone przez nas dane. Cyberprzestępcy podejmują swoje przestępcze działania na coraz większą skalę i robią ataki, które są w stanie zagrozić bezpieczeństwu całego państwa. Mamy jednak coraz lepsze narzędzia, aby im zapobiegać, a także by jak najszybciej ustalić sprawcę ataku i precyzyjnie zdefiniować zagrożenia. Potwierdzają to choćby działania podejmowane przez nas w ostatnich latach zmierzające do coraz skuteczniejszego zwalczania przestępczości w darknecie – mówił Steven Wilson wyliczając liczne przykłady spraw, w których udało się zapobiec różnego rodzaju cyberatakom.

Prokurator Branislav Bohacik z Departamentu Spraw Międzynarodowych Prokuratury Generalnej Słowacji zwrócił uwagę, że walka z cyberprzestępcami wymaga od prokuratorów nieustannego podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wiedzy, korzystania z pomocy najlepszych specjalistów np. z zakresu informatyki, a także ścisłej współpracy z przedstawicielami wyspecjalizowanych krajowych i europejskich służb.

Uczestnicy konferencji byli zgodni, że żaden obszar przestępczości nie zmienia się tak szybko jak cyberprzestępczość.

Praktycznie codziennie pojawiają się nowe metody i obszary popełniania przestępstw. Między innymi dlatego kluczem do sukcesu w walce z cyberprzestępczością jest systematyczne podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez prokuratorów i ścisła współpraca z przedstawicielem służb, a także współpraca międzynarodowa. Potrzebna jest jednak nie tylko specjalizacja prokuratorów i międzynarodowa współpraca, ale także korzystanie z najnowszych zdobyczy techniki i nauki, z których również korzystają sprawcy takich przestępstw – powiedział Lukas Knorr Naczelny Prokurator przy Sądzie Krajowym w Niemczech.

– Niestety w Niemczech nie ma specjalizacji sędziów, którzy orzekaliby w takich sprawach. W praktyce często skutkuje to niskimi wyrokami dla sprawców takich przestępstw i zawieranymi z nimi ugodami – dodał przedstawiciel niemieckiej prokuratury.

Przedstawicielka litewskiej prokuratury zwróciła uwagę na podjęte w Jej kraju działania, na skutek których we wszystkich prokuraturach pojawili się prokuratorzy odpowiednio przeszkoleni i przygotowani do prowadzenia oraz koordynowania postępowań dotyczących cyberprzestępczości.

Dodatkowo w tym roku dokonaliśmy oceny prowadzonych postępowań z zakresu takiej przestępczości i zdiagnozowaliśmy problemy, z jakimi na co dzień spotykają się prokuratorzy i które powodują duże trudności w skutecznym oskarżaniu przed sądami sprawców takich przestępstw. Sądzimy, że pozwoli to na wprowadzenie dalszych zmian, które zwiększą naszą skuteczność w zwalczaniu cyberprzestępczości – powiedziała Jolita Kanciauskiene prokurator Departamentu Ścigania Prokuratury Generalnej Litwy.

Odpowiednie zmiany legislacyjne pomagają w walce z przestępczością

Zastępca Prokuratora Generalnego Węgier zwrócił uwagę, że rozwój nowych technologii, wiedzy, a także coraz szerszy zakres codziennych czynności wykonywanych przez obywateli w wirtualnym świecie, powodują dynamiczny wzrost cyberprzestępczości.

Te nowe zjawiska stanowią coraz większe wyzwania dla prokuratur i organów ścigania poszczególnych państw, jednak podejmujemy szereg działań, aby im sprostać. Dotyczą one nie tylko nowych metod w walce z cyberprzestępcami i prowadzenia postępowań o tego typu przestępstwa, ale także nowe rozwiązania prawne, które pozwalają na coraz skuteczniejszą walkę z cyberprzestępcami i ściganie nowych rodzajów czynów zabronionych popełnianych w sieci – zauważył Istvan Lajtar.

Jako przykład takich działań Zastępca Prokuratora Generalnego Węgier wskazał nowelizację węgierskiego kodeksu karnego sprzed 5 lat, która wprowadziła odpowiedzialność karną za wiele czynów dokonywanych w internecie, które wcześniej nie stanowiły przestępstwa, a także nowy kodeks postępowania karnego, który przed rokiem wszedł w życie na Węgrzech i od tego czasu pozwala na skuteczniejsze i sprawniejsze prowadzenie postępowań przeciwko cyberprzestępcom.

Przedstawiciel słowackiej prokuratury Branislav Bohacik zgodził się z Zastępcą Prokuratora Generalnego Węgier, że do skutecznej walki z cyberprzestępczością konieczna jest zmiana systemów prawnych, która nadąży za zmianami zachodzącymi w wirtualnym świecie.

W porównaniu z rozwojem nowych technologii i wiedzy, ustawodawstwo, w tym te dotyczące ścigania przestępstw, zmienia się zbyt wolno. Prokuratorzy, którzy w codziennej pracy zajmują się zwalczaniem przestępczości, muszą mierzyć się z tymi trudnościami każdego dnia. Nie oznacza to jednak, że możemy wywiesić przed przestępcami białą flagę i się poddać – powiedział prokurator z Departamentu Spraw Międzynarodowych Prokuratury Generalnej Słowacji.

Na Łotwie została powołana wyspecjalizowana jednostka Policji, która specjalizuje się w ściganiu cyberprzestępczości. Powołana została również prokuratura do spraw przestępstw finansowych i gospodarczych, która również zajmuje się ściganiem cyberprzestępców.

Działania te nie są jednak wystarczające, bowiem przed sądami toczy się stosunkowo niewiele spraw przeciwko sprawcom przestępstw popełnionych w internecie. Jednym z powodów takiej sytuacji są niewłaściwe regulacje prawne obowiązujące na Łotwie. Zgodnie z obowiązującymi przepisami ściganie sprawców takich przestępstw jest możliwe wyłącznie wówczas, kiedy zostanie wyrządzona szkoda konkretnej wysokości, co przy cyberprzestępstwach, które nierzadko stanowią poważne zagrożenie dla państwa i jego instytucji, nie jest łatwe do wykazania – powiedział Dainis Steinbergs prokurator Wyspecjalizowanego Biura Prokuratorskiego dla Przestępczości Zorganizowanej Łotwy.

– Pokazuje to, jak wiele pracy jest jeszcze przed nami i jak wiele wspólnych działań musimy podjąć, żeby skutecznie walczyć z tym nowym przestępczym zjawiskiem – dodał przedstawiciel łotewskiej prokuratury.

Rose-Marie Franton, Zastępca Dyrektora Urzędu Oskarżyciela Publicznego Anglii i Walii, podczas swojego wystąpienia zwróciła uwagę, że wielu ze sprawców takich czynów to osoby młode, które nie mają pełnej świadomości, jak szkodliwe są cyberprzestępstwa. Badania przeprowadzone w Wielkiej Brytanii pokazały, że aż 61 proc. sprawców cyberprzestępstw to osoby bardzo młode, które nie ukończyły 17 lat. To skutek między innymi tego, że wiedza młodych ludzi jest coraz większa, a narzędzia hackerskie są łatwo dostępne.

Dodatkowe szkolenia dla prokuratorów, ścisła współpraca międzynarodowa i zmiany prawa nie wystarczą do skutecznego zwalczania cyberprzestępczości. Dodatkowo musimy podejmować między innymi działania edukacyjne i profilaktyczne, aby zapobiegać popełnianiu takich przestępstw i powodować, by młode, utalentowane osoby inaczej, w pożyteczny dla społeczeństwa sposób, wykorzystywały swoją wiedzę – powiedziała Rose-Marie Franton.

Podczas konferencji jej uczestnicy szeroko dyskutowali także o jurysdykcji poszczególnych państw, w tym jurysdykcji w internecie oraz o skuteczności podejmowanych czynności śledczych i operacyjno – rozpoznawczych. Uczestnicy konferencji wymienili się ponadto własnymi doświadczeniami w zakresie zwalczania przestępstw w darknecie oraz pozyskiwania dowodów z szyfrowanych danych i przekazów.

Zamykając konferencję Prokurator Krajowy Bogdan Święczkowski wyraził głębokie przekonanie, że to zorganizowane przez Prokuraturę Krajową spotkanie przyczyni się do wypracowania mechanizmów niezbędnych do skutecznej walki z cyberprzestępczością, zarówno w zakresie metodyki prowadzenia postępowań przygotowawczych, jak i propozycji niezbędnych zmian legislacyjnych.

Dział Prasowy
Prokuratura Krajowa