Prokuratura Krajowa

Stan faktyczny

25 października 2016 roku spółka z Gdyni wniosła do sądu pozew w postępowaniu nakazowym z weksla, przeciwko dwojgu małżonkom, żądając zasądzenia solidarnie kwoty 11 820,76 złotych wraz z odsetkami ustawowymi.

Podstawą żądania spółki była zawarta z jednym z małżonków umowa pożyczki na kwotę 14 999,88 złotych, obejmująca kwotę rzeczywiście wypłaconą pożyczkobiorcy w wysokości 6 000 złotych, opłatę przygotowawczą w wysokości 250 złotych, opłaty administracyjne w łącznej wysokości 8 080,44 złotych oraz odsetki. Zabezpieczeniem zobowiązania wynikającego z ww. umowy był wystawiony przez pożyczkobiorcę weksel własny in blanco. Za weksel poręczyła małżonka pożyczkobiorcy.

Według twierdzeń zawartych w pozwie, pozwany nie spłacił całej kwoty pożyczki w terminach określonych w umowie, w związku z czym umowa została mu wypowiedziana. Wystawiony przez pozwanego weksel in blanco, został wypełniony zgodnie z deklaracją wekslową, która pozwalała na wypełnienie weksla na kwotę odpowiadającą aktualnemu zadłużeniu z tytułu umowy pożyczki, a także opatrzenie go klauzulami „nie na zlecenie” i „bez protestu”.

Spółka wezwała pozwanych do wykupu weksla, do czego jednak nie doszło.

Orzeczenie sądu

Nakazem zapłaty z dnia 18 listopada 2016 roku Sąd Rejonowy w Gdyni nakazał pozwanym zapłatę dochodzonej pozwem kwoty. Pozwani wnieśli zarzuty od nakazu zapłaty, jednak wobec nieuzupełnienia w terminie braków formalnych zarzutów, zostały one odrzucone, a nakaz zapłaty uprawomocnił się z dniem 14 listopada 2017 roku. Na wniosek spółki sąd nadał mu klauzulę wykonalności i na jego podstawie komornik wszczął postępowanie egzekucyjne.

Sprawa zostanie zbadana przez Sąd Najwyższy

Działając z upoważnienia Prokuratora Generalnego Zbigniewa Ziobro Zastępca Prokuratora Generalnego Robert Hernand wniósł skargę nadzwyczajną od prawomocnego nakazu zapłaty, zarzucając mu naruszenie konstytucyjnej zasady ochrony konsumentów, jako strony słabszej w stosunkach prawnych z przedsiębiorcą, przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi.

Prokurator Generalny podniósł, że Sąd Rejonowy w Gdyni wydał nakaz zapłaty niemożliwy do zaakceptowania w Rzeczypospolitej Polskiej jako państwie rządzonym na podstawie i w granicach prawa zgodnie z art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Nie może ulegać wątpliwości, że szeroko pojęte prawa konsumenta mają szczególne znaczenie w obrocie ze względu na gwarancje względnie równoważnej pozycji w sporze z co do zasady silniejszym przedsiębiorcą. Fundamentalną jest realizowana z urzędu powinność sądu, rozpoznającego spór między konsumentem i przedsiębiorcą, oceny kontraktu będącego źródłem roszczenia pod względem legalności. Tego jednak Sąd Rejonowy w Gdyni nie dokonał, co poskutkowało wydaniem nakazu zapłaty jaskrawo niesprawiedliwego w stosunku do pozwanych, z punktu widzenia ich praw jako konsumenta. Sąd, zaskarżonym nakazem zapłaty doprowadził do legalizacji lichwiarskiego wykorzystania konsumenta, dlatego jako sprzeczny z zasadą sprawiedliwości społecznej, nakaz ten nie powinien funkcjonować w obrocie prawnym.

Jak wskazano w skardze wysokość opłaty administracyjnej stanowiła około 135 % wartości środków faktycznie wypłaconych na konto pożyczkobiorcy. W ocenie skarżącego, od samego początku, umowa pożyczki zakładała zatem rażące pokrzywdzenie pożyczkobiorcy, przy nadmiernym i nieproporcjonalnym uprzywilejowaniu pożyczkodawcy. Umowa ta zawierała postanowienia sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, tj. zasadami uczciwego obrotu, sprawiedliwości i równości kontraktowej, co prowadzi do jej nieważności na podstawie art. 58 § 2 kodeksu cywilnego.

Podkreślono, że Sąd Rejonowy w Gdyni nie dokonał uprzedniego zbadania potencjalnie nieuczciwego charakteru zapisów umowy pożyczki. Analiza taka pozwoliłaby na ustalenie, że postanowienia umowne dotyczące wysokości opłaty administracyjnej są sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Ponadto, zmierzają do obejścia przepisu o odsetkach maksymalnych, a także stanowią niedozwolone klauzule umowne. Wszelkie opłaty i prowizje pobierane przez pożyczkobiorcę winny bowiem wyrównywać rzeczywiste koszty poniesione przez niego w związku z podjęciem danej czynności i nie powinny być rażąco wysokie dla konsumenta. Opłata administracyjna w wysokości 8 080,44 złotych jest zatem de facto dodatkowym, obok maksymalnego, oprocentowaniem pożyczki.

Prokurator Generalny wniósł zatem o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Gdyni.

Dział Prasowy

Prokuratura Krajowa