Prokuratura Krajowa

Okoliczności sprawy

W marcu 2000 roku dwaj wspólnicy spółki cywilnej zawarli z firmą leasingową z Gdańska umowę leasingu operacyjnego na sprzęt komputerowy. Jej zabezpieczeniem był podpisany przez leasingobiorców oraz ich poręczycieli weksel in blanco wraz z deklaracją wekslową, upoważniającą wierzyciela do wypełnienia weksla na sumę odpowiadającą całej kwocie szkody poniesionej przez leasingodawcę. W dniu zawarcia umowy, firma leasingowa dokonała przelewu wynikającej z niej wierzytelności na bank, który w związku z tym stał się posiadaczem weksla.

W kwietniu 2003 roku bank wystąpił z pozwem przeciwko wspólnikom oraz ich poręczycielom, żądając zapłaty ponad 104 tys. złotych. Na taką kwotę właśnie bank wypełnił weksel, wzywając wcześniej pozwanych do uregulowania należności. Wobec braku reakcji dłużników, umowa leasingu została im  wypowiedziana, a w następstwie tego współzałożyciele spółki cywilnej zwrócili wierzycielowi sprzęt komputerowy, będący przedmiotem leasingu.

Nakaz zapłaty

Nakazem z 19 maja 2003 roku Sąd Okręgowy w Tarnowie zasądził od prowadzących działalność gospodarczą mężczyzn oraz występujących w charakterze poręczycieli wekslowych dwóch kobiet, dokonanie solidarnej zapłaty żądanej pozwem kwoty wraz z ustawowymi odsetkami. Nakaz uprawomocnił się wobec jednego ze wspólników i jego poręczyciela. Drugi natomiast wniósł zarzuty kwestionując wysokość naliczanych czynszów leasingowych wraz z odsetkami, zaś jego poręczycielka podniosła, że podpisała blankiet wekslowy jedynie do sumy nie przekraczającej 5 tys. złotych.

Nieskuteczne środki zaskarżenia

W następstwie wniesionych sprzeciwów, Sąd Okręgowy w Tarnowie zapoznał się z treścią umowy leasingowej w kontekście podniesionych zarzutów tj. braku zaliczenia sumy wynikającej z wartości zwróconych przedmiotów leasingu, jak i kwestii naliczonych opłat czynszowych oraz prawidłowości wypełnionego przez bank weksla.

Wyrokiem z 18 lutego 2004 roku utrzymał w mocy kwestionowany nakaz zapłaty. Uznał, że dłużnik i poręczyciele upoważnili posiadacza weksla do jego wypełnienia do wysokości całości szkody, na którą składał się czynsz leasingowy i wymagane po dacie rozwiązania umowy płatności oraz koszty postępowania. Sąd stwierdził, że deklaracja wekslowa nie wskazywała konkretnej sumy zobowiązania, zaś skarżący nie udowodnili swoich zarzutów, jak też nie zakwestionowali samej wysokości wierzytelności.

Pozwani odwołali się od tego rozstrzygnięcia, wnosząc apelację. Została ona jednak  oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 25 maja 2004 roku, który w całości podzielił stanowisko sądu I instancji. Z kolei skierowana przez pozwanych skarga kasacyjna nie została przyjęta do rozpoznania.

Poręczającym był konsumentem

Przeprowadzona w Prokuraturze Krajowej analiza akt powyższej sprawy wykazała, że rozstrzygnięcie Sądu Apelacyjnego w Krakowie, niezasadnie zobowiązało poręczycielkę - osobę prywatną, której w tej sprawę niewątpliwie przysługiwał status konsumenta, do solidarnej zapłaty roszczenia wynikającego z weksla, bez zbadania treści stosunku podstawowego w tym zakresie, przez pryzmat klauzul niedozwolonych, rzeczywiście widniejących w umowie leasingowej zawartej przez przedsiębiorców.

W związku z powyższym Zastępca Prokuratora Generalnego Robert Hernand skierował  do Sądu Najwyższego skargę nadzwyczajną w części, w jakiej orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Krakowie dotyczyło osoby poręczającej, zarzucając w niej naruszenie określonych w Konstytucji RP zasad, w tym zasady równości wobec prawa i wynikającej z niej zasady ochrony konsumentów oraz rażącego naruszenia prawa materialnego. Skarżący podniósł, że sąd orzekający był z urzędu zobligowany do zbadania umowy leasingu operacyjnego zawartego przez przedsiębiorców całościowo, a nie tylko w odniesieniu do złożonych zarzutów i zweryfikowania zapisów, które w układzie przedsiębiorca – konsument (poręczyciel) zastałyby zakwalifikowane jako abuzywne.

Zdaniem skarżącego, wydanie orzeczenia nakazującego również poręczycielowi, będącemu w istocie konsumentem tj. strukturalnie słabszą stroną w stosunkach gospodarczych, dokonanie solidarnej zapłaty roszczenia, bez zbadania zapisów stosunku podstawowego, było sprzeczne z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej. W sytuacji, gdy poręczycielem wekslowym jest konsument, który nie był stroną umowy i nie miał żadnego wpływu na jej treść, jak i późniejsze jej wykonywanie, sąd z urzędu był zobligowany do dokonania oceny umowy niezależnie od tego czy poręczyciel będący konsumentem powoływał się na abuzywność postanowień umownych czy też tego rodzaju zarzutów nie czynił.

W tym stanie rzeczy Zastępca Prokuratora Generalnego wniósł o uchylenie wyroku w zaskarżonej części  i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania w tym zakresie Sądowi Apelacyjnemu w Krakowie.

Dział Prasowy

Prokuratura Krajowa