Prokuratura Krajowa

Prokuratorzy z Zespołu Śledczego nr 1 Prokuratury Krajowej prowadzą m.in. następujące postępowania związane z katastrofą smoleńską:

1. Głowne śledztwo dotyczące katastrofy smoleńskiej (PK III 1 Ds 1.2016)

Główne śledztwo dotyczące przyczyn i przebiegu katastrofy smoleńskiej zostało wszczęte w dniu 10 kwietnia 2010 roku postanowieniem Wojskowej Prokuratury Okręgowej w Warszawie. W dniu 21 marca 2016 roku śledztwo to zostało przekazane do dalszego prowadzenia Zespołowi Śledczemu nr 1 Prokuratury Krajowej.

Postępowanie znajduje się obecnie w fazie ad personam, prowadzone jest przeciwko rosyjskiemu kontrolerowi lotów podpułkownikowi Pawłowi P. i dwóm innym rosyjskim oficerom podejrzanym o sprowadzenie katastrofy w ruchu powietrznym, następstwem czego była śmierć wielu osób (art. 173 § 1 i 3 k.k.). Na wniosek prokuratury sąd wydał postanowienia o tymczasowym aresztowaniu podejrzanych. Obecnie są oni poszukiwani listami gończymi.

W ramach śledztwa równolegle weryfikowanych jest wiele wersji kryminalistycznych, w tym: wersja zakładająca błędy członków grupy kierowania lotami na lotnisku Smoleńsk-Północny, wersja wskazująca na błędy załogi samolotu, wersja uwzględniająca ewentualną niesprawność samolotu oraz wersja zakładająca różne formy sabotażu.

Celem śledztwa jest ustalenie rzeczywistych przyczyn i przebiegu katastrofy oraz identyfikacja osób odpowiedzialnych za jej spowodowanie. W tym zakresie gromadzony jest możliwie szeroki materiał dowodowy, aby w pełni wyczerpać inicjatywę dowodową.

Od początku śledztwa uzyskano łącznie kilkaset opinii biegłych różnej specjalności. Zgromadzono również bardzo dużą liczbę elektronicznych danych, które zostały poddane analizie. Ponadto przesłuchano ponad 1000 świadków. Akta sprawy liczą blisko 2000 tomów.

W 2016 roku powołano Zespół Biegłych z zakresu medycyny sądowej, którego zadaniem było między innymi określenie przyczyny zgonu, mechanizmu oraz okoliczności powstania stwierdzonych u ofiar obrażeń. W sumie biegli wydali blisko 200 opinii medycznych, w tym opinie wstępne, uzupełniające i opinię końcową z zakresu medycyny sądowej.

W 2019 roku powołano Międzynarodowy Zespół Biegłych, którego zadaniem było wydanie, na podstawie całości materiału dowodowego (z uwzględnieniem wszystkich uzyskanych opinii), kompleksowej opinii w zakresie okoliczności katastrofy, w tym jej przyczyn i przebiegu. Prace tego zespołu zakończyły się w sierpniu 2024 roku.

We wrześniu 2024 roku do Prokuratury Krajowej wpłynęła licząca kilkaset stron opinia Międzynarodowego Zespołu Biegłych, sporządzona w języku angielskim. W dniu 17 września 2024 roku prokurator wydał postanowienie o powołaniu tłumaczy przysięgłych w celu przetłumaczenia opinii na język polski. Z uwagi na obszerność dokumentu – kilkaset stron wraz z załącznikami – oraz specjalistyczne słownictwo (z zakresu chemii, medycyny, lotnictwa, inżynierii i matematyki obliczeniowej, fotogrametrii itp.), po wstępnych konsultacjach z tłumaczami wyznaczono termin na sporządzenie tłumaczenia do dnia 31 marca 2025 roku.

W dniu 10 marca 2025 roku do Prokuratury Krajowej wpłynął wniosek tłumaczy o przesunięcie terminu tłumaczenia do dnia 31 maja 2025 roku. W uzasadnieniu wniosku wskazano na skomplikowany język, specjalistyczne słownictwo i złożoną tematykę opinii, a także konieczność dodatkowych specjalistycznych konsultacji. Prokurator uwzględnił wniosek i wyznaczył nowy termin na przetłumaczenie opinii do dnia 31 maja 2025 roku.

Po wpłynięciu tłumaczenia prokuratorzy z Zespołu Śledczego nr 1 PK przeanalizują opinię pod względem formalnym oraz merytorycznym, przede wszystkim celem ustalenia, czy opinia jest pełna, jasna i nie jest wewnętrznie sprzeczna.

Inne zlecone opinie zostały uzyskane. O konkretnych wnioskach końcowych zawartych w opiniach na razie nie informujemy. 

W toku śledztwa do strony rosyjskiej skierowano kilkanaście wniosków o międzynarodową pomoc prawną (ostatni z dnia 2 października 2024 roku). Wnioski składane od 2018 roku nie zostały zrealizowane w całości. Na kierowane ponaglenia strona rosyjska stwierdziła, że są one nadal procedowane (ostatnia odpowiedź z dnia 21 lutego 2024 roku). W przypadku kilkunastu wniosków strona rosyjska odmówiła ich realizacji bez podania uzasadnienia. W zakresie zwrotu wraku samolotu Tu-154M i jego rejestratorów strona rosyjska kilkukrotnie poinformowała, że go nie zwróci, dopóki śledztwo w sprawie katastrofy smoleńskiej prowadzone w Federacji Rosyjskiej nie zostanie zakończone. 

Na wnioski kierowane do innych krajów prokuratura otrzymała stosowne odpowiedzi.

Śledztwo przedłużone jest do dnia 31 grudnia 2025 roku.

2. Poświadczenia nieprawdy przez rosyjskich biegłych medyków sądowych (PK III 1 Ds 1.2017)

Śledztwo o sygn. PK III 1 Ds 1.2017 dotyczy poświadczenia nieprawdy przez rosyjskich biegłych medyków sądowych w sporządzonych przez nich opiniach medyczno-sądowych.
W toku postępowania uzyskano materiał dowodowy pozwalający na ustalenie, że w 61 sekcjach zwłok dotyczących 60 ofiar katastrofy polskiego samolotu rosyjscy medycy sądowi w wydanych przez siebie opiniach medyczno-sądowych poświadczyli nieprawdę co do okoliczności mających znaczenie dla prowadzonego śledztwa.

Nieprawdziwe zapisy w opiniach dotyczyły różnych okoliczności, w tym braku opisu cech identyfikacyjnych poszczególnych ofiar, braku opisu istotnych obrażeń ciała, opisania narządów i obrażeń ciała, które w konkretnym przypadku nie istniały, a także opisania wykonanych czynności w zakresie preparatyki sekcyjnej, których faktycznie nie wykonano.

Materiał dowodowy umożliwiający wydanie postanowień o przedstawieniu zarzutów uzyskano w wyniku przeprowadzonych ponownych sekcji zwłok ofiar katastrofy, analizy dokumentacji rosyjskiej oraz uzyskanych w toku śledztwa kilkuset opinii medyczno-sądowych.

Wobec powyższych ustaleń prokurator wydał postanowienia o przedstawieniu zarzutów 41 osobom – rosyjskim biegłym medykom sądowym. Zarzuty te obejmują przestępstwa poświadczenia nieprawdy i poplecznictwa (art. 271 § 1 k.k. i art. 239 § 1 k.k.). Zarzutów tych dotychczas podejrzanym nie ogłoszono.

Strona rosyjska odmówiła realizacji wniosków o udzielenie pomocy prawnej, w tym w postaci ogłoszenia biegłym postanowień o przedstawieniu zarzutów i przesłuchania ich w charakterze podejrzanych.

Wobec tego na przełomie kwietnia i maja 2025 r. prokurator skieruje do właściwego sądu wnioski o zastosowanie środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania. W przypadku uwzględnienia wniosków przez sąd umożliwi to poszukiwanie podejrzanych listami gończymi.

Ponadto w toku tego postępowania w dniu 25 lutego 2025 r. wydano postanowienie o częściowym umorzeniu przedmiotowego śledztwa w sprawie znieważenia w okresie od 11 do 22 kwietnia 2010 r. w Moskwie zwłok 17 pokrzywdzonych, poprzez między innymi umieszczenie w ich zwłokach ciał obcych oraz pozostawienie zwłok brudnych i niezaopatrzonych w szwy posekcyjne, tj. o czyn z art. 262 § 1 k.k., wobec stwierdzenia przedawnienia karalności czynu, na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k.

3. Utrudnianie śledztwa przez funkcjonariuszy Federacji Rosyjskiej (PK III 1 Ds 5.2016)

Śledztwo o sygn. PK III 1 Ds. 5.2016 dotyczy utrudniania prowadzenia polskiego śledztwa w sprawie katastrofy smoleńskiej przez funkcjonariuszy Federacji Rosyjskiej, polegającego na niszczeniu materiału dowodowego w postaci wraku samolotu Tupolew Tu-154M nr boczny 101 w trakcie czynności wykonywanych na miejscu katastrofy, jego niewłaściwym załadunku oraz transporcie do miejsc dalszego przechowywania.

Śledztwo obejmuje również działania funkcjonariuszy Federacji Rosyjskiej, w tym członków Międzypaństwowego Komitetu Lotniczego, polegające na utrudnianiu oraz niedopełnieniu obowiązków służbowych, poprzez niewłaściwe zabezpieczenie i utrwalenie stanu dowodu, brak należytego nadzoru nad załadunkiem i transportem wraku samolotu w celu jego przewiezienia do miejsca ułożenia w obrysie, nienależyte zabezpieczenie fragmentów wraku przed wpływem czynników atmosferycznych w miejscach przechowywania oraz przed dostępem osób trzecich, jak również niezwrócenie Rzeczypospolitej Polskiej wraku samolotu oraz jego elementów.

W toku postępowania nikomu nie przedstawiono zarzutów.

Postępowanie to jest w końcowej fazie i powinno zostać zakończone w ciągu kilku miesięcy.

Umorzenie śledztwa o sygn. PK III 1 Ds. 3.2016

Nadto w dniu 15 lipca 2024 roku prokurator wydał postanowienie o umorzeniu śledztwa o sygn. PK III 1 Ds. 3.2016, dotyczącego 25 różnych czynów, w tym braku udziału polskich prokuratorów w sekcjach zwłok ofiar katastrofy na terenie Federacji Rosyjskiej, nieprzeprowadzenia sekcji zwłok ofiar po przewiezieniu ich do kraju oraz niedopełnienia obowiązków służbowych przez funkcjonariuszy publicznych w trakcie realizowania czynności procesowych na terenie Rosji. Decyzja ta jest prawomocna.
 

prok. Przemysław Nowak
Rzecznik Prasowy
Prokuratury Krajowej