Prokuratura Krajowa

Okoliczności sprawy

29 października 2008 roku doszło do zawarcia umowy kredytu na cele mieszkaniowe, zgodnie z którą kredytobiorcy otrzymali od banku kredyt w kwocie 350 000,00 złotych denominowany w walucie CHF. Kredyt został udzielony na okres 360 miesięcy od dnia 29 października 2008 roku do dnia 15 października 2038 roku na zasadach określonych w umowie oraz „Ogólnych Warunkach Kredytowania w Zakresie Udzielania Kredytów na Cele Mieszkaniowe oraz Kredytów i Pożyczek hipotecznych”. Kredyt przeznaczony był na finansowanie dokończenia budowy domu jednorodzinnego. Wartość kosztorysowa inwestycji określona została na kwotę 700 000,00 złotych, a udział własny kredytobiorców wyniósł 400 000,00 złotych. Uruchomienie kredytu zgodnie z umową miało nastąpić w czterech transzach. Każda transza kredytu wykorzystywana była w złotych, przy jednoczesnym przeliczeniu wysokości transzy według kursu kupna dewiz dla CHF zgodnie z „Tabelą kursów” obowiązującą w banku w dniu wykorzystania danej transzy.

Szacunkowa, łączna kwota wszystkich kosztów, opłat i prowizji, do których zapłaty zobowiązany był kredytobiorca obliczona na dzień zawarcia umowy wynosiła 418 110,46 zł. Ostateczna wysokość łącznej kwoty zależała od wysokości oprocentowania kredytu w okresie obowiązywania umowy i kosztów związanych z ustanowieniem prawnych zabezpieczeń jego spłaty.

Pismem z 29 grudnia 2015 roku bank wezwał kredytobiorców do zapłaty zadłużenia wynikającego z umowy kredytu w kwocie 454 738,64 złotych w terminie 14 dni od dnia otrzymania wezwania, a 10 marca 2016 roku wniósł przeciwko kredytobiorcom pozew o zapłatę w postępowaniu upominawczym domagając się zapłaty kwoty 410 245,15 złotych wraz z odsetkami.

Orzeczenie sądu i jego skutki

Opierając się wyłącznie na twierdzeniach wskazanych w pozwie oraz przedłożonej przez bank niepełnej dokumentacji, Sąd Okręgowy w Poznaniu nakazem zapłaty z dnia 24 marca 2016 roku zasądził od pozwanych solidarnie żądaną kwotę wraz z odsetkami. Wobec braku złożenia sprzeciwu przez pozwanych, nakaz zapłaty postanowieniem z dnia 25 maja 2016 roku został zaopatrzony w klauzulę wykonalności i stał się podstawą do prowadzenia postępowania egzekucyjnego z nieruchomości oraz rachunku bankowego.

W toku prowadzonych przez komornika czynności, dokonano sprzedaży licytacyjnej nieruchomości dłużników. Komornik wciąż prowadzi postępowanie egzekucyjne należności głównej w wysokości 137 971,21 złotych, odsetek w wysokości 175 464,57 złotych oraz kosztów egzekucyjnych.

Sprawą zajmie się Sąd Najwyższy

Działając z upoważnienia Prokuratora Generalnego Zbigniewa Ziobro Zastępca Prokuratora Generalnego Robert Hernand wniósł skargę nadzwyczajną od prawomocnego nakazu zapłaty Sądu Okręgowego w Poznaniu. Prokurator Generalny zarzucił zaskarżonemu orzeczeniu naruszenie zasad oraz praw człowieka i obywatela, określonych w Konstytucji RP, w tym zasady praworządności, sprawiedliwości proceduralnej, prawa do rzetelnej procedury, zasady zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa, zasady pewności i bezpieczeństwa prawnego oraz ochrony konsumentów przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi. Zarzucił ponadto rażące naruszenie prawa.

W skardze podniesiono, że Sąd Okręgowy w Poznaniu nie uwzględnił faktu, iż pozwani są konsumentami i że jako słabsza strona umowy zawieranej z profesjonalistą podlegają ochronie, która w przypadku postępowania toczącego się przed sądem, powinna polegać na weryfikacji czy dochodzone roszczenie nie narusza przepisów chroniących konsumenta przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi oraz czy przedłożona wraz z pozwem umowa kredytu nie zawierała niewiążących pozwanych klauzul niedozwolonych. W szczególności w zakresie, w jakim regulowała sposób wyliczenia kwoty kredytu podlegającej spłacie i wysokość poszczególnych rat poprzez odwołanie do kursów z tabel banku (mechanizm indeksacji), które to postanowienia nie zostały indywidualnie uzgodnione z kredytobiorcami, będącymi konsumentami. Postanowienia te mogły bowiem kształtować ich prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy, co powinno skutkować uznaniem ich za abuzywne. Konieczne było dokonanie oceny ewentualnego skutku ich wyeliminowania ze stosunku zobowiązaniowego pomiędzy stronami, w tym ustalenia, czy czynność prawna zawarta pomiędzy nimi pozostawała ważna.

Zaznaczono, że w sprawie, w której pozwanym jest konsument, sądy muszą każdorazowo dokonywać oceny, nie tylko tego czy wierzytelność wobec konsumenta istnieje, a jeśli tak to w jakiej wysokości, ale również, czy wytaczając powództwo nie doszło do nadużycia prawa podmiotowego przez instytucję kredytową w stosunku z nieprofesjonalistą, w tym poprzez posłużenie się wzorcem umowy zawierającym klauzule niedozwolone, co winno zapewnić skuteczną ochronę przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi.

Podkreślono, że pozwani wskazali, iż umowa została zawarta przez strony według standardowego wzorca umownego, stosowanego przez bank, bez jakiegokolwiek wpływu kredytobiorców na jego treść. Takie klauzule uznane zostały przez sądy powszechne za klauzule niedozwolone. Dotyczy to klauzul abuzywnych, umożliwiających bankowi przeliczenie kwoty pożyczki oraz poszczególnych rat z CHF na PLN według kursów ustalanych arbitralnie przez bank.

Zaznaczono, że w objętej skargą sprawie nakaz zapłaty nie mógł zostać wydany, gdyż okoliczności wskazane w treści pozwu budziły wątpliwości. Co więcej do pozwu nie dołączono jakichkolwiek dokumentów, z których wynikałoby w jaki sposób wyliczono wysokość zobowiązania kredytobiorców oraz nie załączono dokumentu „ogólnych warunków kredytowania”, który jak wynika z zapisów umowy był jej integralną częścią. Brak skierowania w tych okolicznościach sprawy do postępowania w oparciu o przepisy ogólne narusza równowagę kontraktową stron i aprobuje rażące naruszenie interesów konsumenta, polegające na wprowadzeniu daleko idącej dysproporcji praw i obowiązków na jego niekorzyść.

Prokurator Generalny wniósł zatem o uchylenie prawomocnego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Poznaniu. Ponadto wniósł również o wydanie przez sąd postanowienia o wstrzymaniu wykonania zaskarżonego orzeczenia do czasu ukończenia postępowania wywołanego wniesieniem skargi nadzwyczajnej, z uwagi na grożącą pozwanym niepowetowaną szkodę wynikającą z prowadzonego wobec nich postępowania egzekucyjnego.

Pytania prejudycjalne Izby Cywilnej SN

W tym miejscu warto przypomnieć, że Izba Cywilna Sądu Najwyższego, która miała ostatecznie rozstrzygnąć sytuację prawną „frankowiczów” i tym samym przyspieszyć toczące się postępowania sądowe, zamiast rozpoznać sprawę co do meritum skierowała we wrześniu ubiegłego roku szereg pytań prejudycjalnych do Trybunału Sprawiedliwości UE. Pytania te jednak nie dotyczyły żadnych kwestii związanych z kredytami, a odnosiły się wyłącznie do problematyki powoływania sędziów w RP.

Działania Prokuratury

Mając świadomość jak wielu kredytobiorców oczekuje w kraju na wyjaśnienie swej sytuacji prawnej, prokuratorzy podejmują kolejne działania zmierzające do ochrony ich praw. Prokuratorzy przyłączają się m.in do postępowań inicjowanych powództwami wytaczanymi „frankowiczom” przez banki. Podmioty finansowe bowiem, w przypadku kwestionowania umów na kredyty frankowe przez klientów, domagają się od nich zwrotu kapitału i opłaty za korzystanie z niego. Banki działania te podejmują nawet wtedy, gdy nie ma jeszcze prawomocnego wyroku w pierwotnej sprawie zakwestionowania ważności umowy na kredyt we frankach.

 

Dział Prasowy

Prokuratura Krajowa