Prokuratura Krajowa

Okoliczności sprawy

Decyzją Prezydenta m.st. Warszawy z dnia 8 listopada 2002 roku ustanowiono na 99 lat prawo użytkowania wieczystego do nieruchomości przy ul. Dąbrowskiego 18 w Warszawie na rzecz dwóch braci. Wkrótce podjęto działania zmierzające do usunięcia lokatorów z zajmowanych przez nich lokali, m.in. poprzez wypowiedzenie dotychczasowych umów najmu. Tak stało się z pozwaną i jej synem, wobec których Sąd Rejonowy dla Warszawy Mokotowa w Warszawie w dniu 29 września 2009 roku orzekł nakaz opróżnienia i opuszczenia zajmowanego lokalu mieszkalnego. Pomimo odwołania od wyroku, Sąd Okręgowy w Warszawie wyrokiem z dnia 27 kwietnia 2010 roku oddalił apelację, a 15 września 2010 roku lokal został wydany jednemu z braci na skutek egzekucji komorniczej.

W między czasie bracia wystąpili do sądu o zasądzenie od pozwanej matki i syna kwoty blisko 40 tysięcy złotych wraz z ustawowymi odsetkami w związku z użytkowaniem lokalu bez tytułu prawnego.

Orzeczenia sądów

Wyrokiem z dnia 29 stycznia 2013 roku Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie orzekł nakaz zapłaty, uznając że pozwanym nie przysługiwał tytuł prawny do spornego lokalu, a skuteczne wypowiedzenie umowy najmu nastąpiło z dniem 31 stycznia 2008 roku. Sąd orzekający w sprawie oparł się m.in. na opinii biegłego, który finansowo był powiązany z powodami. Od wyroku odwołali się pozwani.

Wyrokiem z dnia 31 stycznia 2014 roku Sąd Okręgowy w  Warszawie zmienił zaskarżony wyrok poprzez oddalenie powództwa wobec syna kobiety. Sąd Odwoławczy podzielił natomiast ustalenia faktyczne i wywiedzione na ich podstawie rozważania prawne, zawarte w wyroku sądu I instancji, co do pozwanej.

Sąd Najwyższy zajmie się sprawą

Działając z upoważnienia Prokuratora Generalnego Zbigniewa Ziobro Zastępca Prokuratora Generalnego Robert Hernand wniósł skargę nadzwyczajną od prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 31 stycznia 2014 roku.

Prokurator Generalny zarzucił zaskarżonemu orzeczeniu naruszenie zasad określonych w Konstytucji RP, w tym zasady demokratycznego państwa prawnego, zasady zaufania obywateli do państwa i jego organów i prawa do sprawiedliwego traktowania oraz naruszenie zasady sprawiedliwości proceduralnej będącej elementem prawa do rzetelnego i sprawiedliwego postępowania sądowego.

Jak podniesiono w skardze, sądy rozpoznające sprawę pozwanej nie podjęły stosownych działań, by wyjaśnić wszystkie okoliczności sprawy, pomimo podniesienia szeregu zarzutów odnośnie postępowania z lokatorami i to nie bezpośrednio przez właścicieli nieruchomości, ale przez osoby będące ich przedstawicielami. Ponadto sądy nie wyjaśniły zarzutów dotyczących braku obiektywizmu biegłego, który wydał opinię o wartości lokalu mieszkalnego. Był on bowiem związany finansowo ze stroną powodową. Co więcej przy orzekaniu nie wzięto pod uwagę nakładów poniesionych przez pozwaną od 1990 roku, a wpływających na polepszenie standardu lokalu mieszkalnego i doprowadzenia go do stanu używalności.

Jak wskazano w skardze, takie działania należy uznać za naruszające zasadę lojalności i sprawiedliwości przez organy władzy publicznej, gdyż pozwana w oparciu o istniejący standard konstytucyjny, mogła oczekiwać, że będzie chroniona przez prawo, a jej rozliczenia z właścicielem nieruchomości, w stosunku do opłat za użytkowanie lokalu, będą uwzględniały właściwą cenę tego lokalu oraz nakłady poniesione na jego udoskonalenie. Tymczasem Sąd Okręgowy w Warszawie owych standardów i kryteriów gwarancyjnych nie zastosował i wydał niesprawiedliwy wyrok.

Podniesiono również, że działanie Sądu Okręgowego stoi w sprzeczności z zasadą sprawiedliwości proceduralnej, gdyż nie realizuje wymogów rzetelnej procedury przed sądem z uwagi na to, że nie zostały wyjaśnione wszystkie istotne okoliczności sprawy, które mogły mieć wpływ na ocenę zobowiązania pozwanej wobec właściciela lokalu, zwłaszcza w kontekście wysokości zobowiązań z tytułu opłat za najem. Na decyzję sądu miała wpływ opinia wydana przez biegłego, którego nie cechował obiektywizm z uwagi na związek ze stroną powodową.

W skardze podkreślono, że sprawa nieruchomości, w której lokatorem jednego z mieszkań była pozwana, była przedmiotem postępowania przed Komisją do spraw reprywatyzacji nieruchomości warszawskich. Komisja ta wydała decyzję z dnia 17 grudnia 2019 roku na podstawie której stwierdziła, że decyzja Prezydenta m.st. Warszawy z dnia 8 listopada 2002 roku została wydana z naruszeniem prawa.

Decyzja Komisji do spraw reprywatyzacji nieruchomości warszawskich została zaskarżona skargą do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Dlatego też do momentu wydania orzeczenia przez ten sąd istnieje stan prawny świadczący o tym, że status właścicielski osób, z którymi w sporze była pozwana został podważony.

Suma zdarzeń i ustaleń dotyczących kształtowania stosunków właścicielskich odnośnie do nieruchomości przy ul. Dąbrowskiego 18, a także sposoby postępowania względem lokatorów tej nieruchomości, w tym wobec pozwanej potwierdzają, że różne organy władzy publicznej, w tym również sądy poprzez nierzetelne postępowanie dopuściły się naruszeń zasad i praw określonych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Prokurator Generalny wniósł zatem o uchylenie wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie i orzeczenie co do istoty sprawy przez Sąd Najwyższy z uwzględnieniem zasady sprawiedliwości oraz konstytucyjnych gwarancji ochrony lokatorów.

Dział Prasowy

Prokuratura Krajowa