Prokuratura Krajowa

Okoliczności sprawy

25 stycznia 2018 roku prokurator Prokuratury Okręgowej w Płocku wniósł do Sądu Rejonowego Gostyniu pozew o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego tj. o uznanie, że nie doszło do zawarcia umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych pomiędzy wskazaną w pozwie osobą, a pozwaną spółką.

W uzasadnieniu powództwa podniesiono, że w toku prowadzonego przez Prokuraturę Okręgową w Płocku śledztwa ustalono, iż wskazana w pozwie kobieta jest jedną z osób, z którą wbrew jej woli została zawarta umowa o świadczenie usług telekomunikacyjnych oraz której podpis został podrobiony na umowie.

Orzeczenia sądów

Wyrokiem z dnia 23 października 2018 roku, jedynie w oparciu o dokumenty zgromadzone w aktach sprawy, Sąd Rejonowy w Gostyniu oddalił powództwo. W uzasadnieniu wskazano, że zdaniem sądu okoliczności przedstawione w pozwie przez prokuratora nie zostały udowodnione. Sąd uznał, że opinia biegłego z zakresu badania pisma ręcznego poddająca w wątpliwość oryginalność podpisów na umowie o świadczenie usług telekomunikacyjnych i załącznikach, nie jest wystarczającym dowodem.

Apelacja prokuratora od wyroku sądu I instancji została oddalona w dniu 8 października 2019 roku przez Sąd Okręgowy w Poznaniu.

Postępowanie karne i działania pozakarne

Na marginesie zaznaczyć należy, iż śledztwo prowadzone przez Prokuraturę Okręgową w Płocku dotyczy podejrzenia popełnienia przestępstwa oszustwa przez firmy świadczące usługi telekomunikacyjne i telemedyczne oraz oferujące sprzedaż energii elektrycznej. Jak ustalono w wielu przypadkach mechanizm działania był podobny. Firmy te zawierały umowy agencyjne z podwykonawcami, którzy w ich imieniu pozyskiwali nowych klientów dla oferowanych usług. W tym celu zatrudniali telemarketów, którzy kontaktując się z klientami przedstawiali oferty, a umowy zainteresowanym osobom dostarczali kurierzy. Jak ustalono, podwykonawcy oraz ich pełnomocnicy i akwizytorzy poszukiwali potencjalnych klientów wśród osób w podeszłym wieku, a następnie wykorzystując ich problemy ze zrozumieniem zasad obowiązującej gospodarki rynkowej, działali na ich niekorzyść. Celem podejmowanych działań było doprowadzenie do zawarcia umowy z jak największą liczbą klientów, za co otrzymywali oni wynagrodzenie w różnych kwotach.

Ponadto w oparciu o ustalenia  sprawy karnej prokuratorzy Prokuratury Okręgowej w Płocku równolegle podejmują działania o charakterze pozakarnym. Aktualnie zarejestrowanych jest 519 spraw, w tym 106 pozwów skierowanych do sądów w imieniu i na rzecz osób pokrzywdzonych. Pozwy dotyczą ustalenia stwierdzenia nieważności czynności prawnej z uwagi na wady oświadczenia woli, bądź ustalenia nieistnienia stosunku prawnego.

Sąd Najwyższy zajmie się sprawą

We wniesionej do Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego skardze nadzwyczajnej Prokurator Generalny Zbigniew Ziobro ocenił, że Sąd Okręgowy w Poznaniu oddalając apelację od wyroku Sądu Rejonowego w Gostyniu dopuścił się naruszenia zasad, wolności i praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji RP, a odnoszących się do ochrony zaufania obywateli do państwa, do rzetelnej procedury sądowej oraz zasady ochrony konsumentów, a także prawa do sądu i wynikającego z niego prawa do odpowiednio ukształtowanej procedury sądowej. Zarzucił również rażące naruszenie prawa procesowego, jak też sprzeczność ustaleń sądu odwoławczego z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego.

Jak wskazano w skardze Sąd Okręgowy w Poznaniu wydając zaskarżony wyrok, naruszył konstytucyjną zasadę ochrony konsumenta oraz rażąco naruszył prawo procesowe, w konsekwencji czego orzeczenie sądu jest nie do zaakceptowania. Konsumentka pomimo tego, że nie zawarła umowy na świadczenie usług z pozwaną spółką, została w wyniku decyzji sądu zmuszona do zapłaty na jej rzecz kwoty ponad 1 400 złotych.

Podstępny sposób działania

W skardze zaznaczono, że konsumentka w dacie zaistnienia przestępstwa na jej szkodę miała 75 lat, a podstępny sposób działania pracowników pozwanej firmy był nakierowany właśnie na osobę w podeszłym wieku, celem łatwego jej wykorzystania. Kiedy kobieta zorientowała się, że została oszukana niezwłocznie powiadomiła organy ścigania. Pomimo tego sądy obydwu instancji zupełnie zignorowały tę okoliczność i doprowadziły do stanu niemożliwego do zaakceptowania w demokratycznym państwie prawa, albowiem pozbawiły ochrony starszą osobę pokrzywdzoną przestępstwem.

Rażące naruszenie prawa

Ponadto jak zarzucono w skardze, sąd odwoławczy zaniechał rozpoznania wszystkich podniesionych w apelacji i wiążących go zarzutów naruszenia przepisów prawa procesowego. Skutkowało to niepełną, ponowną oceną merytoryczną sprawy w ramach kontroli instancyjnej. Co więcej podniesiono, że sąd zaniechał dopuszczenia z urzędu dowodu z zeznań konsumentki, jak również ewentualnej dodatkowej opinii biegłego z zakresu badania pisma ręcznego. Miało to miejsce w sytuacji, gdy roszczenie prokuratora działającego na rzecz konsumentki było co do zasady uzasadnione, a przeprowadzenie z urzędu tych dowodów stanowiło jedyny sposób przeciwdziałania niebezpieczeństwu pozbawienia należnej kobiecie ochrony prawnej.

Materiał dowodowy potraktowany w wybiórczy sposób

Skarżący podkreślił również, że sąd odwoławczy wydając zaskarżony wyrok zaaprobował błędy sądu I instancji. Tym samym doszło do oczywistej sprzeczności ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego. Sąd dokonując oceny materiału dowodowego, potraktował go w sposób wybiórczy, wbrew nałożonemu przez ustawę obowiązkowi wszechstronnego rozważenia wszystkich dowodów w sprawie. Sąd nie uzasadnił dlaczego uznał za niewiarygodne dowody wskazane przez prokuratora, bądź dlaczego je pominął, przy jednoczesnym uznaniu za całkowicie wiarygodne twierdzenia pozwanej spółki.

Zaznaczono, że bezspornym jest, iż kobieta otrzymała telefon z ofertą zawarcia nowej umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych z Polską Grupą Telekomunikacyjną S. A. i jak ustalono nie skorzystała z oferty oraz nie wyraziła zgody na zawarcie umowy z nieznanym jej podmiotem gospodarczym. Od wielu lat korzystała z usług świadczonych przez innego operatora i nigdy z nich nie zrezygnowała. Ponadto wskazano, że sąd całkowicie pominął ustalenia dokonane w toku śledztwa wskazujące na nagminność stosowania nieuczciwych praktyk rynkowych zwłaszcza wobec konsumentów w podeszłym wieku i nieporadnych życiowo przez podmioty gospodarcze m. in. świadczące usługi telekomunikacyjne, w tym przez pozwaną spółkę.

Dlatego też Prokurator Generalny wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Poznaniu.

 

Dział Prasowy

Prokuratura Krajowa