Prokuratura Krajowa

Okoliczności sprawy

15 listopada 2007 roku jeden z funduszy inwestycyjnych wniósł do Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieście w Warszawie pozew przeciwko małżeństwu o zapłatę kwoty 7.519,00 złotych. W uzasadnieniu wskazał, iż pozwani zawarli w dniu 15 lutego 2000 roku umowę o kredyt odnawialny w rachunku bankowym. Na mocy tej umowy bank przekazał do dyspozycji strony pozwanej kwotę w wysokości 4.000,00 złotych, zaś pozwani zobowiązali się do jej zwrotu wraz z umownymi odsetkami. Spełnienie świadczenia strony pozwanej miało nastąpić poprzez wpłaty na konto osobiste.

Zdaniem funduszu, strona nie dokonała jednak właściwych wpłat w ustalonym umową terminie, a tym samym nie dotrzymała warunków umowy. 17 października 2006 roku bank dokonał przelewu wierzytelności z tytułu ww. umowy, na rzecz funduszu.

Orzeczenie sądu

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 29 listopada 2007 roku, Sąd Rejonowy dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie orzekł, że pozwana w ciągu dwóch tygodni od dnia doręczenia nakazu powinna zapłacić powodowi kwotę 7.518,68 złotych wraz z odsetkami oraz kwotę 1.517,00 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, albo wnieść w tymże terminie sprzeciw. Sąd w wydanym nakazie zapłaty mimo, iż pozew dotyczył dwóch osób, uwzględnił powództwo w całości do jednej z nich, nie rozstrzygając żądania co do drugiej. Nakaz zapłaty został jednakże przesłany na adres, pod którym małżonkowie nigdy nie mieszkali. Co więcej korespondencja została skierowana do pozwanej na błędne dane osobowe, które nie widnieją ani w umowie, ani nie wynikają z aktu stanu cywilnego.

Postanowieniem z dnia 15 lipca 2008 roku na wniosek pełnomocnika funduszu, referendarz sądowy nadał klauzulę wykonalności nakazowi zapłaty Sądu Rejonowego dla Warszawy- Śródmieście w Warszawie z dnia 29 listopada 2007 roku. Na podstawie powyższego orzeczenia komornik wszczął postępowanie egzekucyjne. Dopiero wówczas kobieta dowiedziała się o nakazie zapłaty i wniosła od niego sprzeciw do sądu. Postanowieniem z dnia 7 maja 2013 roku sąd odrzucił sprzeciw, jako wniesiony po terminie.

Orzeczenie wydane z rażącym naruszeniem prawa

Działając z upoważnienia Prokuratora Generalnego Zbigniewa Ziobro Zastępca Prokuratora Generalnego Robert Hernand wniósł skargę nadzwyczajną od prawomocnego nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym wydanego przez Sąd Rejonowy dla Warszawy – Śródmieście w Warszawie w dniu 29 listopada 2007 roku.

Prokurator Generalny zarzucił zaskarżonemu orzeczeniu naruszenie zasad, wolności i praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji, w tym odnoszących się ochrony zaufania obywateli do państwa oraz do rzetelnej procedury sądowej, a także prawa do sądu. Zarzucił również naruszenie w sposób rażący prawa procesowego.

Jak podniesiono w skardze fundusz podał w pozwie, jako adres do korespondencji pozwanych, adres pod którym obydwoje małżonkowie nie mieszkali. Co więcej, korespondencja sądowa była kierowana do pozwanej, na błędne dane osobowe. Sąd nie zweryfikował prawidłowych danych adresowych pozwanej i dopuścił się rażącego naruszenia dyspozycji przepisu art. 139 § 1 kodeksu postępowania cywilnego. Skutkowało to uznaniem za skuteczne doręczenia zastępczego wydanego nakazu zapłaty, w sytuacji, gdy przesyłka sądowa zawierająca nakaz zapłaty wysłana została na błędny adres oraz dane osobowe pozwanej. Tym samym kobieta nie miała możliwości skorzystania ze środków zaskarżenia wydanego nakazu zapłaty. Zgodnie z jego treścią naliczono jej odsetki ustawowe od dnia 15 listopada 2007 roku, od kwoty głównej. Następnie nadano klauzulę wykonalności wydanemu nakazowi i został on zrealizowany jako prawidłowy tytułu egzekucyjny.

W skardze zaznaczono, iż doręczenie unormowane w art. 139 § 1 kodeksu postępowania cywilnego, czyli tak zwane doręczenie zastępcze, stanowiące fikcję doręczenia w istocie niedokonanego, jest instytucją pozostającą na granicy konstytucyjnych gwarancji prawa do sądu. Dostrzegł to Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 15 października 2002 roku, w którym – stwierdzając zgodność tego przepisu z Konstytucją – podkreślił jednak, że jego funkcją jest zapewnienie szybkości i skuteczności postępowania cywilnego, przy maksymalnym zagwarantowaniu prawa obu stron do rozpatrzenia sprawy oraz do obrony ich materialnoprawnych i procesowych interesów. Strony muszą mieć zatem zapewnioną realną możliwość odebrania kierowanych do nich pism oraz zapoznania się z ich treścią co szczególnie dotyczy tzw. pierwszego doręczenia, wywołującego najdalej idące skutki.

Adresat pisma powinien być w sposób niebudzący wątpliwości zawiadomiony o nadejściu pisma sądowego. W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalone jest stanowisko, że jakiekolwiek uchybienie wskazanym wymaganiom powoduje nieskuteczność doręczenia.

Ponadto w skardze zwrócono uwagę na to, że sąd w skarżonym nakazie zapłaty mimo, iż pozew dotyczył dwóch osób, uwzględnił powództwo w całości do jednej z nich, nie rozstrzygając żądania co do drugiej.

Prokurator Generalny wniósł zatem o uchylenie zaskarżonego nakazu zapłaty w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Rejonowy dla Warszawy – Śródmieście w Warszawie.

Dział Prasowy

Prokuratura Krajowa