Prokuratura Krajowa

Okoliczności sprawy

16 listopada 2005 roku były opozycjonista wypowiedział się w mediach, w dwóch programach telewizyjnych, iż wie, że były Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Lech Wałęsa w  latach 70 – tych ubiegłego stulecia współpracował ze Służbą Bezpieczeństwa i  pobierał za to pieniądze. Z uwagi na te wypowiedzi Lech Wałęsa złożył w  Sądzie Okręgowym w Gdańsku pozew dotyczący naruszenia jego dóbr osobistych.

Kolejne orzeczenia sądowe

30 stycznia 2006 roku Sąd Okręgowy w  Gdańsku nakazał pozwanemu opublikowanie na własny koszt we wskazanym terminie oświadczenia zaprzeczającego treści jego wypowiedzi z 16 listopada 2005 roku i przepraszającego powoda. Sąd zasądził także od pozwanego na rzecz Szpitala Dziecięcego przy Specjalistycznym Zespole Opieki Zdrowotnej nad Matką i Dzieckiem w Gdańsku kwotę 10 tysięcy złotych  tytułem zadośćuczynienia, a w pozostałym zakresie powództwo oddalił.

Rozpoznając apelację pozwanego od powyższego wyroku, Sąd Apelacyjny w Gdańsku w dniu 25 października 2006 roku uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do  ponownego do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Gdańsku.

5 marca 2007 roku, po ponowny rozpoznaniu sprawy, Sąd Okręgowy w Gdańsku nakazał pozwanemu złożenie we wskazanych środkach przekazu, na własny koszt, oświadczenia o wskazanej w wyroku treści i zasadził kwotę 40 tysięcy złotych zadośćuczynienia na rzecz Szpitala Dziecięcego w  Gdańsku.

Kolejna apelacja pozwanego okazała się skuteczna. 23 października 2017 roku Sąd Apelacyjny w  Gdańsku uchylił zaskarżony wyrok, zniósł postępowanie przed Sądem Okręgowym w  Gdańsku w zakresie poczynając od rozprawy w dniu 5 marca 2007 roku i przekazał sprawę temu sądowi do ponownego rozpoznania. Sąd Apelacyjny uznał bowiem, że postępowanie przed Sądem Okręgowym jest dotknięte nieważnością z uwagi na pozbawienie pozwanego możliwości obrony jego praw, albowiem wolą pozwanego, zakomunikowaną sądowi było, aby reprezentował go wskazany przez niego adwokat, który z usprawiedliwionych i znanych sądowi przyczyn, nie mógł stawić się na rozprawie w dniu 5 marca 2007 roku.

31 sierpnia 2010  roku Sąd Okręgowy w Gdańsku oddalił powództwo Lecha Wałęsy. Od tego wyroku apelację wniósł pełnomocnik powoda domagając się zmiany wyroku i uwzględnienia powództwa w całości.

24 marca 2011 roku Sąd Apelacyjny w Gdańsku zmienił zaskarżony wyrok zobowiązując pozwanego do złożenia na antenie dwóch stacji telewizyjnych oświadczenia o treści wskazanej w orzeczeniu, sprowadzającego się do wskazania, że jego wypowiedzi objęte pozwem były nieprawdziwe i naruszały godność powoda.

Skarga nadzwyczajna Prokurator Generalnego

Prokurator Generalny złożył skargę nadzwyczajną do wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 24 marca 2011 roku, zarzucając orzeczeniu naruszenie zasad, wolności i praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w szczególności zasady proporcjonalności w ochronie prawa  do czci i dobrego imienia powoda, wolności słowa, naruszenie w sposób rażący przepisów procesowych oraz oczywistą sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego.

Jak podniesiono w skardze, opinia sformułowana przez pozwanego co do działalności Lecha Wałęsy w latach 70-tych XX w. mieści się w granicach prawa do wolności wyrażania opinii oraz prawa do swobody wypowiedzi. W konsekwencji pozostaje ona także pod ochroną wynikającą z art. 10  Konwencji o  Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 1950 roku, co wyłącza bezprawność ewentualnego naruszenia dóbr osobistych.

W skardze wskazano, że Sąd Apelacyjny w Gdańsku orzekający w niniejszej sprawie nie sprostał obowiązkowi adekwatnego i proporcjonalnego rozstrzygnięcia kolizji konstytucyjnie chronionych praw tj. wolności słowa oraz ochrony czci i dobrego imienia, dając nieuzasadniony prymat prawu do ochrony prywatności. Ponadto Sąd II instancji zmienił ustalenia faktyczne stanowiące podstawę zaskarżonego w trybie apelacji wyroku bez przeprowadzenia pełnego, opartego o zgłoszone wnioski dowodowe postępowania dowodowego przez Sąd I instancji uzasadniającego odmienne ustalenia, co w sposób rażący naruszyło przepisy postępowania.

W skardze zaznaczono ponadto, że analiza materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie w korelacji z uzasadnieniem zaskarżonego wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku prowadzi do wniosku, że sąd ten błędnie ocenił, iż wypowiedź pozwanego z dnia 16 listopada 2005 roku o agenturalnej przeszłości powoda stanowiła naruszenie jego dóbr osobistych w rozumieniu art. 23 k.c. Wskazano, że domniemanie bezprawności wypowiedzi pozwanego z dnia 16 listopada 2005 roku zostało  w toku postępowania przed Sądem Okręgowym w Gdańsku obalone nie tylko zeznaniami świadków, ale także szeregiem złożonych w sprawie dokumentów.

Prokurator Generalny wniósł zatem o uchylenie wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 24 marca 2011 roku w zaskarżonym zakresie  i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez oddalenie powództwa.

Sąd Najwyższy podzielając w zasadniczym zakresie argumentację Prokuratora Generalnego uchylił zaskarżony wyrok w zaskarżonej części i oddalił apelację w zakresie, w jakim sąd apelacyjny uwzględnił powództwo.

Dział Prasowy

Prokuratura Krajowa