Prokuratura Krajowa

Sąd Najwyższy podkreślił, że instytucja skargi nadzwyczajnej została powołana do przywrócenia fundamentalnego poczucia sprawiedliwości, natomiast rozpoznana sprawa jest tego przykładem.

Wyrok Sądu Rejonowego w Wałbrzychu

Sąd Rejonowy w Wałbrzychu w dniu 27 listopada 2009 roku w wydanym nakazie zapłaty orzekł o obowiązku zapłaty przez pozwanych na rzecz powoda należności głównej w kwocie 15.995 złotych z umownymi odsetkami w wysokości 2%  dziennie, począwszy od 10 listopada 2009 roku do dnia zapłaty. Jednocześnie Sąd orzekł o kosztach postępowania.

Od powyższego nakazu zapłaty pozwani nie wnieśli zarzutów, dlatego też nakaz zapłaty uprawomocnił się.

Po pewnym czasie pozwani podjęli próbę wzruszenia zapadłego orzeczenia m.in. poprzez złożenie wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia zarzutów od nakazu zapłaty. Jednakże postanowieniami Sądu Rejonowego w Wałbrzychu z dnia 12 kwietnia 2016 roku i z dnia 13 kwietnia 2016 roku oraz Sądu Okręgowego w Legnicy z dnia 25 sierpnia 2017 roku została ostatecznie zamknięta pozwanym droga do wzruszenia zapadłego wyroku.

W jaki sposób powstało zobowiązanie

Zobowiązanie powstało w wyniku umowy zawartej 31 stycznia 2009 roku pomiędzy pozwaną, prowadzącą działalność gospodarczą, a powodową spółką. Pozwana zakupiła u strony powodowej wyposażenie gabinetu kosmetycznego za łączną kwotę 15.954 złotych. Pozwanej wystawiono fakturę VAT, której termin zapłaty upłynął 14 lutego 2009 roku. Zgodnie z postanowieniami § 2 umowy zawartej pomiędzy stronami transakcji, pozwana winna zapłacić 30 % wartości (tj. 4930, 50 złotych) w dniu zawarcia umowy, natomiast pozostałą kwotę winna wpłacać w 12 równych ratach, płatnych do 30 każdego miesiąca. Strony w zapisach umowy ustaliły, że w przypadku zwłoki w zapłacie poszczególnych części ceny, sprzedający naliczy odsetki umowne w wysokości 2% kwoty niespłaconej w terminie za każdy dzień zwłoki, natomiast brak zapłaty za dwa miesiące spowoduje, iż całość pozostałej do zapłaty ceny wraz z należnym oprocentowaniem staje się natychmiast wymagalna.

Pozwana w trakcie trwania umowy, na poczet swojego zobowiązania wpłaciła łącznie 4950 złotych. Ponadto wraz z zawartą umową złożyła stronie powodowej deklarację wekslową oraz weksel in blanco poręczony przez ustalone osoby stanowiący zabezpieczenie spłaty zaciągniętego zobowiązania.

Na mocy porozumienia zawartego 23 lipca 2009 roku pomiędzy powodową spółką a pozwaną, pozwana uznała swój dług w wysokości 12.645,00 złotych i zobowiązała się do jego spłaty do dnia 30 września 2009 roku.

Rażące naruszenie prawa materialnego

W uwzględnionej przez Sąd Najwyższy skardze nadzwyczajnej Prokurator Generalny wskazywał, że doszło do rażącego naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 359 § 21 w zw. z art. 359 § 22  ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilny w brzmieniu uchwalonym ustawą z dnia 7 lipca 2005 roku o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw, poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i orzeczenie o solidarnym obowiązku zapłaty należności głównej w kwocie 15.955 złotych z umownymi odsetkami w wysokości 2% dziennie przez pozwanych na rzecz powodowej spółki.

Odsetki wynosiły 730% rocznie, a dług wzrósł do ponad miliona złotych

Odsetki od wskazanej należności ustalone zostały na poziomie 730 % rocznie, natomiast na dzień rozpoznania skargi wysokość zobowiązania wynosiła ponad 1.100.000 złotych. Sąd Najwyższy podkreślił, że taka wysokość odsetek jest nieakceptowalna. Jednocześnie Sąd podzielił stanowisko Prokuratora Generalnego, że w tej sprawie doszło do rażącego  naruszenia prawa.

Prokurator Generalny w skardze nadzwyczajnej wskazywał, że zgodnie z art. 359 § 22 kodeksu cywilnego, odsetki w niniejszej sprawie powinny zostać zredukowane przez sąd do odsetek maksymalnych i wówczas wyniosłyby 20 %. Powyższe wynika z tego, że ustawodawca, aby przeciwdziałać ocenianemu negatywnie w świetle zasad współżycia społecznego zjawisku lichwy oraz aby chronić interesy słabszych uczestników obrotu gospodarczego, jakimi zazwyczaj są konsumenci, wprowadził do kodeksu cywilnego instytucję odsetek maksymalnych, których wysokość winna stanowić podstawowe odniesienie do oceny ekwiwalentności wysokości wynagrodzenia pożyczkodawcy ustalonego w umowie.

Ponadto Prokurator Generalny w skardze nadzwyczajnej wskazywał, że przyjęta w umowie wysokość stopy procentowej na poziomie 2% dziennie ma zdecydowanie lichwiarski charakter i nie przystaje do wynagrodzenia możliwego do osiągnięcia w uczciwym obrocie.

Sprawa została przekazana do ponownego rozpoznania

Prokurator Generalny wnosił o uchylenie zaskarżonego nakazu zapłaty i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Wałbrzychu, celem zapewnienia jego zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej.

Sąd Najwyższy uwzględnił skargę nadzwyczajną Prokuratora Generalnego i uchylił zaskarżony nakaz zapłaty w zakresie odsetek oraz kosztów procesu i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Wałbrzychu.

Dział Prasowy
Prokuratura Krajowa