Sąd wystąpił do Prokuratora Generalnego Zbigniewa Ziobro o skierowanie skargi nadzwyczajnej – inaczej nie można uchylić wadliwego orzeczenia
14.02.2023
Prokurator Generalny Zbigniew Ziobro skierował do Sądu Najwyższego skargę nadzwyczajną od prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w Strzelinie z 3 sierpnia 2010 roku o stwierdzeniu nabycia spadku, wydanego mimo istnienia w obrocie prawnym od ponad 5 lat prawomocnego orzeczenia dotyczącego tego samego spadkodawcy. Z wnioskiem o skierowanie przez Prokuratora Generalnego skargi nadzwyczajnej zwrócił się sam sąd, wskazując, że nie jest możliwe uchylenie wadliwego i godzącego w konstytucyjnie prawa orzeczenia w trybie innych nadzwyczajnych środków zaskarżenia.
Dwa różne stwierdzenia nabycia tego samego spadku
W Sądzie Rejonowym w Strzelinie toczyło się postępowanie spadkowe po zmarłym we wrześniu 2004 roku mężczyźnie z wniosku jego żony. Zostało zakończone wydaniem postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Zgodnie z sądowym rozstrzygnięciem spadkobiercami zmarłego zostali jego żona, dwaj synowie i córka po ¼ części każde z nich.
Jak się okazało ten sam sąd 5 lat wcześniej wydał już prawomocną decyzję dotyczącą stwierdzenia nabycia spadku po tym samym spadkodawcy, ustalając inny krąg spadkobierców. Postanowieniem z 31 stycznia 2005 roku Sąd Rejonowy w Strzelinie stwierdził bowiem, że spadek ten nabyły trzy osoby - żona i dwoje dzieci po 1/3 części każdy. Jeden z synów złożył wówczas oświadczenie o odrzuceniu spadku.
Bezskuteczne próby wzruszenia
Wnioski złożone przez żonę i dzieci spadkodawcy o wznowienie postępowania i uchylenie postanowienia Sądu Rejonowego w Strzelinie z 3 sierpnia 2010 roku nie zostały uwzględnione. Sąd odrzucił skargę o wznowienie z uwagi na upływ 10 lat od uprawomocnienia się orzeczenia. W tym stanie rzeczy spadkobiercy pozbawieni zostali skutecznej możliwości realizacji uprawnień majątkowych nabytych na podstawie dziedziczenia, w związku z brakiem jednoznacznego i nie budzącego wątpliwości postanowienia.
Sąd nie podjął działań z urzędu
W złożonej do Sądu Najwyższego skardze nadzwyczajnej Prokurator Generalny stwierdził, że istnienie dwóch różnych postanowień stwierdzających nabycie spadku po tym samym spadkodawcy, to przejaw rażącej wadliwości prawnej zaistniałej w procesie sądowego stosowania prawa i jedynie wywiedzenie skargi nadzwyczajnej w niniejszej sprawie może doprowadzić do uchylenia orzeczenia wydanego z naruszeniem prawomocności materialnej wcześniejszego, prawomocnego orzeczenia.
Sąd Najwyższy zajmie się sprawą
Skarżący zauważył, że orzeczenie Sądu Rejonowego w Strzelinie z sierpnia 2010 roku naruszyło zasady i prawa człowieka i obywatela określone w Konstytucji RP, a także naruszyło prawo procesowe.
Skarżący przywołał w tym miejscu orzecznictwo Sądu Najwyższego wskazujące jednoznacznie, że w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku sąd z urzędu jest zobligowany do podejmowania działań, co oznacza, że nie może poprzestać na tym, co zostanie zaoferowane przez uczestników postępowania. Ma obowiązek ustalić pełny krąg spadkobierców ustawowych, ewentualne istnienie testamentu i jego ważność, a także sprawdzić, czy nie zachodzą negatywne przesłanki dziedziczenia. W tym kontekście ma obowiązek również ustalić, czy wcześniej po tym samym spadkodawcy nie toczyły się już jakiekolwiek postępowania spadkowe, by wyeliminować sytuację wydania kolejnego orzeczenia w tej samej sprawie. Zdaniem skarżącego sąd orzekający tych obowiązków nie dopełnił.
Podkreślono, że w sprawie objętej skargą następstwem zaniechań sądu w zakresie ustalenia z urzędu wszystkich okoliczności określonych w przepisach było wydanie kolejnego, odmiennego od pierwotnego, prawomocnego rozstrzygnięcia, co jest sytuacją niedopuszczalną i naruszającą obowiązujące regulacje prawne. Orzeczenie to zostało wydane w warunkach nieważności postępowania, wobec zaistnienia negatywnej przesłanki procesowej - powagi rzeczy osądzonej.
Prokurator Generalny wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i umorzenie postępowania w sprawie.
Dział Prasowy
Prokuratura Krajowa