Prokuratura Krajowa

Okoliczności sprawy 

W lipcu 2019 roku do Sądu Rejonowego w Olsztynie wpłynął wniosek o skierowanie osoby, której dotyczyło postępowanie, na leczenie szpitalne bez jej zgody. Sąd przychylił się do wniosku uznając, iż zostały spełnione przesłanki zezwalające na wydanie takiego orzeczenia.

Od powyższego odwołał się uczestnik postępowania, jednak postanowieniem Sądu Okręgowego w Olsztynie jego apelacja została oddalona.

Sąd Najwyższy zajmie się sprawą

Działając z upoważnienia Prokuratora Generalnego, prokurator Robert Hernand – Zastępca Prokuratora Generalnego złożył do Sądu Najwyższego skargę kasacyjną w tej sprawie, zarzucając naruszenie przepisów postępowania.

Jak podniesiono w skardze przepisy ustawy jednoznacznie nakładają na sąd obowiązek ustanowienia adwokata lub radcy prawnego w przypadku objętym skargą. Ustanowienie pełnomocnika dla osoby, której postępowanie bezpośrednio dotyczy, następuje z urzędu i bez wniosku tej osoby.

Zaznaczono, że ustawodawca przesądził, iż osoby, których postępowanie bezpośrednio dotoczy powinny obligatoryjnie korzystać z wsparcia profesjonalnego pełnomocnika bez względu na istnienie zindywidualizowanych potrzeb w tym zakresie, a niezastosowanie się do ustawowego wymogu w tym zakresie skutkuje nieważnością postępowania z uwagi na pozbawienie uczestnika możliwości ochrony swych praw i nie zachodzi potrzeba badania czy analizowane uchybienie miało wpływ na wynik sprawy.

Jak wskazano w skardze, ustanowienie pełnomocnika z urzędu dla osoby objętej wnioskiem jest podstawową gwarancją, że uczestnik będzie mógł bronić swoich praw, a proces będzie uznany za rzetelny. Tym samym niezastosowanie się sądu do wskazanych wymogów ustawowych ocenić należy jako pozbawienie uczestnika możliwości obrony swoich praw.

Podniesiono, że w postępowaniu objętym skargą uczestnik nie podjął racjonalnej obrony, w tym nie złożył odpowiedzi na wniosek, nie złożył wniosków dowodowych, a argumenty podniesione we wniesionej przez niego osobiście apelacji wskazują na niezrozumienie przesłanek leżących u podstaw wydania orzeczenia.

Ponadto wskazano, że co prawda sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji, bierze jednak pod uwagę nieważność postępowania.  Tym przypadku nie ma wątpliwości, że postępowanie przed sądem pierwszej instancji było dotknięte nieważnością. W takiej sytuacji sąd odwoławczy pomimo nie podniesienia w apelacji kwestii braku wyznaczenia profesjonalnego pełnomocnika, powinien wziąć takie uchybienie pod uwagę z urzędu, uchylić zaskarżone postanowienie, znieść postępowanie w całości i przekazać sprawę sądowi rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Prokurator Generalny wniósł zatem o uchylenie zaskarżonego postanowienia Sądu Okręgowego w Olsztynie oraz postanowienia Sądu Rejonowego w Olsztynie, o zniesienie postępowania w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Olsztynie.

Dział Prasowy

Prokuratura Krajowa