Prokuratura Krajowa

Okoliczności sprawy

W  listopadzie 2015 roku do mieszkanki Jarosławia zgłosił się pośrednik, działający na rzecz firmy pożyczkowej z Poznania z propozycją zawarcia umowy pożyczki. Kobieta zdecydowała się na podpisanie umowy i na jej podstawie otrzymała do ręki 1500 złotych. Spłatę zobowiązania miała dokonywać zgodnie z załączonym do umowy harmonogramem. Z poczynionych ustaleń wynika, że kobieta dokonywała spłat
w sposób odbiegający od harmonogramu, poprzez wpłaty skumulowane w związku
z czym powstawały nadpłaty, ale też były przypadki okresowych niedopłat. Łącznie na poczet zobowiązania wpłaciła 1290 złotych, co stanowiło blisko 86 % udostępnionego jej kapitału. Na termin zapadalności kolejnej raty, przypadający przed 29 marca 2016 roku, zadłużenie przeterminowane wynosiło 95,35 złotych plus 0,06 złotych odsetek karnych. Zaległość wynosiła niewiele ponad jedną płatność tygodniową tj. 95,35zł.

W listopadzie 2017 roku pomiędzy stronami umowy doszło do zawarcia ugody restrukturyzacyjnej, jednak wobec braku kolejnych spłat, firma pożyczkowa wypowiedziała kobiecie umowę i skierowała pozew do Sądu Rejonowego w Jarosławiu. Do pozwu załączona została m. in. umowa restrukturyzacyjna oraz harmonogram spłat rat pożyczki, w którym odnotowano tylko jedną wpłatę w kwocie 20 złotych.

Nakaz zapłaty

18 sierpnia 2020 roku Sąd Rejonowy w Jarosławiu wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym i zobowiązał pozwaną do zapłaty na rzecz powoda kwoty ponad 9 tys. złotych wraz z ustawowymi odsetkami oraz dodatkowo obciążył ją kosztami procesu.

Pozwana pismem z 17 września 2020 roku zwróciła się do sądu o rozłożenie zasądzonej kwoty na raty. Pisma tego nie odczytano jako sprzeciw i zarządzeniem z grudnia 2020 roku zwrócono je pozwanej. Nakaz zapłaty stał się więc prawomocny, zaś po zaopatrzeniu go w klauzulę wykonalności, trafił do komornika, który wszczął egzekucję. We wrześniu 2022 roku postępowanie egzekucyjne zostało zawieszone w związku ze złożonym przez pełnomocnika pozwanej powództwem przeciwegzekucyjnym.

Naruszone prawa pozwanej

Radca prawny, który pro publico bono udzielił pomocy pozwanej, w jej imieniu złożył również wniosek do Prokuratora Generalnego o skierowanie w tej sprawie skargi nadzwyczajnej, wskazując m.in. na nieporadność kobiety wynikającą z jej stanu zdrowia.

Przeprowadzona w Prokuraturze Krajowej analiza akt sprawy wykazała, że orzekający sąd naruszył prawo pozwanej do rzetelnej procedury, bowiem już w dacie zainicjowania postępowania sądowego, a tym bardziej w dacie wydania kwestionowanego nakazu zapłaty, istniały okoliczności uprawdopodabniające, że pozwana z uwagi na stan zdrowia mogła znajdować się w stanie wyłączającym świadome i swobodne podejmowanie decyzji oraz wyrażanie swej woli. W takim przypadku sąd orzekający winien był podjąć wszelkie kroki zmierzające do ustanowienia przez stronę pełnomocnika procesowego, jak też zawiadomić prokuratora o celowości wstąpienia do sprawy lub złożenia wniosku
o ubezwłasnowolnienie.

Wątpliwe okoliczności faktyczne w pozwie  

W skierowanej do Sądu Najwyższego skardze nadzwyczajnej Zastępca Prokuratora Generalnego Robert Hernand zarzucił naruszenie gwarancji procesowych pozwanej, która w zaistniałej sytuacji nie mogła bronić swych praw, w tym również zaskarżyć nakazu zapłaty, a to godzi w konstytucyjnie zagwarantowane prawo pozwanej do sądu.

Jak podkreślił skarżący, pozwanej nie zapewniono ochrony jej praw jako konsumenta przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi w stosunkach prywatnoprawnych
z przedsiębiorcą, bowiem sąd wydał nakaz zapłaty uwzględniający w całości żądanie zawarte w pozwie, bez zbadania z urzędu potencjalnej nieważności postanowień ugody restrukturyzacyjnej. Okoliczności przytoczone w pozwie, jak i załączone dokumenty wskazywały, że roszczenie zwłaszcza w zakresie jego podstawy i wysokości było bezzasadne. Na ich podstawie sąd orzekający nie był w stanie ustalić czy określona pozwem kwota, odpowiada faktycznemu stanowi zadłużenia, gdyż nie przedłożono pierwotnej umowy pożyczki. Mimo tych wątpliwości sąd, rażąco naruszając prawo, wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, nakładając na pozwaną obowiązek zapłaty ponad 9 tys. złotych z tytułu pożyczki, która została prawie w całości wcześniej spłacona. Zdaniem skarżącego orzeczenie to w świetle zasady prawa do sądu i sprawiedliwego wyroku nie może się ostać jako jawnie niesprawiedliwe i winno być wyeliminowane z obrotu prawnego. Z tych względów Zastępca Prokuratora Generalnego wniósł o uchylenie zaskarżonego nakazu zapłaty i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Jarosławiu.

Dział Prasowy

Prokuratura Krajowa