Prokuratura Krajowa

Stan faktyczny sprawy

Wyrokiem z dnia 24 listopada 2006 r. Sąd Rejonowy dla Krakowa – Podgórza w Krakowie nakazał pozwanej przez Gminę Miejską Kraków rodzinie opuszczenia zajmowanego przez nią lokalu i opróżnienie go ze swoich rzeczy. Ponadto Sąd orzekł, że rodzinie nie przysługuje prawo do lokalu socjalnego z gminy Kraków uznając, że jej sytuacja finansowa jest dobra, wszyscy uzyskują dochody, nie poszukują pracy i nie korzystają z opieki społecznej. W ocenie Sądu, skoro pozwani utracili tytuł prawny do zamieszkiwania w lokalu i nie posiadają jakiegokolwiek skutecznego uprawnienia do władania tym lokalem, to orzeczenie o eksmisji jest uzasadnione. Orzekając o tym Sąd, wbrew obowiązkowi ustawowemu wynikającemu z ówcześnie obowiązującego art. 14 ust 3 Ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego nie poczynił ustaleń w zakresie sytuacji bytowej rodziny odrzucając wnioski dowodowe o zwrócenia się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Urzędu Skarbowego na okoliczność istnienia przesłanek określonych w tym przepisie do otrzymania przez rodzinę lokalu socjalnego. W ocenie Sądu dowody te były nieprzydatne w tym postępowaniu. Zaniechanie Sądu skutkowało błędnymi ustaleniami faktycznymi w zakresie prawa rodziny do otrzymania lokalu socjalnego. Zgodnie bowiem z ówczesnym brzemieniem art. 14 ust 4 Ustawy o ochronie praw lokatorów, Sąd nie mógł orzec o braku uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego wobec osób objętych szczególną ochroną m.in. niepełnosprawnych, czy emerytów i rencistów uprawnionych do pobierania świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Tymczasem jak wynika z dokumentacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych eksmitowanym najemcą była osoba o orzeczonej decyzją Komisji Lekarskiej ds. Inwalidztwa i Zatrudniania niepełnosprawności, zaś sam najemca i jego małżonek byli osobami uprawnionymi do pobierania świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Powyższe stanowiło ustawową przeszkodę do wydania orzeczenia o eksmisji bez zapewnienia rodzinie lokalu socjalnego.

Zaniechanie Sądu i wydany w oparciu o nieprawidłowe ustalenia wyrok były przyczyną dalszych negatywnych konsekwencji dla eksmitowanej rodziny. Kiedy w czerwcu 2014 r. na podstawie zawartej z Gminą Kraków ugody najemcy spłacili ostatnią ratę zadłużenia i wystąpili do Gminy o przywrócenie umowy najmu, ich wniosek został rozpoznany negatywnie. Podstawą odmownej decyzji była Uchwała Rady Miasta Krakowa z 10 października 2012 r., która przewidywała możliwość zawarcia ponownej umowy najmu po uregulowaniu zaległości wyłączenie z osobami wobec których orzeczono eksmisję z prawem do uzyskania lokalu socjalnego. Tym samym orzeczenie o eksmisji bez prawa do lokalu socjalnego skutkowało brakiem możliwości ponownego zawarcia umowy najmu.

Niesłuszny wyrok

Działając z upoważnienia Prokuratora Generalnego Zbigniewa Ziobro skargę nadzwyczajną od wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa – Podgórza w Krakowie wniósł do Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego Zastępca Prokuratora Generalnego Robert Hernand.

Prokurator Generalny wskazał, iż przede wszystkim w niniejszej sprawie doszło do naruszenia zasad, wolności i praw człowieka i obywatela określonych w art. 30 i 75 ust 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., takich jak prawo do godności i ochrony prawa do mieszkania, a także rażącego naruszenia przepisów art. 14 ust 1, ust 3 i 4 pkt 2 i 4  Ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie kodeksu cywilnego (w brzmieniu obowiązującym w dacie orzekania) poprzez orzeczenie o eksmisji lokatorów i braku uprawnień do lokalu socjalnego, bez zbadania z urzędu czy zachodzą przesłanki do otrzymania przez nich lokalu socjalnego.

Gdyby Sąd właściwie przeprowadził postępowanie dowodowe, ustaliłby, iż najemcy spełniają ustawowe przesłanki do otrzymania lokalu socjalnego. Tym samym, wobec spłaty przez nich całości zadłużenia, jak to miało miejsce w tym przypadku, mogliby ponownie zawrzeć umowę najmu lokalu.

Wniosek o uchylenie niesłusznego wyroku

Kierując skargę, Prokurator Generalny wniósł o uchylenie wyroku w zakresie w jakim Sąd orzekł o braku uprawnienia do lokalu socjalnego i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu dla Krakowa – Podgórza w Warszawie do ponownego rozpoznania. W ocenie Prokuratora Generalnego niemożliwa do pogodzenia z zasadami demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej jest sytuacja, w której rodzina na skutek wadliwego wyroku Sądu została bezzasadnie pozbawiona prawa do lokalu socjalnego, co w dalszej kolejności skutkowało brakiem możliwości ponownego nawiązania stosunku najmu po spłacenie zadłużenia wobec Gminy Kraków.

Dział Prasowy

Prokuratura Krajowa