Prokuratura Krajowa

Lichwiarska pożyczka

Bożena K. i Sławomir K. zawarli 6 lipca 1999 r. z Lucyną L.-M. umowę pożyczki dotyczącą kwoty 20 tysięcy złotych. Pożyczkobiorcy mieli zwrócić tę kwotę do 5 września 1999 r. wraz z kwotą „dodatkową” 3 tys. złotych, a w przypadku nieterminowej zapłaty łącznej 23 tys. złotych obciążeni mieli być 200 złotymi za każdy dodatkowych dzień zwłoki począwszy od 6 września 1999 r.

Wyrok Sądu Rejonowego w Łańcucie

W związku z niespłacaniem pożyczki, 29 listopada 1999 roku Sąd Rejonowy w Łańcucie wydał nakaz solidarnej zapłaty przez pożyczkobiorców kwoty 23 tysięcy złotych z odsetkami w wysokości 200 złotych za każdy dzień zwłok. Nakaz odnosił się także do obowiązku zapłaty kwoty 6 tysięcy złotych wraz z ustawowymi odsetkami, którą Bożena K. i Sławomir K. mieli pożyczyć w niesprecyzowanym terminie. Jako potwierdzenie faktu istnienia tej pożyczki Lucyna L.-M. do złożonego wcześniej pozwu załączyła jedynie oświadczenie Bożeny K. i Sławomira K., w którym zobowiązali się rozliczyć kwotę 6 tysięcy do 18 sierpnia 1999 roku.

Naruszenie zasady demokratycznego państwa prawnego

Prokurator Generalny w skardze nadzwyczajnej zarzucił wyrokowi Sądu Rejonowego w Łańcucie naruszenie zasady demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasadę sprawiedliwości społecznej.

Powołując się na ugruntowane orzecznictwo Sądu Najwyższego Prokurator Generalny ocenił, że określone w umowie obciążenie pożyczkobiorców w skutkach musiało się okazać dla nich rujnujące, pożyczkodawcy natomiast miało przysporzyć korzyści nie dające się uzasadnić żadnymi racjami. Jak wskazano w skardze, obecnie sama kwota odsetek, których wartość została oderwana od należności głównej, poprzez ich określenie kwotowo za dzień zwłoki wynosi blisko 1,5 miliona złotych. Takie następstwa godzą w porządek prawny i zasady współżycia społecznego i z tych przyczyn muszą być uznane za sprzeczne z art. 353 Kodeksu cywilnego.

Prokurator Generalny wskazał również na wyrok Sądu Najwyższego, który stanął na stanowisku, że postanowienia umów zawierające nadmierne odsetki nie stają się nieważne w całości, a jedynie co do nadwyżki, przy czym nadwyżkę zgodnie z art. 359 §2 k.c. stanowią odsetki przekraczające wysokość odsetek ustawowych. W sytuacji, w której część pozwu dotyczy roszczeń sprzecznych z art. 353 k.c., brak jest możliwości wydania nakazu zapłaty wobec części roszczenia i oddalenie pozwu w pozostałym zakresie, a koniecznym jest skierowanie sprawy na rozprawę. Wynika stąd brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w niniejszej sprawie.

Sąd naruszył prawo procesowe

Odnośnie nakazu zapłaty kwoty 6 tysięcy złotych, której domagała się powódka, Prokurator Generalny zarzucił wyrokowi Sądu Rejonowego w Łańcucie rażące naruszenie prawa procesowego. Jak wskazał Prokurator Generalny, w sprawie tej istnieją poważne wątpliwości dotyczące uznania, że okoliczności uzasadniające roszczenia zostały udowodnione dokumentami. Do pozwu dołączono bowiem jedynie oświadczenia pozwanych o zobowiązaniu do zapłaty, jednakże ani z treści pozwu, ani z ww. dokumentu nie wynika, kiedy umowa została zawarta i na jakich warunkach.

Prokuratur Generalny wniósł o uchylenie zaskarżonego nakazu zapłaty w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Łańcucie.

Nowelizacja ustawy o Sądzie Najwyższym     

Możliwość kierowania skargi nadzwyczajnej do Sądu Najwyższego została wprowadzona nowelizacją ustawy o Sądzie Najwyższym z 16 czerwca 2018 roku. Artykuł 89 przewiduje, że skarga może być wniesiona od prawomocnego orzeczenia sądu powszechnego lub sądu wojskowego kończącego postępowanie, jeżeli jest to konieczne dla zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej. Ponadto skarga może być skierowana, jeśli orzeczenie narusza zasady lub wolności i prawa człowieka i obywatela określone w Konstytucji, orzeczenie w sposób rażący narusza prawo przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, lub zachodzi oczywista sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego.

Termin do wniesienia skargi nadzwyczajnej wynosi pięć lat od dnia uprawomocnienia się zaskarżonego orzeczenia, natomiast w przypadku skierowania kasacji albo skargi kasacyjnej – roku od dnia ich rozpoznania.

Skargę nadzwyczajną może wnieść Prokurator Generalny oraz inne podmioty wskazane w ustawie o Sądzie Najwyższym.

Dział Prasowy

Prokuratura Krajowa