Prokuratura Krajowa

Kredyt indeksowany kursem CHF

Pierwsza ze spraw dotyczy kredytu zawartego przez pozwanych w dniu 11 sierpnia 2008 roku w wysokości 424 577,46 złotych, z zamiarem przeznaczenia otrzymanych środków na cele mieszkaniowe. Kredyt był indeksowany kursem CHF. Pozwani pobrali kwotę 411 899,98 złotych po odliczeniu kwoty prowizji, opłaty sądowej za wpis hipoteki, kosztów z tytułu ubezpieczenia od ryzyka utraty pracy, opłaty z tytułu wyceny nieruchomości.

Od 2008 roku kredytobiorcy spłacali swoje zobowiązanie regularnie, zgodnie z umową. W 2015 roku kłopoty finansowe pozwanych doprowadziły do nieregularności spłat, co skutkowało wypowiedzeniem umowy kredytu przez bank oraz wezwaniem kredytobiorców do zapłaty całej pozostałej do spłaty kwoty. Mimo wezwań do zapłaty świadczenie nie zostało spełnione przez pozwanych.

Pozwem z dnia 29 grudnia 2015 roku bank wystąpił o wydanie nakazu zapłaty
w postępowaniu nakazowym i zasądzenie kwoty 187 325,32 CHF oraz dalszych odsetek liczonych od kapitału, w wysokości 10,98 % w skali roku od dnia 29 grudnia 2015 roku do dnia zapłaty.

29 marca 2016 roku Sąd Okręgowy w Białymstoku wydał nakaz zapłaty zgodnie z wnioskiem banku, który wobec braku jego zaskarżenia stał się prawomocny. Na jego podstawie komornik wszczął postepowanie egzekucyjne.

Pożyczka hipoteczna zawarta we frankach szwajcarskich 

Druga ze spraw dotyczy umowy pożyczki hipotecznej zawartej 11 maja 2005 roku przez pozwanych. Bank mocą tej umowy zobowiązał się pozostawić do dyspozycji pożyczkobiorców kwotę w wysokości  51 310,00 CHF z obowiązkiem jej spłaty wraz z odsetkami do dnia 1 maja 2020 roku. Pożyczka mogła być wykorzystana na dowolny cel. Zabezpieczeniem spłaty pożyczki była hipoteka kaucyjna na nieruchomości, cesja prawa z polisy ubezpieczeniowej od ognia i zdarzeń losowych, weksel in blanco wystawiony przez pożyczkobiorców na rzecz pożyczkodawcy oraz klauzula potrącenia wierzytelności z rachunku ROR. Spłata pożyczki miała następować poprzez potrącanie przez bank swoich wierzytelności z tytułu udzielonej pożyczki z rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego pożyczkobiorców.

Niespłacenie przez pożyczkobiorców raty lub zadłużenia z tytułu umowy pożyczki i odsetek w terminie umownym powodowało, że należność z tytułu zaległej spłaty stawała się zadłużeniem przeterminowanym i zostawała przeliczona na walutę polską według kursu sprzedaży dewiz, ustalanego według aktualnej tabeli kursów, obowiązującej w banku. Za każdy dzień kalendarzowy w okresie utrzymywania się zadłużenia przeterminowanego z tytułu umowy pożyczki, bank był władny pobierać odsetki według obowiązującej w tym okresie stopy procentowej dla kredytów przeterminowanych, postawionych po upływie okresu w stan natychmiastowej wymagalności, nie będących przedmiotem postępowania ugodowego.

19 sierpnia 2008 roku doszło do przelewu wierzytelności wynikających z ww. umowy pożyczki na rzecz firmy windykacyjnej. Ponadto w dniu 15 lutego 2010 roku pozwany zawarł z nabywcą wierzytelności umowę spłaty zobowiązania wynikającego z umowy pożyczki w ratach, gdzie kwota zadłużenia wynosiła 200 112,40 złotych. W umowie postanowiono, że uchybienie w wysokości i terminach zapłaty którejkolwiek z rat spowoduje, iż umowa będzie bezskuteczna, a pozostała do zapłaty kwota stanie się natychmiast wymagalna.

Pozwem z dnia 1 marca 2011 roku firma windykacyjna wystąpiła o zasądzenie od pozwanych kwoty 204 668,30 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty. Wysokość wierzytelności według stanu na dzień 17 lutego 2011 roku stanowiła sumę 204 668,30 złotych, na którą składała się kwota należności głównej w wysokości 126 329,66 złotych oraz kwota odsetek w wysokości 78 338,64 złotych.

Wyrokiem z dnia 21 czerwca 2012 roku Sąd Okręgowy w Krakowie zasądził wnioskowaną kwotę. Wyrok nie został zaskarżony przez żadną ze stron.

Sąd Najwyższy zbada obie sprawy

Działając z upoważnienia Prokuratora Generalnego Zbigniewa Ziobro Zastępca Prokuratora Generalnego Robert Hernand wniósł skargi nadzwyczajne od prawomocnych orzeczeń sądów okręgowych w Białymstoku i Krakowie.

Prokurator Generalny zarzucił zaskarżonym orzeczeniom naruszenie zasad, wolności i praw człowieka i obywatela, określonych w Konstytucji RP, w tym zasady sprawiedliwości społecznej, zasady równości wobec prawa, zasady ochrony konsumentów przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi oraz prawa do rzetelnej procedury sądowej, a także rażące naruszenie prawa procesowego.

W skargach podniesiono, że zarówno Sąd Okręgowy w Białymstoku, jak i Sąd Okręgowy w Krakowie nie dokonały zbadania postanowień umów będących podstawą powstania zobowiązań, pod kątem występowania w nich niedozwolonych klauzul umownych. Tym samym nie dokonały oceny ważności i skuteczności ich postanowień.

Okoliczności spraw wskazują, że zarówno treść całej umowy pożyczki hipotecznej z dnia 11 maja 2005 roku, jak też umowy kredytu z 11 sierpnia 2008 roku zostały przejęte z wzorów stosowanych przez bank. Kwestionowane umowy opierają się o klauzule niedozwolone, a zatem są sprzeczne z celem i naturą tych umów, jak i zasadami współżycia społecznego. Celem takich umów nie może być bowiem nadmierne wzbogacenie po stronie kredytodawcy, czy pożyczkodawcy i faktyczne doprowadzenie do pozbawienia dłużnika jakiejkolwiek możliwości spłaty zadłużenia.

W skargach podkreślono, że zgodnie z treścią art. 3851 § 1 kodeksu cywilnego postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. W obu przypadkach zapisy umowy zostały narzucone jednostronnie przez banki. Umowy zostały pozbawione koniecznych elementów pozwalających na samodzielne obliczenie rzeczywistej kwoty pozostałej do spłaty, bez odwoływania się do wewnętrznych tabeli kursów banków, niedostępnych dla konsumentów. Kwestionowane umowy pozwalały bankom na ustalenia kryteriów wpływających na wysokość długu w sposób arbitralny i nieprzewidywalny dla konsumenta.

Umowy te stanowią przykład tzw. umów adhezyjnych, czyli takich, w których warunki umowne określane są jednostronnie przez bank, a konsument nie ma możliwości ich negocjowania. W przypadku obu spraw, postanowienia umowne godziły w równowagę kontraktową stron, a daleko idąca dysproporcja praw i obowiązków na niekorzyść pozwanych stanowiła rażące naruszenie interesów konsumentów.

Prokurator Generalny wniósł zatem o uchylenie prawomocnych orzeczeń i przekazanie spraw do ponownego rozpoznania właściwym sądom. Ponadto wniósł również o wydanie przez sądy postanowień o wstrzymaniu wykonania zaskarżonych orzeczeń do czasu ukończenia postępowania wywołanego wniesieniem skarg nadzwyczajnych, z uwagi na grożącą pozwanym niepowetowaną szkodę wynikającą z prowadzonych wobec nich postępowań egzekucyjnych.

Dział Prasowy

Prokuratura Krajowa