Prokuratura Krajowa

Okoliczności sprawy

W 2012 roku doszło do zawarcia małżeństwa pomiędzy Polką posiadającą podwójne obywatelstwo polsko – irlandzkie oraz obywatelem Indii, który w Irlandii posiadał jedynie czasowe prawo pobytu. Z tego związku małżonkowie posiadają dwoje dzieci, które urodziły się w Polsce. Tu też przez większość swego życia przebywały.

W latach 2014-2016 w trakcie pobytów w Irlandii,  kobieta doświadczała przemocy ze strony męża, co skutkowało wydaniem wobec niego przez sąd w Dublinie zakazu zbliżania się do matki oraz dzieci pod karą grzywny lub więzienia. Wobec stosowanej przez mężczyznę przemocy, kobieta zainicjowała przed irlandzkim sądem również postępowanie m.in. o wyrażenie zgody na stały wyjazd dzieci do Polski.

Jednakże sąd zezwolił jedynie na tymczasowy wyjazd matki z dziećmi do Polski jednocześnie ograniczając kontakty ojca z dziećmi. W wyniku udzielonej tymczasowej zgody kobieta przyjechała z dziećmi do Polski, ale nie wróciła już do Irlandii.

Postępowania sądowe

W 2017 roku ojciec złożył do Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej wniosek o wydanie dzieci do Irlandii w trybie Konwencji haskiej dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę z 25 października 1980 roku. Wniosek został uwzględniony, a sąd nakazał powrót małoletnich do Irlandii. Apelacje od tego orzeczenia zostały wniesione zarówno przez prokuratora, jak i matkę dzieci. Rozpoznający je Sąd Okręgowy we Wrocławiu w dniu 12 lipca 2018 roku wydał postanowienie oddalające oba  środki zaskarżenia. Tym samym polski sąd przesądził o powrocie dzieci do Irlandii.

Sąd Najwyższy podzielił argumentację Prokuratora Generalnego

Działając z upoważnienia Prokuratora Generalnego Zbigniewa Ziobro Zastępca Prokuratora Generalnego Robert Hernand wniósł skargę nadzwyczajną od orzeczenia Sądu Okręgowego we Wrocławiu zarzucając mu m.in. rażące naruszenie prawa materialnego określonego w Konwencji haskiej.

Sąd Najwyższy uznał zasadność podniesionych w skardze nadzwyczajnej zarzutów dotyczących naruszenia art. 13 akapit 1 lit. b Konwencji haskiej.

Przepis ten stanowi, że władza sądowa lub administracyjna państwa wezwanego nie jest obowiązana zarządzić wydanie dziecka, jeżeli osoba, instytucja lub organizacja sprzeciwiająca się wydaniu dziecka wykaże, że istnieje poważne ryzyko, iż powrót dziecka naraziłby je na szkodę fizyczną lub psychiczną albo w jakikolwiek inny sposób postawiłby je w sytuacji nie do zniesienia.

Sąd Najwyższy podkreślił, że z uwagi na akty agresji wobec matki, które zostały ponad wszelką wątpliwość udokumentowane, a którym sprawca tj. ojciec dzieci, nie zaprzeczył, uzasadniają zastosowanie ww. przepisu w rozpoznawanej sprawie.

Sąd Najwyższy wyjaśnił, że podstawową zasadą prawa polskiego i międzynarodowego jest zasada dobra dziecka, której treść precyzowana jest przez przepisy krajowe oraz międzynarodowe. Zaznaczył również, że w szczególności art. 72 ust. 1 Konstytucji RP wyraża nakaz ochrony interesów małoletniego, przez co stanowi klauzulę zabezpieczającą prawidłowe wychowanie dziecka przez rodziców, w warunkach odpowiadających godności istoty ludzkiej, przy poszanowaniu podmiotowości dziecka i przy zapewnieniu niezbędnej pomocy i opieki ze strony władz publicznych. Wskazał, że zasadzie dobra dziecka podporządkowane są wszelkie regulacje w sferze stosunków pomiędzy rodzicami i dziećmi. Sąd Najwyższy stwierdził, że obserwowanie zarówno samych aktów przemocy wobec matki, jak i jej skutków ma w świetle doświadczenia życiowego poważne reperkusje dla rozwoju i postawy dziecka.

Sąd Najwyższy wskazał również, że z ustaleń faktycznych sądów obu instancji jasno wynika, że starszy chłopiec wyraził klarowne życzenie, iż chce pozostać w Polsce, a młodszy, z racji wieku niezdolny do formułowania opinii, w trakcie badania psychologicznego z udziałem ojca nie chciał nawiązać z nim żadnej interakcji.

Sąd Najwyższy uwzględniając skargę Prokuratora Generalnego uchylił zaskarżone orzeczenie i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu we Wrocławiu do ponownego rozpoznania, który winien poczynić ustalenia w zakresie aktualizacji prawa pobytu ojca małoletnich w Irlandii, a następnie gdyby prawo pobytu wygasło dokonać oceny pod kątem negatywnych przesłanek nakazania powrotu dzieci do Irlandii w kontekście art. 13 lit. b Konwencji Haskiej.

Dział Prasowy

Prokuratura Krajowa