Prokuratura Krajowa

Orzeczenie sądu I instancji

Sąd Okręgowy w Poznaniu 6 listopada 2008 roku wydał wyrok w sprawie o przyznanie odszkodowania i zadośćuczynienia Stanisławowi J., który w stanie wojennym był 7 miesięcy internowany przez komunistyczne władze za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. W postępowaniu tym Sąd Okręgowy w Poznaniu zasądził od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy kwotę 20 tysięcy złotych tytułem zadośćuczynienia.

Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego

W dacie wydania tego wyroku obowiązywał przepis art. 8 ust. 1 ustawy z 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Przepis ten ograniczał wysokość odszkodowania i zadośćuczynienia do kwoty 25 tysięcy złotych.

Trybunał Konstytucyjny 1 marca 2011 roku orzekł, że  art. 8 ust. 1a ww. ustawy jest niezgodny z Konstytucją RP. Orzeczenie to zapadło już po uprawomocnieniu się wyroku Sądu Okręgowego.

Sąd Apelacyjny nie wznowił postępowania

Postanowieniem z 14 czerwca 2012 roku Sąd Apelacyjny w Poznaniu oddalił wniosek pełnomocnika Stanisława J. o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Poznaniu z 6 listopada 2008 roku. Sąd wskazał, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie dawał podstaw do stwierdzenia, że rzeczywista szkoda i krzywda, wynikłe z internowania uzasadniały zasądzenie kwoty wyższej niż 25 tysięcy złotych. Sąd uznał także, że skoro wyrok na podstawie którego Stanisław J. otrzymał zadośćuczynienie w kwocie 20 tysięcy złotych nie został przez niego zaskarżony, to pozwala to przyjąć, że zasądzona kwota go satysfakcjonowała.

Powołując się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 1 marca 2011 roku sąd wskazał, że warunkiem skutecznego wystąpienia z wnioskiem powinno być kumulatywne spełnienie trzech warunków: orzeczenia przez sąd na podstawie uchylonych później przepisów, żądania w pierwotnym wniosku kwoty ponad 25 tysięcy złotych i wyceny szkody i krzywdy na kwotę wyższą niż 25 tysięcy złotych. W ocenie sądu sytuacja taka nie miała miejsca, co skutkowało oddaleniem wniosku.

Zarzuty skargi  

Działając z upoważnienia Prokuratora Generalnego Zbigniewa Ziobro Zastępca Prokuratora Generalnego Robert Hernand wniósł skargę nadzwyczajną od orzeczenia Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 14 czerwca 2012 roku.

Prokurator Generalny zaskarżył orzeczenie w całości jako naruszające zasady, wolności i prawa człowieka i obywatela określone w Konstytucji RP, jak również przepisy kodeksu postępowania karnego. W ocenie skarżącego Sąd Apelacyjny w Poznaniu dokonał błędnej interpretacji wyroku Trybunału Konstytucyjnego przez co uniemożliwił wnioskodawcy uzyskanie należnej rekompensaty.

Sąd Najwyższy podzielił argumentację Prokuratora Generalnego

Sąd Najwyższy uznał zasadność podniesionych w skardze nadzwyczajnej zarzutów. Wskazał, że Sąd Apelacyjny w Poznaniu podszedł do sprawy w sposób dowolny i mało refleksyjny, nie dając podstaw do stwierdzenia, że zrealizował dyrektywy wynikające z art. 7 kodeksu postępowania karnego. Wskazał, że zaskarżone orzeczenie jest szablonowe i zaznaczył, że świadomość sądu o braku jego zaskarżalności powinna skłonić sąd apelacyjny do szczególnej uwagi i staranności w zakresie przedstawienia motywów swojej decyzji.

Sąd Najwyższy zaznaczył, że wydając zaskarżone postanowienie Sąd Apelacyjny w Poznaniu naruszył w szczególności zasadę sprawiedliwości społecznej poprzez niesprawiedliwe potraktowanie wnioskodawcy w procesie decydowania o tym, czy zachodzą przesłanki uzasadniające przyznanie odszkodowania i zadośćuczynienia.

Sąd Najwyższy wskazał, że Sąd Apelacyjny w Poznaniu nie wskazał też, jaki materiał dowodowy dał mu podstawy do uznania, że brak jest podstaw do stwierdzenia, że rzeczywista szkoda i krzywda wnioskodawcy była wyższa niż 25 tysięcy złotych

Sąd Najwyższy uwzględniając skargę Prokuratora Generalnego uchylił zaskarżone orzeczenie i przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu w Poznaniu do ponownego rozpoznania.

Dział Prasowy

Prokuratura Krajowa