Prokuratura Krajowa

Stan faktyczny

Sprawa została zainicjowana 25 października 2016 roku pozwem gdyńskiej spółki przeciwko dwojgu małżonkom, w którym zażądała zasądzenia solidarnie kwoty 11,8 tys. złotych wraz z odsetkami ustawowymi.

Podstawą żądania spółki była zawarta z jednym z małżonków umowa pożyczki na kwotę niemal 15 tys. złotych, obejmująca kwotę rzeczywiście wypłaconą pożyczkobiorcy w wysokości 6 tys. złotych, opłatę przygotowawczą w wysokości 250 złotych, opłaty administracyjne w łącznej wysokości ponad 8 tys. złotych oraz odsetki. Zabezpieczeniem zobowiązania wynikającego z ww. umowy był wystawiony przez pożyczkobiorcę weksel własny in blanco. Za weksel poręczyła małżonka pożyczkobiorcy.

Według twierdzeń zawartych w pozwie, pozwany nie spłacił całej kwoty pożyczki w terminach określonych w umowie, w związku z czym umowa została mu wypowiedziana. Wystawiony przez pozwanego weksel in blanco, został wypełniony zgodnie z deklaracją wekslową, która pozwalała na wypełnienie weksla na kwotę odpowiadającą aktualnemu zadłużeniu z tytułu umowy pożyczki, a także opatrzenie go klauzulami „nie na zlecenie” i „bez protestu”. Spółka wezwała pozwanych do wykupu weksla, do czego jednak nie doszło.

Orzeczenie sądu

Nakazem zapłaty z dnia 18 listopada 2016 roku Sąd Rejonowy w Gdyni nakazał pozwanym zapłatę dochodzonej pozwem kwoty. Pozwani wnieśli zarzuty od nakazu zapłaty, jednak wobec nieuzupełnienia w terminie braków formalnych zarzutów, zostały one odrzucone, a nakaz zapłaty uprawomocnił się z dniem 14 listopada 2017 roku. Na wniosek spółki sąd nadał mu klauzulę wykonalności i na jego podstawie komornik wszczął postępowanie egzekucyjne.

Od tego orzeczenia skargę nadzwyczajną do Sądu Najwyższego wniósł Prokurator Generalny Zbigniew Ziobro. Zarzucił w niej, że gdyński sąd naruszył konstytucyjną zasadę ochrony konsumentów jako strony słabszej przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi, w stosunkach prawnych z przedsiębiorcą. Jak wskazał skarżący, wysokość opłaty administracyjnej wg umowy pożyczki stanowiła około 135 proc. wartości środków faktycznie wypłaconych na konto pożyczkobiorcy.

 

Uwzględniona skarga nadzwyczajna

Sąd Najwyższy uwzględnił skargę nadzwyczajną. Stwierdził, że przepisy kodeksu postępowania cywilnego regulujące postępowania nakazowe z weksla, przy ich interpretacji dokonanej w świetle orzecznictwa TSUE, zobowiązują sąd do skierowania sprawy do postępowania zwykłego, jeżeli sprawa dotyczy konsumenta.

Realizacja art. 76 Konstytucji RP, gwarantującego konsumentowi ochronę przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi powinna skutkować zbadaniem przez sąd postanowień umowy o pożyczkę. Obowiązek ten istnieje również w sprawach toczących się na podstawie weksla in blanco jako zabezpieczenia umowy.

SN uznał także, że nieuwzględnienie statusu konsumenta w postępowaniu sprawiło, że w świetle art. 2 Konstytucji RP sąd nie chronił należycie zaufania, jakie konsument miał prawo w nim pokładać. W wyroku wskazano, że sposób zastosowania obowiązujących przepisów spowodował, że klient znalazł się w pułapce, bowiem będąc już stroną uprzednio zawartej umowy, a więc konsumentem, został pozbawiony ochrony konsumenckiej.

Decyzją Sądu Najwyższego, zgodnie z wnioskiem Prokuratora Generalnego Zbigniewa Ziobro, sprawa trafi do ponownego rozpoznania przez Sąd Rejonowy w Gdyni.

Dział Prasowy

Prokuratura Krajowa