Prokuratura Krajowa

Okoliczności sprawy

Powód otworzył w dniu 2 października 2013 roku w banku z siedzibą w Danii, rachunek maklerski z wykorzystaniem strony internetowej w formie interaktywnej przy wykorzystaniu formularzy zamieszczonych na tej stronie. Umowę zawarto w oparciu o opublikowane przez bank na stronie internetowej Ogólne Warunki Handlowe. Powód został też poinformowany o ryzyku zawiązanym z tego typu transakcjami. W ramach umowy otworzył on na rachunku dwie pozycje, obie na kwoty 100 000 EUR/CHF.

Zgodnie z Ogólnymi Warunkami Prowadzenia Transakcji strony umowy uzgodniły, iż wyłączną jurysdykcję będzie mieć Sąd Morski i Handlowy w Kopenhadze, który będzie jedynym i wyłącznym miejscem rozstrzygania sporów dotyczących relacji z klientem. Niemniej jednak bank zastrzegł sobie prawo do wszczęcia postępowania w każdym właściwym sądzie i jurysdykcji, które może uznać za odpowiednie, w tym między innymi w jurysdykcji, w której klient jest obywatelem lub rezydentem i w jurysdykcjach, w których klient posiada aktywa.

17 kwietnia 2015 roku powód wniósł o zasądzenie na jego rzecz od banku kwoty 10 960,86 złotych z ustawowymi odsetkami. W odpowiedzi na pozew, pozwany podniósł zarzut braku jurysdykcji polskiego sądu, domagając się odrzucenia pozwu.

Orzeczenia sądów

Postanowieniem z dnia 10 grudnia 2015 roku Sąd Rejonowy Lublin - Zachód w Lublinie odrzucił pozew. Sąd uznał, że wyłącznie właściwy do rozpoznania sprawy jest Sąd Morski i Handlowy w Kopenhadze, co ustaliły strony w umowie jurysdykcyjnej. Sąd podkreślił, że w sprawie nie znajdują zastosowania przepisy art. 24 Rozporządzenia Bruksela I bis, dotyczące jurysdykcji wyłącznej i przyjął również, że powoda nie sposób uznać za konsumenta, zaś zawartej z bankiem umowy za umowę zawartą przez konsumenta w celu zaspokojenia zwykłych potrzeb konsumpcyjnych.

Zażalenie złożone przez powoda na powyższe postanowienie zostało oddalone przez Sąd Okręgowy w Lublinie, który nie podzielił zarzutów powoda odnoszących się do ustaleń faktycznych sądu pierwszej instancji.

Orzeczenie Sądu Najwyższego

Rozstrzygający sprawę Sąd Najwyższy podzielił argumentację zawartą w skardze nadzwyczajnej Prokuratora Generalnego w odniesieniu do zarzutu rażącego naruszenia prawa tj. Rozporządzenia Bruksela I bis. Wskazał, że Rozporządzenie wprowadza ograniczenia określenia jurysdykcji w sprawach konsumenckich.

Rozporządzenie Bruksela I bis nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 roku przewiduje jako ogólną zasadę prawo obywatela do pozywania kontrahenta przez sąd państwa członkowskiego, w którym siedzibę lub miejsce zamieszkania posiada pozwany. W niektórych jednak sprawach dotyczących umów konsumenckich, rozporządzenie przewiduje prawo konsumenta do pozwania swojego kontrahenta przed sąd państwa członkowskiego, w którym to właśnie konsument ma miejsce zamieszkania.

Sąd Najwyższy przyznał rację stanowisku Prokuratora Generalnego, że w tym przypadku powód niewątpliwie posiada status konsumenta. Wskazał, że łącząca strony umowa rachunku maklerskiego była umową konsumencką w rozumieniu ww. Rozporządzenia. Zaznaczył, że naruszenie prawa przez sąd okręgowy miało charakter rażący, z uwagi na skutek dla powoda, wagę naruszonej normy oraz istotność samego naruszenia.

Naruszenie zasad konstytucyjnych

Sąd Najwyższy podzielił również argumentację Prokuratora Generalnego dotyczącą tego, że zaskarżone postanowienie narusza zasadę zaufania do państwa. Zaznaczył, że koniecznym wymogiem realizacji tej zasady jest zagwarantowanie obywatelom bezpieczeństwa prawnego.

Zgodził się również z Prokuratorem Generalnym co do tego, że Sąd drugiej instancji błędnie uznał, iż powód nie miał statusu konsumenta w rozumieniu art. 17 ust. 1 rozporządzenie Bruksela I bis, co stanowi skutek popełnionego przy orzekaniu błędu, tym samym uznając zasadność zarzutu naruszenia zasady ochrony konsumenta.

Sąd Najwyższy wskazał, że wydając zaskarżone postanowienie Sąd Okręgowy w Lublinie nie uwzględnił okoliczności, że powód będąc stroną umowy zawartej z bankiem występuje jako konsument. Zaznaczył, że w konsekwencji tego powód na etapie postępowania sądowego, został de facto pozbawiony, przysługującej mu jako konsumentowi, należytej ochrony sądowej. Tym samym zaskarżony wyrok narusza zasadę zaufania obywatela do państwa i zasadę ochrony konsumenta oraz w sposób rażący narusza prawo procesowe.

Uwzględniając skargę nadzwyczajną Prokuratora Generalnego, Sąd Najwyższy  uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Lublinie. 

 

Dział Prasowy

Prokuratura Krajowa