Prokuratura Krajowa

Okoliczności sprawy 

Komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi prowadził postępowanie egzekucyjne przeciwko dłużnikowi, na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi z dnia 20 grudnia 2013 roku. 10 lutego 2016 roku wszczęta została egzekucja z nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny położony w Łodzi. Nadzór nad egzekucją z nieruchomości sprawowany był przez Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi. Postanowieniem z dnia 9 maja 2017 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi udzielił przybicia prawa własności ww. nieruchomości na rzecz licytantki. Orzeczenie uprawomocniło się 17 maja 2017 roku.

Powództwo o pozbawienie wykonalności bankowego tytułu egzekucyjnego

Następnie 21 kwietnia 2017 roku dłużnik wytoczył powództwo o pozbawienie wykonalności bankowego tytułu egzekucyjnego. Postanowieniem z dnia 23 maja 2017 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi udzielił powodowi zabezpieczenia roszczenia poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez komornika. Odpis postanowienia nie został jednak doręczony ani komornikowi ani sądowi sprawującemu nadzór nad egzekucją z nieruchomości. Skutkiem tego czynności w ramach egzekucji z nieruchomości były nadal podejmowane pomimo zawieszenia postępowania egzekucyjnego.

Sąd orzekał mimo zawieszenia postępowania

7 sierpnia 2017 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi przysądził na rzecz licytantki prawo własności lokalu mieszkalnego, nakładając na dłużnika obowiązek wydania lokalu. Na to postanowienie mężczyzna złożył zażalenie do Sądu Okręgowego w Łodzi. Sąd ten postanowieniem z dnia 5 marca 2018 roku zawiesił postępowanie zażaleniowe do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy w przedmiocie pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego będącego podstawą egzekucji. Ponadto dłużnik przedłożył komornikowi postanowienie sądu o udzieleniu zabezpieczenia poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego, dzięki czemu komornik zawiesił prowadzone postępowanie.

Brak podstawy egzekucji 

6 listopada 2017 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi pozbawił wykonalności w całości tytuł wykonawczy w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego stanowiącego podstawę egzekucji, a w wyniku oddalenia apelacji banku orzeczenie to stało się prawomocne.

Kwestionowane orzeczenie Sądu Okręgowego w Łodzi 

17 października 2018 roku Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił zażalenie dłużnika na postanowienie Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w przedmiocie przysądzenia prawa własności nieruchomości na rzecz licytantki. W uzasadnieniu tego orzeczenia wskazał, że jakkolwiek tytuł wykonawczy będący podstawą egzekucji został pozbawiony wykonalności, wskutek czego postępowanie egzekucyjne podlegać będzie umorzeniu, to jednak umorzenie postępowania egzekucyjnego nie może naruszać praw osób trzecich. W ocenie sądu taką osobą trzecią jest licytantka wygrywająca przetarg, która po dopełnieniu warunków licytacyjnych uzyskała prawo do przysądzenia własności.

W dniu 23 października 2018 roku, w oparciu o prawomocny wyrok pozbawiający wykonalności tytuł wykonawczy, umorzone zostało postępowanie egzekucyjne przez komornika. Dłużnik wytoczył powództwo o pozbawienie wykonalności prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi z dnia 7 sierpnia 2017 roku w przedmiocie przysądzenia własności nieruchomości. Powództwo to zostało jednak oddalone prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 25 marca 2020 roku.

Powyższe okoliczności przesądziły o tym, że dłużnik został pozbawiony własności lokalu mieszkalnego w ramach egzekucji z nieruchomości, pomimo pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego będącego podstawą egzekucji.

Sąd Najwyższy zajmie się sprawą 

Działając z upoważnienia Prokuratora Generalnego Zbigniewa Ziobro Zastępca Prokuratora Generalnego Robert Hernand wniósł skargę nadzwyczajną od prawomocnego postanowienia Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 17 października 2018 oddalającego zażalenie na postanowienie Sądu Rejonowego dla Łodzi- Śródmieścia w Łodzi z dnia 7 sierpnia 2017 roku.

Prokurator Generalny zarzucił zaskarżonemu orzeczeniu naruszenie konstytucyjnej zasady ochrony zaufania do państwa i jego organów oraz naruszenie chronionego konstytucyjne prawa własności.

Jak podniesiono w skardze, w wyniku działań sądu, w systemie prawnym utrzymuje się niezgodny z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej stan, w którym z jednej strony istnieje postanowienie Sądu Rejonowego utrzymane postanowieniem Sądu Okręgowego, które pozbawiło własności lokalu mieszkalnego dłużnika wskutek wykonania bankowego tytułu egzekucyjnego, a  z  drugiej strony – postanowienie, w którym pozbawiono tego samego tytułu egzekucyjnego wykonalności.

Z jednej strony dłużnik uzyskał orzeczenie o pozbawieniu wykonalności bankowego tytułu egzekucyjnego, a z drugiej – egzekucja z nieruchomości została przeprowadzona, a lokal został zlicytowany mimo, że w toku postępowania właściciel podnosił nieprawidłowości takiego postępowania. Dłużnik zwracał uwagę na niedopełnienie przez sąd obowiązków informacyjnych i nieuwzględnienie okoliczności, że postępowanie egzekucyjne w wyniku postępowania w sprawie pozbawienia wykonalności bankowego tytułu egzekucyjnego będzie umorzone.

W skardze podkreślono, że wbrew gwarancji pewności prawa i bezpieczeństwa prawnego sąd stworzył sytuację, w której właściciel nieruchomości nie mógł realizować swoich uprawnień ochronnych z zakresu prawa własności, gdyż został tej własności pozbawiony, mimo że w innym postępowaniu sąd pozbawił bankowy tytuł egzekucyjny wykonalności, co oznaczało nakaz umorzenia postępowania egzekucyjnego. Tym samym uznać należy, że egzekucja z nieruchomości i licytacja lokalu mieszkalnego nastąpiła z naruszeniem konstytucyjnych zasad takich jak zasada lojalności, nakaz zapewnienia pewności i bezpieczeństwa prawnego oraz z naruszeniem konstytucyjnego prawa własności.

Z tych też względów Prokurator Generalny wniósł o uchylenie w całości postanowienia Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 17 października 2018 roku, a także utrzymanego w mocy postanowienia Sądu Rejonowego dla Łodzi- Śródmieścia w Łodzi z dnia 7 sierpnia 2017 roku i orzeczenie co do istoty sprawy.

Dział Prasowy 

Prokuratura Krajowa