Prokuratura Krajowa

Od 15 kwietnia 2016 roku Minister Sprawiedliwości – Prokurator Generalny w sprawach o zbrodnie może wnieść również kasację wyłącznie z powodu niewspółmierności kary.

Wzrost nadzwyczajnych środków zaskarżenia

W pierwszej połowie 2018 roku w Wydziale Kasacji Departamentu Postępowania Sądowego Prokuratury Krajowej zarejestrowano łącznie 2389 wniosków o wywiedzenie przez Ministra Sprawiedliwości – Prokuratora Generalnego tego nadzwyczajnego środka zaskarżenia od prawomocnych orzeczeń sądów kończących postępowanie. W analogicznym okresie 2017 roku zarejestrowano 2054 takich wniosków.

Wnioski o wywiedzenie kasacji były składane między innymi przez prezesów sądów, prokuratorów regionalnych, prokuratorów okręgowych i prokuratorów rejonowych. Wnioski pochodziły również od stron postępowania, w tym zwłaszcza oskarżonych.

Realizując ustawowe uprawnienia wynikające z art. 521 par. 1 kodeksu postępowania karnego Minister Sprawiedliwości – Prokurator Generalny Zbigniew Ziobro od 1 stycznia 2018 roku do 30 czerwca 2018 roku wniósł do Sądu Najwyższego 237 kasacji w odniesieniu do 320 osób. Dane statystyczne pokazują, że aktywność Ministra Sprawiedliwości – Prokuratora Generalnego dotycząca zaskarżania do Sądu Najwyższego prawomocnych orzeczeń sądów kończących postępowanie uległa znacznemu zwiększeniu. W pierwszej połowie 2017 roku Minister Sprawiedliwości – Prokurator Generalny do Sądu Najwyższego wniósł bowiem 143 kasacje, a więc o 94 mniej w porównaniu z bieżącym rokiem. W całym ubiegłym roku wniesionych zostało 318 kasacji. Natomiast w okresie pierwszych sześciu miesięcy 2016 roku Minister Sprawiedliwości – Prokurator Generalny wniósł łącznie 77 kasacji, w tym od 1 stycznia 2016 roku – 42 kasacji i od 4 marca 2016 roku do 30 czerwca 2016 roku – 35 kasacji. W całym 2016 roku wniesionych zostało 196 kasacji. 

Spośród wszystkich nadzwyczajnych środków zaskarżenia wniesionych w pierwszym półroczu tego roku przez Ministra Sprawiedliwości – Prokuratora Generalnego 120 kasacji zostało wniesionych na niekorzyść oskarżonych. Ponadto spośród wszystkich kasacji wniesionych w pierwszych sześciu miesiącach 2018 roku 167 zostało wniesionych od prawomocnych orzeczeń sądów pierwszej instancji, a 70 od orzeczeń sądów drugiej instancji.

Wysoki poziom pracy prokuratury

Pomimo znacznego wzrostu kasacji wnoszonych przez Ministra Sprawiedliwości – Prokuratora Generalnego ich poziom nadal pozostaje na najwyższym poziomie. Jednoznacznie potwierdzają to dane statystyczne.

W pierwszym półroczu bieżącego roku Sąd Najwyższy rozpoznał łącznie 83 kasacje wniesione przez Ministra Sprawiedliwości – Prokuratora Generalnego. Sąd Najwyższy uwzględnił 80 kasacji, co daje skuteczność na poziomie 96,4 %. Dla porównania w pierwszej połowie 2017 roku spośród 143 wniesionych kasacji Sąd Najwyższy rozpoznał 66 kasacji i uwzględnił 65 nich, co daje skuteczność na poziomie 98,5 %.

Najczęściej stwierdzane uchybienia

Najliczniejszą grupę orzeczeń dotkniętych rażącymi uchybieniami zaistniałymi w prawomocnych wyrokach skutkującymi koniecznością wniesienia kasacji przez Ministra Sprawiedliwości – Prokuratora Generalnego stanowią wyroki skazujące wydawane bez rozprawy lub na skutek dobrowolnego poddania się karze (w trybie art. 335 kodeksu postępowania karnego i art. 387 kodeksu postępowania karnego). Uchybienia te dotyczą przede wszystkim nieprawidłowego uzgodnienia kar i środków karnych lub kompensacyjnych, a także braku przesłanki w postaci niebudzących wątpliwości okoliczności popełnienia przestępstwa i winy.

Dla przykładu w jednej z takich spraw sąd uwzględnił wniosek prokuratora o skazanie bez przeprowadzenia rozprawy za czyny z art. 59 ust. 3 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, w sytuacji gdy karalność tych czynów uległa przedawnieniu, co stanowi negatywną przesłankę procesową (art. 17 par. 1 pkt 6 kodeksu postępowania karnego), a w konsekwencji również bezwzględną przyczynę odwoławczą (art. 439 par. 1 pkt 9 kodeksu postępowania karnego). Na skutek kasacji wniesionej przez Ministra Sprawiedliwości – Prokuratora Generalnego w sprawie tej Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok i umorzył postępowanie (wyrok SN z 26 kwietnia 2018 roku, sygn. akt IV KK 151/18).

W innej sprawie sąd uwzględnił wniosek oskarżonego o dobrowolne poddanie się odpowiedzialności karnej za czyn z art. 278 par. 1 kodeksu karnego (kradzież). W dacie orzekania czyn ten stanowił jednak wykroczenie z art. 119 par. 1 kodeksu wykroczeń, bowiem wartość skradzionego mienia nie przekraczała ¼ minimalnego wynagrodzenia. Na skutek kasacji wniesionej przez Ministra Sprawiedliwości – Prokuratora Generalnego Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania (wyrok SN z 11 kwietnia 2018 roku, sygn. akt IV KK 76/18).

Orzekające sądy w wadliwy sposób wydają także wyroki łączne. Stwierdzone rażące uchybienia dotyczą zwłaszcza wymierzenia kary łącznej z przekroczeniem granic wskazanych w art. 86 par. 1 i 2 kodeksu karnego. Dla przykładu w jednej z takich spraw sąd związał karą łączną jednostkowy wyroku, mocą którego orzeczono karę roku pozbawienia wolności, którą następnie – na podstawie art. 2a par. 1 kodeksu wykroczeń – zamieniono na karę 30 dni aresztu w związku z uznaniem, że czyn objęty tym wyrokiem stanowi wykroczenie. W konsekwencji wykluczało to możliwość orzeczenia w tym zakresie kary łącznej pozbawienia wolności. Na skutek kasacji wniesionej przez Ministra Sprawiedliwości – Prokuratora Generalnego w sprawie tej Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok i sprawę w tym zakresie przekazał do ponownego rozpoznania (wyrok SN z 12 kwietnia 2018 roku, sygn. akt III KK 139/18).

Do rażących uchybień dochodzi także w związku z wydawaniem wyroków nakazowych. Najczęściej związane są one z wymierzeniem kary powyżej ustawowego progu zagrożenia lub wydania wyroku nakazowego pomimo poważnych wątpliwości co do okoliczności czynu i winy oskarżonego. Dla przykładu w jednej z takich spraw w postępowaniu nakazowym sąd wymierzył karę łączną grzywny przekraczającą maksymalną jej wysokość. Na skutek kasacji wniesionej przez Ministra Sprawiedliwości – Prokuratora Generalnego Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karze i sprawę w tym zakresie przekazał do ponownego rozpoznania (wyrok SN z 11 kwietnia 2018 roku, sygn. akt IV KK 115/18).

Dział Prasowy
Prokuratura Krajowa