Prokuratura Krajowa

Intencją wniosku jest wyjaśnienie dwóch podstawowych kwestii:

• kompetencji Trybunału Konstytucyjnego do rozstrzygania o konstytucyjności wyboru przez Sejm sędziów Trybunału;
• a w przypadku uznania tych kompetencji – prawidłowości metody polegającej na łącznym głosowaniu nad kilkoma kandydaturami na sędziów Trybunału i usankcjonowania wyboru kilku sędziów jedną uchwałą.

Problem uprawnień Trybunału do badania konstytucyjności wyboru przez Sejm jego członków, wywoływał do tej pory spory polityczne i prawne. Był podnoszony zwłaszcza w trakcie politycznego kryzysu związanego z głosowaniem przez Sejm poprzedniej kadencji nad kandydatami na sędziów Trybunału na miejsce tych, których kadencja jeszcze nie upłynęła. Za uznaniem kompetencji Trybunału w tej sprawie opowiadał się Rzecznik Praw Obywatelskich. Niejednolite stanowisko prezentowali sami sędziowie Trybunału.

Kwestia uprawnień Trybunału do oceny prawidłowości wyboru sędziów może budzić również problemy w przyszłości. Dlatego wymaga jednoznacznego rozstrzygnięcia przez Trybunał Konstytucyjny, na gruncie prawa i w sytuacji pozbawionej politycznego kontekstu. Taką możliwość daje złożony przez Prokuratora Generalnego wniosek.

Jednocześnie – w imię zasady legalizmu w praktyce działania państwa – konieczne jest rozstrzygnięcie wszelkich wątpliwości dotyczących samej prawidłowości wyboru sędziów Trybunału. Zwracał już na to uwagę Rzecznik Praw Obywatelskich – dr Adam Bodnar, w pisemnym stanowisku przedstawionym w Trybunale 18 grudnia 2015 roku. Dotyczyło ono podjętych wówczas uchwał Sejmu o wyborze sędziów. Jak podkreślał: „w demokratycznym państwie prawnym nie ma bowiem miejsca na sytuacje, które stwarzają choćby cień wątpliwości co do prawidłowości obsady składów orzekających sądów i trybunałów. Uczestnicy postępowania (…) muszą mieć pewność, że ich sprawy są rozstrzygane przez składy orzekające Trybunału obsadzone zgodnie z zasadami konstytucyjnymi”.

Takie wątpliwości budzi uchwała Sejmu z 26 listopada 2010 roku. Może naruszać zasadę indywidualnego wyboru sędziego Trybunału, wynikającą z art. 194 ust. 1 Konstytucji RP, a przez to także zasadę legalizmu wyrażoną w art. 7 Ustawy Zasadniczej.

Art. 194 ust. 1 Konstytucji głosi, że każdy sędzia Trybunału Konstytucyjnego musi być wybierany przez Sejm w oddzielnym, indywidualnym głosowaniu, a więc w trybie odrębnej uchwały, z wyznaczeniem mu kadencji. Uchwała Sejmu z 26 listopada 2010 roku tego warunku nie spełnia. Dotyczy jednocześnie trzech sędziów. Nie wskazuje, który z nich został wybrany, na które wakujące miejsce w Trybunale i wyznacza im wszystkim wspólny termin rozpoczęcia kadencji. Wynika z przyjętej blokowej metody głosowania, budzącej zastrzeżenia prawne. Na jednej karcie do głosowania umieszczono pięciu kandydatów, spośród których na wakujące trzy miejsca w Trybunale wybrano tych, którzy uzyskali największą liczbę głosów.

Wskazane okoliczności, podniesione we wniosku Prokuratora Generalnego, nasuwają wątpliwości co do skuteczności wyboru trzech sędziów Trybunału w 2010 roku. Dlatego wymagają rozstrzygnięcia w imię respektowania najwyższych standardów państwa prawa oraz prawa do rzetelnej procedury przed Trybunałem Konstytucyjnym. Wymaga ono, by każdy uczestnik postępowania miał pewność, że członkowie składów orzekających zostali wybrani zgodnie z konstytucyjnymi zasadami.

Dział Prasowy

Prokuratura Krajowa