Kampania edukacyjna „Nie bądź atrakcyjny dla kleszczy”

W województwie śląskim i warmińsko-mazurskim po raz drugi ruszyła Kampania edukacyjna dotycząca profilaktyki chorób odkleszczowych pod hasłem „Nie bądź atrakcyjny dla kleszczy”.

Idea kampanii powstała w wyniku przeprowadzonej analizy epidemiologicznej zachorowań na choroby odkleszczowe, które stanowią niezwykle aktualny problem zdrowia publicznego. W 2021 r. odnotowano 1314 przypadków zachorowań na boreliozę, natomiast w 2023 r. zarejestrowano już 3388. Niepokojące są również statystyki zachorowań na kleszczowe zapalenie mózgu w 2021 r. odnotowano 1 przypadek, w 2023 r. odnotowano już 18 przypadków. W województwie śląskim dane wykazują stały wzrost liczby zachorowań na choroby odkleszczowe.

Mając na uwadze rosnącą liczbę zachorowań na boreliozę, Śląski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny i Warmińsko-Mazurski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny zainicjowali w 2023 r. działania informacyjno-edukacyjne skierowane do ogółu społeczeństwa, ze szczególnym uwzględnieniem: kadry pedagogicznej, dzieci i młodzieży, rodziców i opiekunów, seniorów oraz rolników.

Celem kampanii jest propagowanie podstawowych zasad ochrony przed kleszczami, edukacja w zakresie prawidłowego usuwania kleszcza, zwiększenie społecznej świadomości w zakresie profilaktyki chorób przenoszonych przez kleszcze, zwiększenie wiedzy na temat szczepień ochronnych jako skutecznej metody profilaktyki kleszczowego zapalenia mózgu.

W bieżącym roku kampania została wzbogacona o zajęcia edukacyjne pt. #LekcjaKleszczoochrony skierowane do uczniów klas I-III szkół podstawowych.

Co wiemy o kleszczach?

to stawonogi należące do pajęczaków z podgromady roztoczy,
w Polsce można spotkać 19 gatunków kleszczy,
życie kleszcza składa się z trzech stadiów rozwoju: larwy, nimfy i postaci dorosłej,
są pasożytami zewnętrznymi wykorzystującymi swoich gospodarzy jako żywicieli,
są pasożytami zewnętrznymi wykorzystującymi swoich gospodarzy jako żywicieli,
ich pożywieniem jest krew i płyny ustrojowe,
polując cierpliwie czekają na spodniej powierzchni liści w pobliżu ścieżek na swoje ofiary,
polują wyczuwając zwiększone stężenie CO2 w powietrzu, ciepłotę ciała oraz zapach,
atakując, znieczulają miejsce wkłucia, by spokojnie żerować nawet przez kilka dni,
są bardzo odporne, wytrzymują długie okresy suszy,
głodne dojrzałe osobniki są w stanie przetrwać w odrętwieniu nawet 800 dni, larwy i nimfy do 500 dni, żyją średnio 2-4 lat,
łagodne zimy i wilgotne lata sprzyjają rozwojowi ich populacji, zagrażają zdrowiu ludzi i zwierząt,
aktywność kleszczy rozpoczyna się, w zależności od temperatury gleby od 5-7°C, w końcu marca i trwa zazwyczaj do listopada,
larwy i jaja kleszczy giną w temperaturze poniżej -7°C

Gdzie można spotkać kleszcze?

Jeszcze jakiś czas temu kleszcze można było spotkać wyłącznie na wilgotnych, porośniętych gęstą trawą łąkach lub w lasach. Obecnie jednak pajęczaki pojawiają się nawet w przydomowych ogródkach, miejskich parkach lub placach zabaw. Żyją w miejscach lekko wilgotnych i obfitujących w roślinność, nie spadają z drzew.

Jak chronić się przed kleszczami?

Najskuteczniejszą ochroną przed ukłuciem przez kleszcza jest przestrzeganie kluczowych zasad:
•   Ubieranie odpowiedniej odzieży - przed wyjściem w tereny zielone należy ubrać się tak, aby zakryć całe ciało np. długie spodnie, koszulę z długim rękawem, pełne buty, które znacznie utrudnią drogę kleszcza do naszej skóry. Wybierając jasną odzież, szybciej i łatwiej dostrzeżemy wędrującego pajęczaka.
•   Stosowanie repelentów - pamiętajmy o stosowaniu ich zgodnie z zaleceniami na etykiecie.
•   Obserwacja ciała po powrocie z terenów zielonych - po powrocie do domu dokładnie obejrzyj całe ciało. Ugryzienie kleszcza jest bezbolesne i może on pozostać niezauważony nawet przez kilka dni. Szczególną uwagę należy zwrócić na miejsca, w których skóra jest cienka i dobrze ukrwiona. Tam kleszcze wbijają się najczęściej. Należy również wyczesać włosy oraz wziąć prysznic.
•   Po powrocie do domu wytrzep odzież np. nad wanną, by usunąć kleszcze, które mogą znajdować się na ubraniu. na ubraniu.
•   Szczepienie przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu - szczepić mogą się osoby dorosłe, dzieci można szczepić od 1 roku życia - aby skutecznie ochronić się przed zakażeniem konieczne jest przyjęcie 3 dawek szczepienia. Szczepić można się przez cały rok.

Co to są choroby odkleszczowe?

Choroby odkleszczowe to grupa chorób zakaźnych przenoszonych przez zainfekowane kleszcze. Do zakażenia zwykle dochodzi na skutek ukłucia, w czasie którego do krwiobiegu wraz ze śliną lub wymiotami kleszcza dostają się groźne patogeny – bakterie, wirusy i pierwotniaki. Choroby przenoszone przez kleszcze są ważnym i narastającym problemem epidemiologicznym i klinicznym w Polsce i na świecie. Najczęściej występującymi chorobami odkleszczowymi są borelioza z Lyme oraz kleszczowe zapalenie mózgu.

Borelioza - jest przewlekłą wielofazową chorobą układową charakteryzującą się występowaniem objawów skórnych, stawowych, kardiologicznych i neurologicznych. Różnorodność objawów oraz podobieństwo do wielu innych schorzeń znacznie utrudnia rozpoznanie. Na chwilę obecną nie ma szczepionki przeciw boreliozie.

Kleszczowe zapalenie mózgu - jest chorobą powodowaną przez wirus KZM objawiającą się zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych, zapaleniem mózgu lub jednym i drugim. Może być śmiertelne. Wirusem można się również zarazić, spożywając surowe, niepasteryzowane produkty z mleka koziego, owczego lub krowiego, ale jest to dużo rzadsza droga transmisji, odpowiedzialna za ok. 1% zachorowań).
Przed kleszczowym zapaleniem mózgu najskuteczniej chroni szczepienie.

Jak usunąć kleszcza?

W momencie zaobserwowania wbitego kleszcza w skórę, należy szybko i prawidłowo usunąć go z powierzchni ciała przy pomocy odpowiednich przyrządów do usuwania tych pasożytów. Kleszcza należy chwycić jak najbliżej skóry i ruchem lekko obrotowym energicznie pociągnąć do góry, miejsce po usunięciu kleszcza zdezynfekować. W przypadku pojawienia się rumienia lub innych objawów chorobowych należy skontaktować się z lekarzem.