Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Miechowie

Wakacje w tropiku to wspaniałe wrażenia i spotkania z odmienną kulturą. W egzotycznych rejonach świata turysta niestety narażony jest także na choroby tropikalne oraz powszechnie występujące drobnoustroje, związane z niskim poziomem warunków sanitarnych. Mogą one pokrzyżować nawet najciekawsze plany urlopowe.  Podstawą bezpiecznych wakacji jest profilaktyka, a w medycynie podróży doskonale sprawdza się zasada, że lepiej zapobiegać, niż leczyć.

Gdzie zgłosić się po poradę medyczną przed podróżą?

Właściwe przygotowanie zdrowotne do wyjazdu warto rozpocząć od wizyty w specjalistycznej poradni lekarskiej dla podróżujących.

Podczas takiej konsultacji lekarz medycyny podróży wykona szereg czynności:

1. Poinformuje o sytuacji zdrowotnej w regionie planowanej wycieczki.
2. Zaleci obowiązkowe i zalecane szczepienia, dostosowane do celu i charakteru podróży.
3. Przekaże wytyczne dotyczące bezpiecznego zachowania i zapobiegania chorobom zakaźnym w tropiku.
4. Ustali wskazania do profilaktyki malarii, jeśli turysta udaje się w rejon zagrożony tą chorobą.
5. Zapozna z odpowiednim wyposażeniem apteczki podróżnej.

Jakie informacje warto przygotować na konsultację w poradni medycyny podróży?

Następujące dane pomogą lekarzowi ustalić optymalny zakres szczepień ochronnych oraz innych środków profilaktyki:

• trasa wycieczki,
• termin i charakter wyjazdu,
• informacje o ostatnio przebytych i przewlekłych chorobach,
• lista przyjmowanych na stałe leków,
• informacje o uczuleniach na leki lub inne substancje,
• dokumentacja dotycząca przebytych wcześniej szczepień ochronnych (książeczka zdrowia lub kopia karty uodpornienia dostępna zwykle w przychodni POZ).

Najczęstsze choroby podróżnych

1. Biegunka podróżnych - Jest powszechnym problemem podczas wycieczek do krajów o  niskich standardach sanitarnych. Zapobieganie biegunce podróżnych polega na przestrzeganiu zasad higieny oraz bezpiecznego żywienia w  podróży. Doustna szczepionka przeciw cholerze zapewnia częściową ochronę przed bakteryjną biegunką podróżnych.
2. Malaria - Jest groźną dla życia chorobą pasożytniczą, którą przenoszą komary w  tropiku. Zapobieganie malarii polega na unikaniu ukłuć tych owadów (przez korzystanie m.in. z repelentów, moskitier) i stosowaniu profilaktycznych leków przeciw tej chorobie.
3. Denga - Jest najczęstszą chorobą wirusową, którą przenoszą komary w  rejonach tropikalnych. Może objawiać się gorączką, bólami głowy i  stawów, a  w  ciężkich przypadkach także krwawieniami, np. z dziąseł lub z przewodu pokarmowego. Zapobieganie tej chorobie polega na ochronie przed owadami w podróży.
4. Grypa - To jedna z najczęstszych chorób choroba spośród tych, którym można zapobiegać dzięki szczepieniu przed wyjazdem. Grypa jest chorobą wirusową przenoszoną drogą kropelkową. Występuje na całym świecie. Na półkuli północnej sezon grypowy przypada na okres od października do kwietnia, natomiast na półkuli południowej – od maja do września. Szczepienie przeciw grypie jest podstawową metodą profilaktyki. Szczepionki przeciw grypie są corocznie modyfikowane i stanowią najlepszą ochronę przed wirusem grypy.
5. Wirusowe Zapalenie Wątroby typu A - Zwane „żółtaczką pokarmową” – występuje powszechnie w tropiku i krajach o niedostatecznych warunkach sanitarnych. Ogniska epidemii WZW typu A pojawiają się także w Europie. Najbardziej narażeni są turyści nieprzestrzegający zasad higieny, jednak zakażenia zdarzają się także wśród gości luksusowych hoteli w państwach rozwijających się, np. w Egipcie. Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania tej chorobie jest szczepienie przed wyjazdem.
6. Kleszczowe Zapalenie Mózgu - Jest chorobą wirusową, którą przenoszą kleszcze w Europie Środkowej i Wschodniej oraz w części Azji. Zwykle przebiega łagodnie, jednak u niektórych osób może doprowadzić do trwałego uszkodzenia układu nerwowego. W  azjatyckiej części Rosji i  w  Chinach występuje tzw. dalekowschodnia postać choroby o  cięższym przebiegu. Zapobieganie kleszczowemu zapaleniu mózgu polega na szczepieniu ochronnym i unikaniu ukąszeń kleszczy.
7. Wirusowe Zapalenie Wątroby typu B  - Zwane „żółtaczką wszczepienną” przenosi się m.in. przez zakażone płyny ustrojowe, igły, strzykawki i  inny zanieczyszczony sprzęt chirurgiczny lub kosmetyczny, a także drogą płciową. Występuje na całym świecie, jednak najwięcej zachorowań obserwuje się w  krajach tropikalnych. Najskuteczniejszym sposobem ochrony przed WZW typu B jest szczepienie.
8. Odra - Jest bardzo zaraźliwą chorobą wirusową. Wirus odry przenosi się drogą kropelkową oraz powietrzną. Do objawów choroby należą m.in. gorączka, wysypka, zapalenie spojówek, kaszel. Odra może wywoływać powikłania, szczególnie groźne dla małych dzieci. Występuje na całym świecie – tam, gdzie niedostatecznie realizuje się szczepienia przeciw odrze. W  ostatnim czasie wzrasta liczba zachorowań na odrę w Europie i wielu innych częściach świata. W Polsce szczepienie przeciw odrze jest włączone do kalendarza szczepień obowiązkowych dla dzieci.
9. Krztusiec - Jest chorobą bakteryjną, która zwykle atakuje układ oddechowy. Krztusiec występuje na całym świecie, a do zarażenia dochodzi drogą kropelkową. W Polsce szczepienie przeciw tej chorobie jest obowiązkowe dla dzieci. Dorosłym zaleca się szczepienia przypominające (przeciw tężcowi, błonicy i krztuścowi).
10. Dur brzuszny - Jest ostrą chorobą bakteryjną przenoszoną przez spożycie zakażonej wody i innych napojów oraz posiłków przygotowywanych w  złych warunkach sanitarnych. Zazwyczaj turyści chorujący na dur brzuszny wymagają leczenia szpitalnego. Największe ryzyko zachorowania występuje w części krajów Azji (głównie w Indiach i pobliskich państwach), Afryki oraz niektórych państw Ameryki Południowej. Aby zapobiec durowi brzusznemu, należy zaszczepić się przed podróżą oraz przestrzegać zasad bezpiecznego żywienia podczas wycieczki.
11. Zakażenie HIV - Jego przyczyną mogą być kontakty seksualne, zakażone igły, strzykawki, zakażona krew. Choroba wywołana przez wirus HIV występuje na całym świecie, a najwięcej zachorowań odnotowuje się w Afryce. Nie jest dostępna szczepionka przeciw HIV/AIDS, a profilaktyka w podróży polega na unikaniu przygodnych kontaktów seksualnych, stosowaniu prezerwatyw i  korzystaniu wyłącznie ze sterylnego sprzętu medycznego, gdy zajdzie konieczność poddania się zabiegom medycznym.
12. Japońskie Zapalenie Mózgu - Jest przenoszone przez komary we wschodnich i południowych regionach Azji, przede wszystkim na terenach wiejskich. Wśród podróżnych występuje rzadko, jednak może prowadzić do nieodwracalnych powikłań neurologicznych, a u części chorych grozi śmiercią. Zapobieganie chorobie polega na szczepieniu przed wyjazdem oraz stosowaniu w podróży metod ochrony przed ukłuciami owadów.
13. Wścieklizna - Jest przenoszoną przez ssaki chorobą wirusową wywołującą śmiertelne zapalenie mózgu. Zagrożenie wścieklizną w tropiku jest większe niż w Europie, a turysta pokąsany przez chore zwierzę wymaga pilnej pomocy lekarskiej. Aby zapobiec wściekliźnie, warto zaszczepić się przed wyjazdem.
14. Zakażenia Meningokokowe - Są wywoływane przez bakterie przenoszone drogą kropelkową oraz przez bezpośredni kontakt z osobą zakażoną. Do ciężkich postaci zakażeń meningokokowych oraz sepsa. Zachorowania zdarzają się na całym świecie, przy czym ryzyko dla podróżnych wzrasta w Afryce – w tzw. pasie meningokokowym – od Senegalu po Etiopię w okresie od listopada do czerwca. Szczepienie przeciw meningokokom jest podstawową formą profilaktyki.
15. Poliomyelitis (choroba Heinego-Medina) - Jest chorobą przenoszoną drogą pokarmową, która może prowadzić do uszkodzenia układu nerwowego, niedowładów i porażenia mięśni. Występuje przede wszystkim w Afryce i Azji. Zachodnia półkula jest rejonem wolnym od poliomyelitis. Najskuteczniejsza metoda profilaktyki przed podróżą do krajów zagrożonych to szczepienie ochronne.
16. Cholera - To choroba bakteryjna przenoszona drogą pokarmową. Występuje w krajach o złych warunkach sanitarnych, często przybiera formę epidemii. Ryzyko zachorowania dla większości turystów jest niewielkie, choć wzrasta u podróżujących w rejony epidemii i u osób, które nie przestrzegają zasad higieny podczas pobytu na terenach zagrożonych cholerą.
17. Żółta gorączka (żółta febra) - Należy do grupy wirusowych gorączek krwotocznych i jest przenoszona przez komary w tropikalnych częściach Afryki i Ameryki Południowej. Podróżni rzadko chorują na żółtą gorączkę, jednak śmiertelność wśród osób nieszczepionych z  ciężkim przebiegiem choroby sięga 80%. Szczepienie przed podróżą stanowi najskuteczniejszy sposób ochrony przed zachorowaniem i jest obowiązkowe w wielu krajach.

Szczepienia ochronne to jeden z najlepszych sposobów na zapobieganie chorobom zakaźnym w podróży. Jest to zarówno bezpieczna, jak i bardzo skuteczna forma profilaktyki – wykorzystuje naturalne zdolności obronne organizmu i zapewnia odporność na długi czas. Szczepienia obowiązkowe przede wszystkim mają na celu ochronę mieszkańców krajów, które są objęte tymi szczepieniami, przed epidemiami. Zdrowie turysty chronią zaś głównie szczepienia zalecane. Brak obowiązku szczepienia nie jest równoznaczny z tym, że w danym kraju nie występuje ryzyko zachorowania.

Więcej informacji na stronie Szczepienia dla Podróżujących.

W załączniku poniżej znajdują się Szczepienia Obowiązkowe I Zalecane Przed Wyjazdem Do Różnych Krajów Świata.

 

Autor: Magdalena Wolska, Sekcja Nadzoru Higieny Pracy