Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Miechowie

Krztusiec jest ostrą chorobą zakaźna układu oddechowego o charakterze nawracającym, która jest wywoływana przez bakterie Bordetella pertusis. Zakażenie następuje głównie drogą kropelkową, co oznacza, że bakterie przenoszą się w powietrzu podczas kaszlu, mówienia lub kichania osoby chorej.

Zachorować można w każdym wieku, łącznie z okresem noworodkowym. Krztusiec stanowi największe zagrożenie dla noworodków (zwłaszcza wcześniaków) i niemowląt, ale u starszych dzieci, nastolatków i dorosłych choroba również jest uciążliwa.

Jakie mogą być objawy krztuśca u dzieci i dorosłych?

Typowy przebieg krztuśca najczęściej przypomina przewlekłe zapalenie oskrzeli. Towarzyszą mu jednak napady bardzo silnego kaszlu. Infekcja zwykle rozwija się w kilku etapach:

1. Okres nieżytowy, który trwa 1–2 tygodnie. Dominują w nim objawy infekcji przeziębieniowej. Następnie pojawia się suchy kaszel, który występuje głównie w nocy.
2. Okres napadowego kaszlu – utrzymuje się 4–6 tygodni. Przebieg tego etapu może różnić się w zależności od wieku chorego. U dzieci najczęściej występują ataki duszącego kaszlu, które przypominają „pianie koguta”. Napady pojawiają się zwykle seriami i kończą się odkrztuszaniem gęstej, lepkiej wydzieliny. Podczas fali kaszlu mogą pojawić się także wybroczyny, obrzęk i sinica twarzy. U noworodków atakom niekiedy towarzyszą bezdechy i drgawki. W przypadku dorosłych w przebiegu krztuśca występuje zwykle niecharakterystyczny kaszel, który utrzymuje się powyżej 3 tygodni.
3. Okres zdrowienia, który może przedłużać się nawet do 4 miesięcy. Wówczas ataki kaszlu zaczynają stopniowo ustępować. Napady mogą jednak powracać, np. pod wpływem wysiłku fizycznego.

Dlaczego krztusiec jest niebezpieczny?

Krztusiec jest najbardziej niebezpieczny dla nieuodpornionych niemowląt i małych dzieci. Może u nich wywołać powikłania jak:

• zapalenie płuc
• drgawki
• encefalopatię – krztuścowe uszkodzenie mózgu, które prowadzi do trwałego kalectwa
• zgon.

Powikłania u nastolatków i dorosłych to:

• omdlenia
• zaburzenia snu
• nietrzymanie moczu i stolca
• złamania żeber.

Za przyczynę wzrostu zachorowań na krztusiec w grupie dorosłych podaje się wygasanie odporności poszczepiennej. Wraz z upływem czasu od ostatniego szczepienia poziom przeciwciał ochronnych się obniża.

Kolejną przyczyną jest to, że po zachorowaniu na krztusiec nie wytwarza się trwała odporność, co oznacza, że na krztusiec można chorować wielokrotnie w ciągu życia.

Jak można zapobiegać krztuścowi?

Podstawową metodą zapobiegania zachorowaniom na krztusiec jest szczepienie ochronne. W ramach obowiązkowego kalendarza szczepień dla dzieci, który obowiązuje w Polsce, ochronę przed ciężkim przebiegiem kokluszu zapewnia skoniugowana szczepionka przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi (DTP).

Schemat szczepienia obejmuje podawanie kolejnych dawek szczepionki DTP (z całokomórkowym składnikiem krztuśca) lub DTaP (z bezkomórkowym składnikiem krztuśca):

• szczepionki DTP lub DTaP dzieciom w 2, 3–4, 5, 16–18 miesiącu życia
• szczepionki DTaP w 6 roku życia
• szczepionki Tdap (z obniżoną zawartością antygenów krztuśca i błonicy) nastolatkom w 14. roku życia.

Czas ochrony po zaszczepieniu dzieci szczepionką DTP z całokomórkowym składnikiem krztuśca)  wynosi ok. 10–12 lat, a szczepionką DTaP z bezkomórkowym składnikiem krztuśca ok. 5 lat.

Od 15 października 2024 roku, kobieta w ciąży może bezpłatnie zaszczepić się przeciw krztuścowi w przychodniach podstawowej opieki zdrowotnej (POZ). Udostępnienie bezpłatnych szczepionek dla ciężarnych ma na celu zmniejszenie liczby przypadków krztuśca wśród noworodków i niemowląt. Choroba w tej grupie wiekowej jest szczególnie niebezpieczna – hospitalizacji wymaga połowa zakażonych dzieci, a u 6 proc. występują powikłania.

Więcej informacji na stronie Ministerstwa Zdrowia