Szczepienia przeciw HPV

HPV (Human Papilloma Virus), czyli ludzki wirus brodawczaka, odpowiada za wszystkie zachorowania na raka szyjki macicy. Może wywoływać również inne nowotwory u kobiet i mężczyzn.

Wyróżnia się ponad 200 typów HPV, wśród których 40 wywołuje zmiany skórne, w okolicy narządów płciowych oraz innych okolic ciała. Dzielimy je na wirusy wysoce rakotwórcze (14 typów) i o małym ryzyku rakotwórczym.

Zakażenia HPV szerzą się drogą płciową.

Przed zakażeniem HPV może uchronić szczepionka. Najlepiej szczepić osoby w wieku nastoletnim, przed inicjacją seksualną. Szczepionki są bezpieczne. Szczepienie przeciw HPV jest wymieniane w Polskim Programie Szczepień Ochronnych jako szczepienie zalecane. Nie jest zatem obowiązkowe.

Od 1 czerwca 2023 r. dzieci 12 i 13-letnie (urodzone od 1 stycznia 2010 r. do ukończenia 14. roku życia) będzie można zaszczepić bezpłatnie. Wystarczy umówić wizytę w przychodni (POZ), przez e-rejestrację lub infolinię 989 (7 dni w tygodniu od 7:00 do 20:00)

Poddając się szczepieniu przeciw HPV kobieta zmniejsza o 70% ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy.

Szczepionki przeciw HPV są stosowane w 125 krajach.

Kraje realizujące szczepienia od wielu lat odnotowują nawet do 90% redukcję infekcji wirusem HPV. O ponadto 85% zmniejsza się także liczba patologii wysokiego stopnia szyjki macicy.

Informacje o chorobie

Co to jest HPV?

HPV (Human Papilloma Virus) to nazwa ludzkiego wirusa brodawczaka. HPV odpowiada za zachorowania na raka szyjki macicy.

Może wywoływać również:

raka pochwy i sromu u kobiet,
raka prącia u mężczyzn,
raka odbytu, jamy ustnej, nosogardzieli, nasady języka i migdałków, okolic głowy i szyi u obu płci.

Wyróżnia się ponad 200 typów HPV, wśród których 40 wywołuje zmiany: skórne, w okolicy narządów płciowych oraz innych okolic ciała. Wyróżniono typy wirusa wysoce rakotwórcze i o małym ryzyku rakotwórczym.
Wywołują one m.in. niezłośliwe brodawki narządów płciowych (kłykciny) i brodawczaki oraz typy o wysokim potencjale rakotwórczym, odpowiedzialne za zmiany przedrakowe i raka szyjki macicy oraz inne choroby nowotworowe.

Jak dochodzi do zakażenia HPV?

Zakażenia HPV szerzą się głównie drogą płciową, poprzez kontakt bezpośredni ze zmianami skórnymi lub na błonie śluzowej oraz drogą wertykalną w czasie porodu (ryzyko zakażenia niewielkie). Do zakażenia dochodzi najczęściej w początkowym okresie po rozpoczęciu aktywności seksualnej. Okres wylęgania wynosi od 1 do 8 miesięcy. Okres zakaźności to czas utrzymywania się zmian chorobowych.

W jaki sposób wirus powoduje powstanie raka szyjki macicy?

Wszystkie przypadki raka szyjki macicy są poprzedzone przewlekłą infekcją HPV. Wywołuje to przekształcenia w komórkach nabłonka wielowarstwowego płaskiego szyjki macicy. Przewlekłe zakażenie wysoce rakotwórczymi typami HPV prowadzi do przedrakowych zmian na szyjce macicy i w konsekwencji rozwoju raka płaskonabłonkowego szyjki macicy.

Trzy najczęściej występujące wysoce rakotwórcze typy HPV-16, HPV-18 i HPV-45 są odpowiedzialne za 75% przypadków raka płaskonabłonkowego szyjki macicy, 90% przypadków raka gruczołowego szyjki macicy i większość przypadków zmian przednowotworowych szyjki macicy.

Typy HPV-16 i HPV-18 są odpowiedzialne za 80% przypadków raka płaskonabłonkowego sromu i pochwy oraz ponad 90% przypadków raka odbytu.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała typy HPV-16 i HPV-18 za czynnik rakotwórczy dla człowieka.

Jakie są objawy zakażenia HPV?

Objawy są następujące:

brodawki stóp, brodawki zwykłe, brodawki płaskie, brodawki młodzieńcze krtani;
brodawki w okolicach narządów płciowych oraz odbytu tzw. kłykciny kończyste;
zmiany przednowotworowe narządów płciowych.

Wśród miliona kobiet zakażonych typem HPV wysoce rakotwórczym, u 8 tys. z nich dochodzi do rozwoju raka, a u 1,6 tys. kobiet rozwija się inwazyjna postać raka. Śmiertelność raka szyjki macicy oceniana jest na poziomie 50%.

Zakażenie HPV typem wysoce rakotwórczym może przebiegać w postaci:

zakażenia bezobjawowego, ustępującego samoistnie w ciągu około 2 lat od zakażenia;
zakażenia utrzymującego się w dłuższym czasie, które może prowadzić do zmian przedrakowych szyjki macicy, a w konsekwencji i w przypadku braku leczenia, w raka płaskonabłonkowego i raka inwazyjnego.

Zakażenie wirusem HPV niskiego ryzyka rakotwórczego może przebiegać w postaci:

zakażenia bezobjawowego;
zakażenia objawowego w formie brodawek okolic narządów płciowych lub odbytu (kłykciny kończyste), w większości ustępujących samoistnie w ciągu około 6 miesięcy, lecz u części chorych wymagających kosztownego, bolesnego i powtarzanego leczenia związanego z interwencją chirurgiczną.

Profilaktyka raka szyjki macicy polega na przesiewowych badaniach cytologicznych i leczeniu ablacyjnym lub chirurgicznym zmian dysplastycznych nabłonka szyjki macicy. Po chirurgicznym usunięciu tych zmian przedrakowych wirus może przetrwać w pozostawionej tkance o prawidłowym obrazie cytologicznym.