Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Ostrowcu Świętokrzyskim

 Energetyki - szkodliwość, skład, działanie i skutki uboczne

Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Ostrowcu Św. w trosce o szeroko rozumiane dobro dzieci i młodzieży w powiecie ostrowieckim rozpoczął akcję informacyjno-edukacyjną dotyczącą szkodliwości spożywania przez uczniów napojów energetycznych.

 

W mediach społecznościowych Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Ostrowcu Św. zamieszczane będą cyklicznie materiały, opracowane na podstawie dostępnej w tym zakresie wiedzy. Ponadto działania informacyjne w przedmiotowym zakresie prowadzone będą przez pracowników Inspekcji Sanitarnej podczas bieżących kontroli w placówkach oświatowo-wychowawczych na terenie powiatu ostrowieckiego.

 Co to są energetyki?

            Energetyki to napoje energetyczne (ang. energy drink), bezalkoholowe, najczęściej gazowane, które mają pobudzać, dodawać energii oraz poprawiać koncentrację.  Najczęściej zawierają kofeinę, taurynę i guaranę oraz dodatki. W Europie pojawiły się w latach 80. XX wieku.

            Energetyki zwykle są smaczne i gazowane, stąd bywają nadużywane i spożywane nie tylko przez dorosłych, ale także młodzież i dzieci. Składniki zawarte w napojach energetycznych mogą mieć bardzo szkodliwy wpływ na zdrowie dzieci.

         Kofeina, która stanowi podstawowy składnik tych napojów, nie jest przy tym zalecana w diecie dzieci, gdyż ma działanie psychoaktywne. Wzrost jej spożycia przez dzieci może powodować zmiany nastroju, rozdrażnienie, niepokój, a spożycie dużych ilości (5 mg/kg masy ciała/dobę) powoduje wzrost ciśnienia tętniczego krwi.

Na rynku dostępne są także energy shots oraz energy sheets rozpuszczające się na języku. Energetyki bywają mylone z napojami izotonicznymi, które mają jednak inne działanie. Napoje energetyczne przeznaczone są dla osób dorosłych wyłącznie w sytuacjach awaryjnych: podczas intensywnej pracy umysłowej, przed ważnym egzaminem lub w czasie męczącej, długiej podróży.

Jak działają energetyki?

• pobudzenie organizmu do aktywności,
• przeciwdziałanie zmęczeniu,
• poprawa koncentracji,
• polepszenie nastroju,
• zwiększenie wydolności,
• przyspieszenie metabolizmu,
• dostarczenia energii po krótkotrwałym i bardzo intensywnym wysiłku fizycznym.

Energetyki – skład i działanie

Co zawierają energetyki? W skład napojów energetyzujących wchodzi:

• kofeina - przeciętnie w puszcze napoju, to jest 250 ml, znajduje się od 80 do 120 mg kofeiny (w porcji 100 ml znajduje się od około 30 do 50 mg kofeiny),
• tauryna - zwykle w ilości od 400 do 420 mg na 100 ml produktu,
• guarana - to ekstrakt roślinny pozyskiwany z południowoamerykańskiej rośliny Paulinia guaran, która słynie z najwyższej zawartości kofeiny, gram guarany równa się blisko 40 mg kofeiny,
• inozytol,
• cukry proste,
• substancje aromatyzujące,
• dwutlenek węgla,
• substancje konserwujące
• witaminy z grupy B,
• regulatory kwasowości.

 

Co dzieje się z ciałem po wypiciu energetyka?

 

Po 10 minutach od spożycia energy drinka kofeina zaczyna dostawać się do krwiobiegu, a tętno i ciśnienie krwi zaczynają rosnąć.

Od 15 do 40 minut od wypicia poprawia się czujność i koncentracja.

Maksymalnie po 30 minutach od wypicia kofeina wchłania się całkowicie, a ciało zaczyna na nią reagować: źrenice rozszerzają się, ciśnienie krwi wzrasta, a wątroba zwiększa poziom cukru we krwi. Powoduje to, że trzustka wydziela insulinę, która następnie sygnalizuje organizmowi przechowywanie nadmiaru cukru w postaci tłuszczu. W tym czasie receptory adenozyny w mózgu są zablokowane, aby zapobiec senności. Naukowcy ostrzegali już, że z powodu tych skutków wypicie jednego napoju zwiększa ryzyko choroby sercowo-naczyniowej.

Po upływie 1 godziny organizm zaczyna zwalniać. Poziom cukru we krwi spada, a kofeina powoli zaczyna się zużywać. W rezultacie odczuwamy zmęczenie, a nawet mogą pojawić się objawy odwodnienia.

Po około 12 godzinach większość ludzi całkowicie oczyści krwioobieg z kofeiny. Czynniki takie jak wiek, poziom aktywności i płeć mogą mieć ogromne znaczenie.

W ciągu 12-24 godzin od pierwszej puszki organizm zacznie łaknąć kolejnego napoju.

Czy energetyki szkodzą

Substancje zawarte w energetykach nie są szkodliwe, choć mogą nie być obojętne dla zdrowia. Problemem jest ich stosowanie w nieodpowiedniej ilości, a także do wieku. Na przykład zdrowe osoby po zażyciu niewielkiej ilości kofeiny mogą odczuć jedynie jej pozytywne skutki.

Dostarczenie substancji w zbyt dużych ilościach może mieć przykre konsekwencje. Podobnie jest z cukrami prostymi – nie muszą szkodzić, ale mogą odbić się na zdrowiu.

Z kolei konserwanty, regulatory kwasowości, substancje aromatyzujące i inne sztuczne dodatki obecne nawet w niewielkich ilościach nie są w diecie pożądane. Mogą szkodzić, wywołując choćby reakcje alergiczne czy prowadząc do rozwoju wrzodów żołądka.

Napoje energetyczne - skutki uboczne

            Co robią energetyki z organizmem? Efekt działania zawartych w nim substancji zależy od spożytej dawki, wrażliwości organizmu, stanu zdrowia oraz wieku. Energetyki przyjmowane w dużych ilościach przez dzieci, młodzież i osoby o niskiej masie ciała mogą szybko doprowadzić do przekroczenia dawek składników napojów, co może być szkodliwe.     Najczęściej zgłaszanymi działaniami niepożądanymi po spożyciu energetyków są:

• palpitacje serca lub tachykardia,
• wzrost ciśnienia tętniczego krwi,
• rozdrażnienie, niepokój, napady lęku,
• bezsenność, skrócenie czasu snu i pogorszenie jego jakości, co prowadzi do przemęczenia i osłabiania organizmu,
• zatrucie organizmu,
• zawroty głowy,
• nudności, wymioty,
• zaburzenia koordynacji ruchowej,
• zaburzenia procesu tworzenia kości u dzieci i młodzieży (kofeina negatywnie wpływa na gospodarkę wapniową),
• zaburzenia rozwoju układu nerwowego u dzieci i młodzieży,
• problemy żołądkowe,
• ból w klatce piersiowej,
• odwodnienie, gdy energetyki są spożywane podczas intensywnego wysiłku fizycznego w gorącym środowisku. Ma to związek z tym, że kofeina pobudza wydalanie moczu,
• niszczenie szkliwa, ze względu na wysoką zawartość cukru przy jednoczesnym niskim pH,
• nadwagi, otyłości, zaburzeń i chorób, takich jak insulinooporność czy cukrzyca. Energetyki cechują się wysokim poziomem cukru, z czego wynika ich kaloryczność na poziomie 50 kcal na 100 ml.

Energetyki - przeciwwskazania

Dla dobra zdrowia, niektórzy użytkownicy energetyków powinni na nie szczególnie uważać. Osoby dorosłe i zdrowe nie powinny spożywać ich zbyt często. Sięganie po napoje energetyczne w przypadku dzieci i młodzieży oraz osób zmagających się z chorobami sercowo-naczyniowymi, schorzeniami nerek, wątroby, układu nerwowego, cukrzycą, migrenami czy nadczynnością tarczycy jest niedopuszczalne. Napoje energetyczne nie powinny być spożywane również przez kobiety w ciąży i karmiące piersią.