Historia

RYS HISTORYCZNY SŁUŻB SANITARNO – EPIDEMIOLOGICZNYCH I PAŃSTWOWEJ INSPEKCJI SANITARNEJ W POLSCE

50 rocznica Państwowej Inspekcji Sanitarnej, którą obchodziliśmy w 2004 roku. to jednocześnie 85 rocznica powstania w Polsce Służb Sanitarno – Epidemiologicznych. Początki działalności służb sanitarnych datują się w latach międzywojennych, kiedy to sprawami sanitarno – epidemiologicznymi zajmował się Państwowy Zakład Higieny wraz ze swoimi filiami, funkcjonujący jako organ opiniujący i naukowo – badawczy, wspomagany przez Wojewódzkich i Powiatowych Lekarzy w zakresie nadzoru terenowego i zwalczania chorób zakaźnych.

Kolejnym krokiem w rozwoju służb sanitarnych było utworzenie, Uchwałą Rady Ministrów Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego w Lublinie, w listopadzie 1944 roku, Naczelnego Nadzwyczajnego Komisariatu do Walki z Epidemiami (NNK), który dysponował własnymi środkami technicznymi, magazynami, transportem a także materiałami i wytwórniami.

Naczelny Nadzwyczajny Komisariat do Walki z Epidemiami, działał poprzez powstałe grupy operacyjne na terenie całego kraju i ziem wyzwolonych. Wyszukiwano i zatrudniano byłych pracowników oraz fachowców ds. sanitarnych, przez co Komitet działał coraz sprawniej. Kiedy w maju 1945 roku, Rada Ministrów powołała do funkcjonowania Ministerstwo Zdrowia, w jego skład wszedł Naczelny Nadzwyczajny Komisariat do Walki z Epidemiami zachowując swoją pełną autonomię. Rozpoczęto również prace przygotowawcze do organizacji terenowego aparatu sanitarno – epidemiologicznego. W wyniku tych działań:

Został uruchomiony Państwowy Zakład Higieny i jego filie – w tym również w Lodzi,
W Wojewódzkich Wydziałach Zdrowia powstały Oddziały Sanitarno Epidemiologiczne, które kierowały akcjami sanitarnymi. W skład oddziału wchodził Inspektor Sanitarny oraz 2 referentów (ds. zwalczania chorób zakaźnych i nadzoru sanitarnego),
W powiecie, akcjami sanitarno – epidemiologicznymi kierował Lekarz Powiatowy. Posiadał biuro sanitarne i zatrudniał w nim l – 2 kontrolerów oraz pielęgniarkę epidemiologiczną,
W kraju utworzono okręgi sanitarne. Jednostką organizacyjną był Ośrodek Zdrowia z wydzielonym biurem , w którym pracował kontroler sanitarny. Następny etap w historii służb sanitarno – epidemiologicznych, to powstanie Powiatowych Kolumn Sanitarnych, których zadaniem było:
Prowadzenie stałej akcji sanitarno – porządkowej,
Nadzór nad stanem sanitarnym podległego terenu,
Propagowanie zasad higieny,
Szerzenie oświaty sanitarnej,
Zwalczanie ognisk epidemicznych,

Działaniem Kolumny Sanitarnej kierował Kierownik Kolumny.

W roku 1952, Uchwałą Rządu zmieniono strukturę organizacyjną służb sanitarnych. Powołano wojewódzkie oraz powiatowe stacje sanitarno – epidemiologiczne, w których uruchomione zostały laboratoria. W pozostałych powiatach, nadal działały Powiatowe Kolumny Sanitarne, zachowując dotychczasowe zadania oraz dokonując poboru prób do badań laboratoryjnych.

Działanie biur sanitarnych przy przychodniach i ośrodkach zdrowia pozostaje bez zmian do 1971 roku, kiedy ulegają likwidacji.

W 1954 roku. na mocy dekretu z 14 sierpnia, powołano na bazie istniejących stacji. Państwową Inspekcje Sanitarną, jako społeczny zakład służby zdrowia. W tym czasie. Państwowa Inspekcja Sanitarna dysponowała 19 stacjami wojewódzkimi, 101 stacjami powiatowymi wyposażonymi w laboratoria oraz 279 powiatowymi kolumnami sanitarnymi.

Nowy podział administracyjny państwa w 1975 roku. spowodował kolejne zmiany w strukturach inspekcji sanitarnej. Powstało 49 wojewódzkich. 322 terenowe i 10 portowych stacji sanitarno – epidemiologicznych.

Sytuacja powyższa trwała do 1999 roku, czyli kolejnej zmiany podziału administracyjnego kraju, w wyniku której powstało 16 wojewódzkich, 313 powiatowych i 15 granicznych stacji. W województwie łódzkim działa aktualnie Wojewódzka Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna w Lodzi, 20 powiatowych stacji i l miejska stacja w Łodzi.

Historia służby sanitarnej w powiecie rawskim:

W roku 1947, utworzono w powiecie Powiatową Kolumnę Sanitarną. Kontrolerami sanitarnymi w tym czasie byli:

Jan Motyl – sprawujący nadzór sanitarny nad rejonem działalności Ośrodka Zdrowia w Czerniewicach,
Andrzej Lubicki – nadzorujący rejon Lubochni,
Dezynfektor – Jan Rybak,
Jerzy Wróblewski – późniejszy instruktor higieny,
Feliks Dębski – późniejszy instruktor higieny i do roku 1954 Kierownik Kolumny Sanitarnej,

Podstawowym zadaniem służby sanitarnej, w tym okresie, była walka z chorobami zakaźnymi prowadzona poprzez wykonywanie szczepień ochronnych, zabiegi dezynfekcyjne i nadzór nad placówkami zbiorowego żywienia.

Od 1953 roku. liczba pracowników służby sanitarnej wzrastała. Powstały biura sanitarne przy Ośrodkach Zdrowia w Nowym Mieście, Kaleniu, Białej Rawskiej, Rzeczycy i Żelechlinku. Kontrolerzy sanitarni oprócz nadzoru epidemiologicznego, sprawowali również nadzór nad placówkami służby zdrowia, nauczania i wychowania, zakładami pracy oraz obiektami żywnościowymi i komunalnymi.

W roku 1957, Kolumna Sanitarna przekształciła się w Powiatową Stację Sanitarno -Epidemiologiczną, której pierwszym kierownikiem został felczer Jan Kuśmider.

W latach 1961 – 1962, funkcję tę pełnił instruktor higieny Aleksy Sawicki, a od roku 1962 do 1974 Państwowym Powiatowym Inspektorem Sanitarnym był lek. med. Jan Grzelczak.

Kiedy w 1971 roku likwidowano biura sanitarne przy Ośrodkach Zdrowia, pracownicy zostali zatrudnieni w Powiatowej Stacji Sanitarno – Epidemiologicznej, która początkowo mieściła się przy ulicy Tomaszowskiej, a następnie została przeniesiona do budynku Poradni Rejonowej przy ulicy Jedności Robotniczej.

Po reformie administracyjnej kraju w 1975 roku. Powiatowa Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna, stała się Terenową Stacją Sanitarno – Epidemiologiczną. Otrzymała na swoją siedzibę pomieszczenia w budynku przy ulicy Łowickiej 15, w których mieści się do dnia dzisiejszego.

W 1976 roku. w strukturze stacji powstało laboratorium wykonujące badania bakteriologiczne i chemiczne wody, żywności oraz bakteriologiczne z materiału biologicznego.

Od 1975 do 1990 roku, Dyrektorem i Państwowym Terenowym Inspektorem Sanitarnym był lek. med. Zdzisław Walicki, a w latach 1990 – 1992, funkcję tę pełniły kolejno mgr Maria Walicka i mgr Henryka Kmieciak.

W wyniku kolejnej reformy państwa w 1999 roku. Terenowa Stacja staje się Powiatową Stacją Sanitarno – Epidemiologiczną, a funkcjonujący od 1992 roku Państwowy Terenowy Inspektor Sanitarny lek. med. Jerzy Drzewek, kontynuuje swoją pracę jako Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny do 3 marca 2003 roku.

Od 4 marca 2003 do 14 kwietnia 2023 roku Dyrektorem i Państwowym Powiatowym Inspektorem Sanitarnym był mgr farm. Krzysztof Jasiński.

W dniu 10 maja 2023 roku Łódzki Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny powołał Panią mgr Paulinę Stępień-Kwapisz na nowego Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Rawie Mazowieckiej.