Legioneloza - co warto wiedzieć?
29.08.2023
Legionella sp.
Bakterie z rodzaju Legionella wywołują legionellozy (czyli legionellowe zapalenia płuc) i gorączkę Pontiac, które uznane są za groźne choroby zagrażające ludziom. Objawy zakażenia podobne są do grypy lub zapalenia płuc (m.in. gorączka, kaszel, zaburzenia w oddychaniu, bóle mięśniowe i bóle głowy, zmęczenie), przez co często są z mylone z tymi chorobami. Szczególnie zagrożone chorobą są osoby o obniżonej odporności (m.in. osoby starsze, palące lub nadużywające alkoholu, cierpiące na przewlekłe choroby itd.).
Zakażenie może nastąpić wyłącznie poprzez wdychanie aerozolu wodno-powietrznego, nie poprzez spożycie wody czy kontakt z chorą osobą.
Zapobieganie
Jedną z podstawowych zasad dostosowania instalacji ciepłej wody celem zmniejszenia ryzyka zakażenia bakteriami Legionella sp., określa Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1225 z późn. zm.), § 120 ust. 2 tegoż Rozporządzenia brzmi: "Instalacja wodociągowa ciepłej wody powinna umożliwiać uzyskanie w punktach czerpalnych wody o temperaturze nie niższej niż 55 °C i nie wyższej niż 60 °C, przy czym instalacja ta powinna umożliwiać przeprowadzenie jej okresowej dezynfekcji termicznej przy temperaturze wody nie niższej niż 70 °C”.
Zgodnie z zaleceniami temperatura wody nie powinna ,,praktycznie'' spadać poniżej 49°C w żadnym punkcie instalacji (dotyczy to także wody powrotnej z instalacji).
W celu zapobiegania i zwalczania źródeł zakażenia bakteriami Legionella należy:
- utrzymywać temperaturę wody ciepłej w sieci powyżej 55°C,
- czyścić zbiorniki, sieć wodną oraz końcówki kranów z osadów i kamienia,
- przeprowadzać dezynfekcję termiczną przez czasowe przegrzanie wody do 70°C.
Badanie wody na obecność bakterii Legionella sp.
Na podstawie wymagań określonych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2017 r. poz. 2294) obowiązkiem wykonywania badań na obecność Legionella sp. objęte zostały takie podmioty jak:
- przedsiębiorstwa podmiotu wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne,
- budynki zamieszkania zbiorowego;
budynek zamieszkania zbiorowego został zdefiniowany w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [§3 pkt 5] jako budynek przeznaczony do okresowego pobytu ludzi, w szczególności hotel, motel, pensjonat, dom wypoczynkowy, dom wycieczkowy, schronisko młodzieżowe, schronisko, internat, dom studencki, budynek koszarowy, budynek zakwaterowania na terenie zakładu karnego, aresztu śledczego, zakładu poprawczego, schroniska dla nieletnich, a także budynek do stałego pobytu ludzi, w szczególności dom dziecka, dom rencistów i dom zakonny
- budynki użyteczności publicznej, w których w trakcie użytkowania wytwarzany jest aerozol wodno-powietrzny;
budynek użyteczności publicznej został zdefiniowany w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [§3 pkt 6] jako budynek przeznaczony na potrzeby administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, kultu religijnego, oświaty, szkolnictwa wyższego, nauki, wychowania, opieki zdrowotnej, społecznej lub socjalnej, obsługi bankowej, handlu, gastronomii, usług, w tym usług pocztowych lub telekomunikacyjnych, turystyki, sportu, obsługi pasażerów w transporcie kolejowym, drogowym, lotniczym, morskim lub wodnym śródlądowym, oraz inny budynek przeznaczony do wykonywania podobnych funkcji; za budynek użyteczności publicznej uznaje się także budynek biurowy lub socjalny.
W § 4 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2017 r. poz. 2294) określono miejsca pobierania próbek ciepłej wody użytkowej, które powinny pozwolić na ocenę wewnętrznej instalacji wodociągowej (poza siecią wodociągową).
Miejscami instalacji wodociągowej, w których dokonuje się poboru próbek są miejsca zlokalizowane w:
- wypływie ze zbiornika ciepłej wody lub najbliższym punkcie czerpalnym;
- punkcie czerpalnym najdalej położonym od zbiornika ciepłej wody;
- miejscu powrotu wody do podgrzewacza;
- wybranych punktach pośrednich, których liczba zależy od wielkości systemu.
Minimalna częstotliwość pobierania próbek ciepłej wody oraz procedury postępowania w zależności od wyników badania bakteriologicznego przez podmioty wykonujące działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne oraz właścicieli, zarządców budynków zamieszkania zbiorowego oraz budynków użyteczności publicznej, w których w trakcie użytkowania wytwarzany jest aerozol wodno-powietrzny zostały określone w części B załącznika nr 5 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2017 r. poz. 2294).