Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Wieruszowie

Od 1988 roku data 1 grudnia związana jest z obchodami Światowego Dnia AIDS. Jest to jeden z najbardziej uznanych międzynarodowych dni na rzecz zdrowia publicznego zainicjowany przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) . Okazja ta jednoczy ludzi z całego świata w celu podniesienia świadomości na temat HIV/AIDS i zademonstrowania międzynarodowej solidarności.

Tegoroczne hasło przyjęte z okazji Światowego Dnia AIDS przez Wspólny Program Narodów Zjednoczonych ds. HIV/AIDS (UNAIDS) brzmi: Wyrównujmy (ang. Equalize) i jest wezwaniem do działania.

Najważniejsze informacje o HIV i AIDS

HIV to ludzki wirus upośledzenia (niedoboru) odporności. Tylko człowiek może go przekazać drugiemu człowiekowi. W chwili obecnej nie ma szczepionki ani leku, który mógłby wyeliminować HIV z organizmu człowieka.

AIDS to zespół nabytego upośledzenia (niedoboru) odporności. AIDS jest końcowym etapem zakażenia HIV. Zwykle mija wiele lat od momentu zakażenia do rozpoznania AIDS. Pierwsze objawy kliniczne mogą pojawić się nawet po 10 lub więcej latach. Obecnie istnieją leki znacznie spowalniające rozwój zakażenia, pozwalające na życie osoby zakażonej w dobrym stanie przez wiele lat.

Kto może zakazić się HIV?

Ryzyko zakażenia HIV może dotyczyć każdego, kto rozpoczął życie seksualne. Nie ma znaczenia, ile masz lat, czy jesteś kobietą czy mężczyzną, czy mieszkasz w mieście czy na wsi, jaki jest Twój światopogląd albo co sądzisz o HIV i AIDS.

Są 3 drogi zakażenia HIV:

• przez kontakty seksualne niezabezpieczone prezerwatywą – wirus znajduje się w spermie, wydzielinie z pochwy oraz preejakulacie. Jest to najczęstsza droga przenoszenia HIV;
• poprzez zakażoną HIV krew, np. podczas używania tych samych igieł i strzykawek przez więcej niż jedną osobę – m.in. podczas wstrzykiwania (leków, anabolików, substancji nielegalnych), czy przekłuwania skóry niesterylnymi narzędziami (tatuaż, piercing, akupunktura);
• z zakażonej HIV matki na jej dziecko w czasie ciąży, porodu lub karmienia piersią – zakażenia wertykalne.

Jak możesz zmniejszyć ryzyko zakażenia HIV?

Najlepszym sposobem zapobiegania transmisji HIV jest powstrzymanie się od aktywności seksualnej lub jeden, wzajemnie wierny i niezakażony  partner oraz  niedzielenie się nigdy strzykawkami i igłami z innymi osobami. To jedyna metoda, która jest w 100% skuteczna.

Jeżeli jesteś aktywny/aktywna seksualnie możesz zmniejszyć ryzyko zakażenia poprzez:

• szczerą rozmowę i wykonanie testu wspólnie z partnerem przed rozpoczęciem związku, 
• konsekwentne i prawidłowe stosowanie prezerwatyw, gdy uprawiasz seks, np. z przypadkowym partnerem, z osobą, która nie wykonała testu czy posiadała licznych partnerów,
• stosowanie profilaktyki przedekspozycyjnej PrEP (PrEP to profilaktyka farmakologiczna, czyli stosowanie leków antyretrowirusowych (ARV) u osób niezakażonych, w celu zmniejszenia ryzyka zakażenia HIV drogą kontaktów seksualnych. Leki ARV mogą być przyjmowane regularnie – w sposób ciągły, bądź doraźnie – tuż przed ryzykownym zachowaniem i tuż po nim. PrEP nie chroni przed innymi zakażeniami przenoszonymi drogą płciową. Za taką formę profilaktyki pacjenci ponoszą 100% kosztów. ),
• regularne testowanie w kierunku innych chorób przenoszonych drogą płciową,
• leczenie wszelkich wykrytych chorób przenoszonych drogą płciową.

Jak NIE MOŻESZ zakazić się HIV?

• Nie ma ryzyka zakażenia HIV przez dotykanie drugiej osoby, podawanie ręki, ściskanie lub całowanie.
• Kontakt ze łzami drugiej osoby także nie powoduje zakażenia HIV.
• Nie można zakazić się wirusem przez pływanie w tym samym basenie, korzystanie ze wspólnej toalety, dzielenie się jedzeniem, wspólne korzystanie ze sztućców, naczyń, książek.
• Przy zachowaniu podstawowych zasad higieny można bez obaw mieszkać i pracować razem z osobą żyjącą z HIV. Wirusa niszczą podstawowe środki dezynfekujące, także woda z mydłem.
• HIV nie przenosi się drogą kropelkową (np. przez kaszel lub kichanie) tak jak przeziębienie, grypa czy COVID-19.

Dane epidemiologiczne

HIV od lat dotyka miliony osób na całym świecie. W 2021 roku:

• 38 400 000 osób żyło z HIV;
• 650 000 osób zmarło z przyczyn związanych z HIV;
• wykryto 1 500 000 nowych zakażeń HIV;
• 28 700 000 osób dorosłych żyjących z HIV otrzymywało terapię antyretrowirusową.

W naszym kraju, według danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH – Państwowego Instytutu Badawczego, od wdrożenia badań w 1985 r. do 31 grudnia 2021 r. zakażenie HIV stwierdzono u 27 552 osób. Ogółem odnotowano 3 868 zachorowań na AIDS. 1 448 chorych zmarło.

W połowie listopada 2022 r. leczeniem ARV w Polsce objętych było ok. 18 tys. pacjentów, w tym 181 dzieci. Leczenie jest prowadzone i finansowane w ramach Rządowego Programu Polityki Zdrowotnej pn. „Leczenie antyretrowirusowe osób żyjących z wirusem HIV w Polsce na lata 2022–2026”.

Kiedy warto wykonać test na HIV?

Kiedy miałeś/miałaś w swoim życiu ryzykowne zachowania, takie jak na przykład:

• kontakty seksualne bez zabezpieczenia prezerwatywą,
• liczni partnerzy seksualni,
• bezpośredni kontakt z krwią osoby o nieznanym statusie serologicznym (czyli z kimś, o kim nie wiesz, czy jest zakażony, czy nie), np. zakłucie igłą niewiadomego pochodzenia,
• chemseks, czyli przyjmowanie substancji psychoaktywnych, aby zwiększyć swoje doznania seksualne.

W zależności od rodzaju użytego testu, zrób badanie nie wcześniej niż po 2 tygodniach, a nawet 6 tygodniach od sytuacji ryzykownej.

Wykonanie testu jest ważne również wtedy, kiedy rozpoczynasz nowy związek.

Większość osób nie przypuszcza, że druga strona może być zakażona przez poprzedniego partnera i nieświadomie narażać na zakażenie kolejnego. Wspólne wykonanie badania z nowym partnerem zapobiegnie takim sytuacjom.

Profesor Uniwersytetu Kalifornijskiego - Ina Part - w jednej ze swoich książek napisała : „Dla większości z nas uprawianie seksu jest o wiele łatwiejsze niż rozmowa o nim, a zwłaszcza o jego najmniej przyjemnych konsekwencjach”.

Na czym polega test?

Do badania w kierunku HIV nie trzeba się specjalnie przygotowywać, nie trzeba też być na czczo. Pobierana jest niewielka ilość krwi z żyły łokciowej lub opuszki palca.

Test nie wykrywa samego wirusa HIV, nie wykrywa też AIDS. Test wykrywa przeciwciała skierowane przeciwko wirusowi, produkowane przez układ odpornościowy osoby zakażonej HIV lub przeciwciała i jedno z białek wirusa. Wyprodukowanie przeciwciał w takiej ilości, aby mogły być wykryte testem wymaga czasu – ten czas nazywany jest okienkiem serologicznym.

Istnieją 2 rodzaje testów:

Testy III generacji – tzw. testy szybkie (kasetkowe) – pozwalają na wykrycie jedynie przeciwciał anty-HIV po 4-5 tygodniach od sytuacji ryzykownej oraz wykluczenie zakażenia najwcześniej po 12 tygodniach.

Testy IV generacji – umożliwiają wykrycie już po 2 tygodniach od zakażenia, jednego z białek wirusa – antygenu p24. Jednak w celu wykluczenia zakażenia badanie należy wykonać po 6 tygodniach od sytuacji ryzykownej , gdyż dopiero wtedy można wykryć przeciwciała anty-HIV1/2.

Oba powyższe testy są to tzw. testy przesiewowe, co oznacza, że po upływie odpowiedniego czasu, w którym nie było innych ryzykownych zachowań, pozwalają na wykluczenie zakażenia.

Gdzie można wykonać test na HIV?

Test na HIV można wykonać bezpłatnie, anonimowo i bez skierowania, w jednym z punktów konsultacyjno-diagnostycznych (PKD). Ich adresy i godziny pracy można znaleźć na stronie: https://aids.gov.pl/pkd/  

W każdym województwie funkcjonuje co najmniej jeden taki punkt.

Telefony zaufania HIV/AIDS oraz poradnia internetowa

• 22 69 282 26 czynny od poniedziałku do piątku od 9.00 do 21.00
• 800 888 448  połączenie bezpłatne

• Poradnia internetowa https://aids.gov.pl/poradnia_internetowa/

 

Przydatne strony

Portal edukacyjny KC AIDS https://www.hiv-aids.edu.pl/

Najnowsza kampania KC ds. AIDS „Jedyny taki test” (#jedynytakitest) https://jedynytakitest.aids.gov.pl/

Informacje i materiały o Światowym Dniu AIDS na oficjalnej stronie WHO https://www.who.int/campaigns/world-aids-day

Krajowe Centrum ds. AIDS https://aids.gov.pl/

 

1 grudnia zachęcamy do włączenia się do obchodów Światowego Dnia AIDS poprzez przypięcie do ubrania i udostępnianie poprzez swoje kanały informacyjne (media społecznościowe, strona internetowa) Czerwonej Kokardki – symbolu solidarności z osobami żyjącymi z HIV, chorymi na AIDS oraz ich rodzinami i bliskimi.

Przyłączamy się również do udostępnienia zaproszenia, wystosowanego przez Polską Fundację Pomocy Humanitarnej „Res Humanae”, do udziału w organizowanej z okazji Światowego Dnia AIDS XXIX Konferencji „Człowiek żyjący z HIV w rodzinie i społeczeństwie”.

Konferencja będzie prowadzona w systemie hybrydowym. Więcej informacji, program oraz warunki uczestnictwa znajdują się pod linkiem https://aids2022.pl/