Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna we Wrześni

#latozsanepidem

Wakacje to czas kojarzony z odpoczynkiem, spokojem i … kleszczami. Dlatego podczas spacerów na łonie natury należy zachować szczególną ostrożność, ponieważ ukąszenie przez kleszcza może stanowić duże zagrożenia dla zdrowia człowieka.

Kleszcze to pajęczaki, żywiące się krwią zwierząt i ludzi, które są jednymi z najgroźniejszych pasożytów zewnętrznych ludzi i zwierząt oraz nosicielami czynników zakaźnych wielu groźnych chorób.

Kleszcze występują w 3 groźnych postaciach:

• larwy – prawie przezroczysta, niewidoczna dla oka,
• nimfy – wielkości główki od szpilki, 2 - 3 mm średnicy,
• imago – postać dojrzała, ok. 4 - 5 mm długości, 

Kleszcze aktywne są od wczesnej wiosny (marzec) do późnej jesieni (październik – listopad).

W świadomości ludzi kleszcze spadają z drzew, a w rzeczywistości, żyją one w ściółce. W poszukiwaniu żywicieli wspinają się na trawy i krzewy na wysokość 20 do 70 cm. Kleszcze posiadają zmysły powonienia i temperatury, które umożliwiają im wykrycie ,,ofiary”. Kleszcze można spotkać:

• w wilgotnych lasach mieszanych,
• na obrzeżach lasów, w zagajnikach,
• na obszarach porośniętych wysoką trawą, zaroślami bądź paprociami,
• wzdłuż ścieżek leśnych,
• na łąkach, pastwiskach, rzadziej nad brzegami rzek  jezior,
• parkach i działkach rekreacyjnych.

Ukąszenie kleszcza jest bezbolesne, gdyż wraz ukłuciem wprowadza substancje znieczulające i inne (przeciwzakrzepowe, przeciwzapalne) ułatwiające żerowanie. W czasie ukłucia i wysysania krwi kleszcze przenoszą groźne choroby zakaźne. Potrafią się wkłuć w każde miejsce na ciele, ale preferują miękkie, ciepłe zagłębienia – przeważnie pachwiny, pachy, skórę pod kolanami, pomiędzy palcami u rąk i nóg, pępek oraz okolice uszu, linię włosów i czubek głowy.

W celu zmniejszenia ryzyka ukąszenia przez kleszcza należy:

• nosić odpowiednią odzież ochraniającą całe ciało (długie spodnie, wysokie buty, skarpetki, bluzka z długim rękawem),
• stosować preparaty odstraszające preparaty odstraszające kleszcze (repelenty),
• po powrocie z terenów zielonych dokładnie obejrzeć swoje ciało, przejrzeć ubranie, wytrzepać na dworze lub użyć rolki do ubrań,
• po powrocie z terenów zielonych wsiąść kąpiel.

W przypadku ukąszenia NIGDY:

• nie smaruj miejsca ukąszenia i samego kleszcza niczym tłustym (nawet kremem).
• nie zgniataj, nie przypalaj i nie polewaj kleszcza spirytusem.
• nie chwytaj kleszcza gołymi rękami (nawet nieżywego), ponieważ zakażone substancje w jego ciele mogą zostać wchłonięte przez skaleczenia na skórze lub przez błony śluzowe przy dotknięciu oczu, nosa lub ust.

Kleszcze usuwa się:

• za pomocą tradycyjnej pęsety o wąskich koniuszkach:

• załóż rękawiczki lub trzymaj pęsetę przez papier,
• ramiona pęsety umieść tak blisko skóry, jak to możliwe i pociągnij do góry jednostajnym ruchem,
• nie wykręcaj, ani nie wyrywaj kleszcza, ponieważ może to oderwać głowę – jeśli w ciele pozostają szczątki, należy je usunąć pęsetą lub sterylną igłą.
• nie wolno miażdżyć kleszcza, ponieważ w środku nadal mogą się znajdować zakaźne mikroorganizmy (w ślinie lub w jelitach).

• za pomocą przyrządu specjalistycznego typu „O’Tom Tick Twister”:

• wprowadź końcówkę z boku i upewnij się, że w środku jest kleszcz (ciało kleszcza jest płaskie),
• lekko podnieś haczyk i zacznij bardzo delikatnie wykręcać kleszcza (obojętnie w którą stronę) – powinien wyjść po 2-3 obrotach.

Po wyjęciu kleszcza:

• zdezynfekuj ranę,
• umyj ręce wodą z mydłem,
• na kilka tygodni zachowaj kleszcza w szczelnie zawiązanym foliowym woreczku w zamrażalniku wraz z datą ukąszenia, ponieważ w razie zachorowania pomoże to lekarzowi pozostawić diagnozę.

• rób zdjęcia wszelkim zmianom pojawiającym się na skórze i zgłoś się do lekarza.

Pamiętaj, stosowanie bezpiecznej metody pozwoli na uniknięcie niepotrzebnego nacisku na kleszcza, jego uszkodzenia lub pozostawienia głowy w ciele, co mogłoby spowodować przedostanie się śliny lub innych płynów organicznych kleszcza do organizmu żywiciela.

UWAGA !

Gdy zaczerwienie nie zniknie, pojawi się obrzęk, rumień lub objawy tj. bóle głowy i mięśni, podwyższona temperatura ciała, zmęczenie, należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem!

Choroby przenoszone przez kleszcze to:

• Babeszioza,
• Ehrlichioza,
• Gorączka Q,
• Tularemia,
• Gorączka plamista Gór Skalistych,
• Dur powrotny,
• Bolerioza - Na chwilę obecną nie ma szczepionki na boreliozę. Objawami są złe samopoczucie, nadmierne zmęczenie, sztywność w karku, bóle mięśni, niemoc, bóle stawów, palpitacje serca, zawroty głowy, zaburzenia układu trawiennego, nieregularny sen, depresja, nadwrażliwość na ciepło, światło i dźwięk. Na ciele może pojawić się czerwona, rozrastająca się plama, zwana rumieniem wędrującym. Może mieć ona postać obrączkowatą, wolno rozchodzącą się obwodowo lub przebierać inne nieregularne kształty. Może wystąpić kilka rumieni jednocześnie. Rumień może kryć się pod włosami. Kluczowym narzędziem w walce z boreliozą są antybiotyki. Wczesne leczenie już po kilku dniach niweluje rumień i zapobiega komplikacjom.
• Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) - Wirus KZM atakuje mózg lub rdzeń kręgowy wywołując zapalenie mózgu lub opon mózgowo rdzeniowych. Choroba w pełnej postaci wymaga kilkutygodniowego pobytu w szpitalu. Brak leczenia przyczynowego KZM i zjadliwość wirusa powodują, że choroba może doprowadzić nawet do śmierci pacjenta. Osoby chore na KZM cierpią na długotrwałe lub trwałe powikłania neurologiczne, tj porażenia nerwów lub niedowłady kończyn, zaburzenia mowy, uszkodzenia słuchu oraz zmiany psychiczne i emocjonalne, które znacznie pogarszają jakość dalszego życia. Chorobie można zapobiec stosując szczepienia ochronne.

 

Bibliografia:

1. Bezpieczne wakacje - Mały kleszcz, duży problem? (https://www.gov.pl/web/psse-turek/bezpieczne-wakacje)
2. Bezpieczne Wakacje – Przepis GIS: By mały kleszcz nie stał się dużym problemem! (https://wsse.krakow.pl/page/bezpieczne-wakacje-przepis-gis-by-maly-kleszcz-nie-stal-sie-duzym-problemem/)
3. Bezpieczne wakacje dla całej rodziny (https://akademia.nfz.gov.pl/profilaktyka/zdrowe-lato-dla-calej-rodziny/)
4. Jedziesz na wakacje? Na te choroby powinieneś w szczególności uważać (https://www.medonet.pl/magazyny/boisz-sie-kleszcza-,jedziesz-na-wakacje--na-te-choroby-powinienes-w-szczegolnosci-uwazac,artykul,1721562.html)
5. Zaplanuj bezpieczne wakacje bez Kleszczowego Zapalenia Mózgu (KZM) (https://www.medonet.pl/zdrowie,zaplanuj-bezpieczne-wakacje-bez-kleszczowego-zapalenia-mozgu--kzm---podpowiadamy-jak,artykul,02208663.html)