Higiena w placówkach dzieci i młodzieży

Zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt. 6 i 7 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2024 r. poz. 416) do zakresu działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie bieżącego nadzoru sanitarnego należy kontrola przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne między innymi higieny pomieszczeń i wymagań w stosunku do sprzętu używanego w szkołach i innych placówkach oświatowo-wychowawczych, szkołach wyższych oraz w ośrodkach wypoczynku, a także higieny procesów nauczania.

Higiena procesu nauczania - uczenia się ma za zadanie ochronę ucznia przed ujemnymi zjawiskami związanymi z pracą w szkole. Warunki pracy ucznia w szkole mają wpływ na jego zdrowie i rezultaty nauczania - uczenia się. Dlatego też organ prowadzący placówkę, jak i dyrektor szkoły zobowiązani są do stworzenia prawidłowych warunków i odpowiedniej organizacji pracy ucznia. Sprawowanie nadzoru nad ww. warunkami przez Państwową Inspekcję Sanitarną ma na celu ochronę zdrowia ucznia przed negatywnymi zjawiskami związanymi z pobytem dziecka w szkole.

Czynniki wpływające pozytywnie na higienę procesu nauczania:

Odpowiednie warunki lokalowe placówki, w której uczeń spędza kilka godzin dziennie:

Odpowiedni stan techniczny budynku i jego wyposażenia.

Zapewnienie właściwego oświetlenia.

Zgodnie z § 9 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach z dnia 31 grudnia 2002 r. (Dz. U. 2020 poz. 1604) „w pomieszczeniach szkoły i placówki zapewnia się właściwe oświetlenie”.

Polska Norma PN-EN 12464-1:2012 Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy. Część 1: Miejsca pracy we wnętrzach wskazuje, że:
średnie natężenie oświetlenia dla każdego zadania nie powinno spadać poniżej wartości:

300 lx na stanowiskach pracy w klasach, pokojach do samodzielnej nauki;
300 lx na stanowiskach pracy w pokojach do zajęć komputerowych;
500 lx na stanowiskach pracy w pokojach do zajęć praktycznych i laboratoriach;
500 lx na tablicach czarnych, zielonych i białych;
300 lx w halach sportowych, salach gimnastycznych, basenach pływackich;
100 lx w obszarach ruchu, na korytarzach;

natomiast równomierność oświetlenia:

w klasach, pokojach do zajęć komputerowych i praktycznych, a także w halach sportowych i salach gimnastycznych powinna wynosić nie mniej niż 0,60;
tablic powinna wynosić nie mniej niż 0,70;
w obszarach ruchu, korytarzach powinna wynosić nie mniej niż 0,40.

Zapewnienie odpowiedniej jakości powietrza poprzez prawidłową wentylację.
§ 12 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach stanowi, że "pomieszczenia, w których odbywają się zajęcia, wietrzy się w czasie każdej przerwy, a w razie potrzeby także w czasie zajęć".
Niewłaściwa wentylacja w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi może powodować złe samopoczucie, uczucie senności, bóle i zawroty głowy oraz brak koncentracji.
Zgodnie z Polską Normą PN-83 B-03430 Wentylacja w budynkach mieszkalnych zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej pomieszczenia przeznaczone do stałego i czasowego pobytu ludzi powinny mieć zapewniony dopływ co najmniej 20m³/h powietrza zewnętrznego dla każdej przebywającej osoby. Dla pomieszczeń w żłobkach i przedszkolach przeznaczonych do przebywania dzieci, strumień powietrza zewnętrznego może być obniżony do 15m³/h dla każdego dziecka.
Zapewnienie właściwej temperatury powietrza w pomieszczeniach.
Zgodnie z treścią § 17 ust. 1 ww. rozporządzenia "w pomieszczeniach, w których odbywają się zajęcia, zapewnia się temperaturę co najmniej 18ºC".
Dostosowanie mebli edukacyjnych do zasad ergonomii.

Rozkład zajęć lekcyjnych

Prawidłowo ułożony rozkład zajęć lekcyjnych wpływa na możliwości psychofizyczne dzieci i młodzieży, a tym samym na jakość pracy uczniów na przestrzeni całego tygodnia i osiągane wyniki w nauce.

Zgodnie z § 4 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach z dnia 31 grudnia 2002 r. plan zajęć dydaktyczno-wychowawczych uwzględnia:

1. równomierne obciążenie uczniów zajęciami w poszczególnych dniach tygodnia;
2. zróżnicowanie zajęć w każdym dniu;
3. możliwości psychofizyczne uczniów podejmowania intensywnego wysiłku umysłowego w ciągu dnia.

Materiały

Zalecenia dotyczące tornistrów szkolnych
Poradnik Głównego Inspektora Sanitarnego - Opieka nad dziećmi w wieku do lat 3 w żłobkach i klubach dziecięcych - Aspekty higieniczne i zdrowotne
ŚWIERZB - dokuczliwa choroba skóry
ŚWIERZB - plakat