Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Zgorzelcu

Chorobę wywołuje roztocz – świerzbowiec drążący, którego samica ma wymiary 0,35x0,45mm,
a samiec 0,2x0,25 mm. Ciało barwy białej pokryte jest krótkimi, tępymi kolcami oraz różnej długości szczecinkami. Zapłodniona samica drąży w skórze podłużne lub w kształcie litery C korytarze, długości kilku lub kilkunastu milimetrów, w których składa jaja w ciągu prawie dwóch miesięcy życia. Pod lupą są one widoczne jako ciemne linie.

Po 3-4 dniach wylęgają się larwy. Zazwyczaj drążą one nowe korytarze. Po 4-6 dniach larwy przekształcają się w nimfy, które już po 2 dniach przeobrażają się w postacie dorosłe. Cały cykl rozwojowy od jaja do jaja trwa 14-17 dni. Samica żyje w skórze żywiciela około 4 tygodni, poza żywicielem do 10 dni.

Świerzbowce, drążąc w skórze korytarze powodują świąd, zwykle w godzinach wieczornych i nocnych Człowiek drapiąc skórę może dodatkowo ją uszkadzać stwarzając ryzyko infekcji.
Dochodzi do powstawania na skórze pęcherzyków, grudek oraz reakcji alergicznych.

Człowiek zaraża się larwą, nimfami lub zapłodnioną samicą.

Okres wylęgania: Od 2 do 4 tygodni. Do pełnego rozwoju choroby dochodzi w ciągu 2 miesięcy.

Wrota zakażenia: Skóra

Choroba ma charakter sezonowy. Najwięcej zachorowań obserwuje się jesienią (od sierpnia
do listopada) i zimą. Ich wzrost może korelować z niedostatecznymi warunkami higienicznymi w trakcie wyjazdów oraz z ożywionymi kontaktami towarzyskimi i w związku z tym większym prawdopodobieństwem spotkania się z osobami zarażonymi.

Najczęstsze ogniska zachorowań stanowią ogniska domowe. 

Drogi szerzenia się

U 2/3 pacjentów do zakażenia dochodzi zwykle na drodze kontaktu bezpośredniego ze skórą chorego, również poprzez kontakty seksualnej i w czasie spania w jednym łóżku. Transmisja zarażenia odbywa się podczas bezpośredniego kontaktu ze skórą osoby zarażonej, trwającego kilkanaście minut.

Rzadziej u ok. 1/3 pacjentów do zakażenia może dojść za pośrednictwem przedmiotów
przez ich długotrwały kontakt ze skórą zarażoną  (pożyczone ubrania, spanie w łóżku, w którym wcześniej przebywała osoba chora na świerzb, wycieranie się jednym ręcznikiem itp.)

Świerzb norweski

Jest ciężką postacią świerzbu. Mogą pojawić się wtedy na całym ciele rozległe obszary nawarstwionej, złuszczonej skóry w postaci cienkiej skorupy. Tak zmieniona skóra zawiera wielką liczbę świerzbowców i ich jaj!

Osoby chorujące na świerzb norweski mogą nie wykazywać tak charakterystycznych symptomów     dla tej choroby, jak silny świąd i wysypka.

Chorzy są bardzo zaraźliwi dla innych, mogą rozsiewać infekcję przez bezpośrednie kontakty
(nawet podanie ręki oraz przez zainfekowane świerzbowcami rzeczy tj. odzież, łózko, meble)

 Osoby chorujące na świerzb norweski powinny otrzymać szybką i skuteczną pomoc medyczną , aby zapobiec rozprzestrzenianiu się świerzbu.

Odporność populacji:

Czynniki sprzyjające szerzeniu się świerzbu:

- niska odporność – wrodzone i nabyte niedobory odporności

- duże skupiska ludzi oraz dzieci uczęszczające do żłobka, szkoły, przedszkola, kolonie, obozy, internaty, przymierzalnie ubrań w sklepie, zakłady pracy, środkach komunikacji publicznej

- brak odpowiednich środków i warunków sanitarnych,

- brak troski o higienę.

Jak lekarz rozpoznaje świerzb? Rozpoznanie ustala się na podstawie wywiadu i typowego obrazu klinicznego, najlepiej z dodatnim wynikiem badania mikroskopowego zeskrobin naskórka. Zmiany na skórze są zazwyczaj dość charakterystyczne i lekarz może łatwo rozpoznać świerzb.

Okres zakaźności

Zmiany skórne są zaraźliwe dla otoczenia już w momencie się ich pojawienia się. Pacjent, nawet kiedy jest w okresie bezobjawowym już zaraża innych. A osoby z najbliższego otoczenia chorego
(nawet te, u których nie występują jeszcze objawy) już wymagają leczenia.

Leczeniem powinny się poddać wszystkie osoby chore oraz te które miały z nimi bliski kontakt w ciągu miesiąca wstecz od daty wystąpienia objawów.

Metody zapobiegania i zwalczania

- szybkie rozpoznanie choroby (obawy kliniczne) i wdrożenie leczenia równocześnie przez wszystkie osoby z kontaktu, co najmniej 24 (lepiej 48) – godzinna izolacja kontaktowa chorego.  W tym celu należy przeprowadzić wywiad z członkami rodziny dotyczący występowania świądu i podobnych zmian skórnych u innych osób zamieszkujących wspólne mieszkanie. 

 

Unieszkodliwianie źródła zakażenia:

Podstawową zasadą leczenia świerzbu jest równoczesna terapia wszystkich osób z kontaktu.
Istotne znaczenie dla wczesnego wykrycia chorych mają przeglądy higieniczne, zwłaszcza żłobkach, szkołach, internatach, domach opieki społecznej i innych skupiskach ludzi.

Postępowanie podczas występowania:

W większości przypadków świerzb łatwo poddaje się leczeniu, ale należy pamiętać, że nieleczony może trwać bardzo długo.

Rozpoznanie może dokonać każdy lekarz, podobnie jest z wdrożeniem leczenia. W razie wątpliwości należy skonsultować się z dermatologiem lub specjalistą chorób zakaźnych.

Świerzb to schorzenie, którym niestety bardzo łatwo można się zarazić, dlatego bezwzględnie należy zwracać uwagę na prewencję i przestrzeganie zaleceń lekarza.

 

Zachęcamy do zapoznania się z broszurą przygotowaną przez Polski Zakład Higieny „ŚWIERZB-dokuczliwa choroba skóry” oraz z materiałami opracowanymi przez pracowników Powiatową Stację Sanitarno -Epidemiologiczną w Zgorzelcu.

Bibliografia:

1. Zapobieganie i zwalczanie chorób zakaźnych i pasożytniczych pod redakcją prof. dra hab. med. Wiesława Magdzika
2. Choroby zakaźne i pasożytnicze epidemiologia i profilaktyka – Wiesław Magdzik, Danuta Naruszewicz-Lesiuk, Andrzej Zieliński
3. Strony internetowe: PZH, GIS, WSSE, Krajowego Centrum do spraw AIDS

 

Załączniki:

1. Ogólne zasady postępowania podczas leczenia świerzbu.
2. Postępowanie w placówce oświatowej w przypadku uzyskania informacji o potwierdzonym przypadku świerzbu.
3. Pranie i przechowywanie odzieży, bielizny, pościeli w przypadku uzyskania informacji o potwierdzonym przypadku świerzbu.
4. Broszura przygotowana przez Polski Zakład Higieny pn. „ŚWIERZB-dokuczliwa choroba skóry”
5. Instrukcja mycia rąk (w języku polskim i ukraińskim)