Państwowy Zespół Szkół Muzycznych im. A. Rubinsteina w Bydgoszczy

95 lat Państwowego Zespołu Szkół Muzycznych im. Artura Rubinsteina

w Bydgoszczy (1925- 2020)

Muzyko – Melodio – Muzyko!

Wywiedź ścieżkami w górę Miłości

to granie od dolin – Muzyko!

O Muzyko – Melodio – Muzyko!

Ty wszechwładna! Harmonio wszechbytu!
 Karol Wojtyła

Historia Państwowego Zespołu Szkół Muzycznych im. Artura Rubinsteina łączy się z powstaniem, kształtowaniem i rozwojem życia muzycznego w Bydgoszczy. Dzięki staraniom osób, które Szkołą kierowały i kierują do dziś jest ona jednym z najaktywniejszych ośrodków oddziałujących na życie kulturalne regionu. Zacznijmy jednak od początku.

Państwowy Zespół Szkół Muzycznych im. Artura Rubinsteina w Bydgoszczy istnieje już 95 lat i jest zaliczany do czołowych instytucji szkolnictwa muzycznego w kraju. Przez ten czas zmieniały się nazwy: Miejski Instytut Muzyczny i Miejskie Konserwatorium Muzyczne, Państwowa Podstawowa Szkoła Muzyczna i Państwowe Liceum Muzyczne, Studium Muzyczne i Państwowa Szkoła Muzyczna II stopnia w Toruniu Filia w Bydgoszczy oraz Zespoł Szkół Muzycznych, ale nie zmieniał się charakter instytucji, która dziś jest historią rozwoju szkoły. Jednak bez względu na nazwę od prawie wieku jest niemym świadkiem historii. Każdy zostawił tu cząstkę swojego życia, gdzieś w murach na zawsze zostanie ślad po naszych radościach, nadziejach i marzeniach. Tak piękna rocznica powołania szkoły nasuwać może szereg wspomnień  i  refleksji  dla  byłych  i  obecnych jej uczniów oraz pracowników. Stanowi zarazem doskonałą okazję do dokonania pewnych podsumowań. Za konieczną i słuszną więc, uznaliśmy potrzebę przedstawienia historii miejsca, z którym tak dużo łączyło i łączy nadal wiele pokoleń. Niniejsza monografia przedstawia działalność artystyczną i dydaktyczno-wychowawczą Państwowego Zespołu Szkół Muzycznych im. Artura Rubinsteina oraz jego oddziaływanie na środowisko kultury w Bydgoszczy, regionie, w Polsce i na świecie. Ukazuje szkołę jako ośrodek muzyczny Bydgoszczy i regionu, ale przede wszystkim uwypukla jej znaczenie jako miejsca, w którym powstają i ożywają najróżniejsze inicjatywy. 

Działalność artystyczna Państwowego Zespołu Szkół Muzycznych w Bydgoszczy to koncerty symfoniczne, kameralne, spotkania z wybitnymi mistrzami i wirtuozami. Dużym zainteresowaniem cieszą się wykłady i spotkania prowadzone przez znakomitych profesorów i wykładowców Akademii Muzycznych ze znanych ośrodków Polski oraz świata. Tradycją stały się letnie kursy mistrzowskie „Salony u Mistrza – w stronę Artura Rubinsteina” przeznaczone dla wyróżniających się młodych instrumentalistów, uczniów szkół muzycznych, studentów akademii muzycznych i pedagogów.

Niezwykle ważną rolę w działalności artystycznej Państwowego Zespołu Szkół Muzycznych zajmuje Międzynarodowy Konkurs Młodych Pianistów „Arthur Rubinstein in memoriam”, który wielki prestiż i światowy rozgłos zawdzięcza nie tylko sławie wielkiego Artura Rubinsteina, ale przede wszystkim młodym pianistom, którzy – podążając śladami wielkiego mistrza – właśnie w Bydgoszczy rozpoczynają swoje wielkie artystyczne kariery. Niewątpliwym sukcesem był udział niezwykle utalentowanego ucznia Państwowej Szkoły Muzycznej II stopnia w Bydgoszczy, 16-letniego Rafała Blechacza, który w V Międzynarodowym Konkursie Młodych Pianistów w 2002 roku zdobył II nagrodę. Rosyjska pianistka, Yulianna Avdeeva otrzymała wówczas I nagrodę. Dziś oboje są zwycięzcami kolejnych edycji (XV i XVI) Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie.

W ciągu każdego roku szkoła organizuje ponad 100 audycji i koncertów we współpracy z instytucjami kulturalnymi regionu, m. in. Filharmonią Pomorską im. I. J. Paderewskiego, Urzędem Miasta Bydgoszczy, Urzędem Marszałkowskim Województwa Kujawsko-Pomorskiego, Towarzystwem Mozartowskim, Kujawsko-Pomorską Szkołą Wyższą w Bydgoszczy, Wojewódzką i Miejską Biblioteką Publiczną im. dr. Witolda Bełzy w Bydgoszczy, Katedrą i Zakładem Muzykoterapii Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy. Szkoła jest organizatorem konkursów i przesłuchań ogólnopolskich, obejmujących różnorodne specjalności muzyczne, poczynając od instrumentalnych i wokalnych poprzez solfeżowe na kompozytorskich kończąc. Występy uczniów odbywają się nie tylko w szkolnej sali koncertowej, ale również w innych znanych salach, w tym Filharmonii Narodowej w Warszawie, Teatrze Wielkim – Operze Narodowej w Warszawie (Festiwal „Szalone Dni Muzyki”), Sali Kameralnej Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach (Koncert Laureatów Ogólnopolskich Przesłuchań Centrum Edukacji Artystycznej), Filharmonii Pomorskiej w Bydgoszczy, w siedzibie Europejskiego Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego w Lusławicach („Lusławicka Orkiestra Talentów”), Centrum Paderewskiego w Kąśnej Dolnej („Tydzień Talentów”), Domu Pracy Twórczej w Radziejowicach („Letni Festiwal imienia Jerzego Waldorffa”), Dworku Prezydenta RP w Ciechocinku, w Polskim Radiu PiK, TVP Oddziale w Bydgoszczy, zabytkowych kościołach, pałacach regionu i Polski. Zespoły artystyczne szkoły mają na swym koncie liczne nagrania płytowe oraz wyjazdy zagraniczne. Młodzi instrumentaliści zdobywają czołowe lokaty w konkursach muzycznych w Polsce (m. in.: Ogólnopolskie Przesłuchania Uczniów Szkół Muzcznych I i II stopnia Centrum Edukacji Artystycznej w Warszawie), a także na międzynarodowych w Austrii, Bułgarii, Kanadzie, Łotwie i we Włoszech. W gronie najlepszych uczniów odnajdziemy także stypendystów Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w Warszawie oraz Dyrektora Centrum Edukacji Artystcznej.

Bydgoska szkoła muzyczna w trakcie swojej 90-letniej działalności przeobrażała się
i rozwijała. Decyzją Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 1 września 2009 roku została utworzona „Klasa Talentów”. Powołanie tego rodzaju klasy w bydgoskiej szkole muzycznej stało się wyróżnieniem na skalę ogólnopolską. Zapewnia ona uczniom współpracę z najlepszymi artystami, umożliwiając ich wszechstronny rozwój. Młodzi adepci sztuki wzrastają u boku mistrzów: prof. Marii Murawskiej, prof. Katarzyny Popowej-Zydroń i prof. Pawła Radzińskiego z Akademii Muzycznej im. F. Nowowiejskiego w Bydgoszczy, prof. Tomasza Strahla z Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie, prof. Marcina Baranowskiego z Akademii Muzycznej I. J. Padarewskiego
w Poznaniu, mgr Aldony Cisewskiej, koncertmistrza Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Pomorskiej.

Państwowy Zespół Szkół Muzycznych im. Artura Rubinsteina w Bydgoszczy to jedyna państwowa szkoła muzyczna w mieście, kształcąca rocznie około 600 młodych muzyków
w kilkunastu specjalnościach artystycznych. Wielka różnorodność przedmiotów muzycznych
i ogólnokształcących, których tajniki muszą zgłębić gwarantuje, iż będą oni nie tylko dobrymi instrumentalistami ale przede wszystkim wszechstronnie wykształconymi absolwentami. Kadrę dydaktyczną szkoły stanowią nauczyciele z pasją, otwarci na świat i drugiego człowieka.

Z kart historii:

Miejski Instytut Muzyczny i Miejskie Konserwatorium Muzyczne (1925-1939)

„Miejski Instytut Muzyczny, powołany do życia staraniem naszego Magistratu, przyjmuje wpisy w dniach 2- 15 czerwca, w sekretariacie Instytutu, mieszczącego się w Gimnazjum im. Kopernika". Tak rozpoczyna się pierwsza wzmianka o szkole, zamieszczona w Dzienniku Bydgoskim 31. maja 1925 roku. Dyrektor placówki, znany pianista z Warszawy – Zygmunt Lisicki, postarał się, by już w następnym roku szkolnym MIM otrzymał własne pomieszczenie przy ul. Paderewskiego 32 (obecnie numer 1). Miejski Instytut Muzyczny był szkołą posiadającą wysokie ambicje programowe,
a jej otwarcie spotkało się z życzliwym przyjęciem ze strony społeczeństwa bydgoskiego. Kadrę pedagogiczną stanowili muzycy wywodzący się ze środowiska poznańskiego, głównie z tamtejszego Państwowego Konserwatorium Muzycznego. Ciekawą propozycją, podnoszącą prestiż i stanowiącą jednocześnie reklamę Szkoły było uruchomienie klasy rytmiki dla dzieci i dorosłych oraz koncerty pedagogów – muzyków, które ożywiały życie kulturalne Bydgoszczy.

W 1927 roku MIM przestał istnieć, a na jego miejsce utworzono Miejskie Konserwatorium Muzyczne z siedzibą przy ul. Piotra Skargi 7 (obecnie nr 14). Instytucja rozwijała się pomyślnie.
Z roku na rok powoływano nowe klasy i sekcje, organizowano wiele koncertów i audycji. W 1930 roku dyrektorem została Irena Jahnke, a osiem lat później szkoła otrzymała nowy lokal przy ul. Gdańskiej 71.

 

Działalność szkoły w latach 1945-52

Wkrótce po przejściu przez Bydgoszcz frontu II wojny światowej rozpoczęły się przygotowania do reaktywowania Miejskiego Konserwatorium Muzycznego, które zaingurowało swą działalność 11 lutego 1945 roku. W myśl nowych przepisów zaszła jednak konieczność zmiany dotychczasowego statusu prawnego Szkoły i od 1 września 1947 roku powstały: Państwowa Niższa Szkoła Muzyczna (dyrektor Maria Tołłoczko) oraz Państwowa Średnia Szkoła Muzyczna (dyrektor Irena Jahnke). Dwa lata później Szkoła Niższa została przemianowana na Państwową Szkołę Muzyczną w Bydgoszczy (dyrektor Maria Wierzbiańska) z siedzibą przy ul. Gdańskiej 54. Dorobek artystyczny obu samodzielnych, lecz zgodnie współpracujących ze sobą placówek przedstawia się imponująco. Odbywały się koncerty, audycje i popisy. Szczególnie wyróżniającą się imprezą był „Wieczór operowy”, podczas którego uczniowie inscenizowali fragmenty oper.

 

Państwowa Podstawowa Szkoła Muzyczna i Państwowe Liceum Muzyczne w Bydgoszczy
(1952-1975)

Zarządzenie MKiS z lipca 1952 roku spowodowało przekształcenie Państwowej Szkoły Muzycznej w Państwową Podstawową Szkołę Muzyczną, a Państwowej Średniej Szkoły Muzycznej w Państwowe Liceum Muzyczne. Obie placówki pomyślane były jako instytucje bardziej efektywne i odciążające kandydata na muzyka od uczęszczania równocześnie do dwóch szkół. PPSM miała dawać swym absolwentom ogólne wykształcenie podstawowe oraz muzyczne stopnia pierwszego. PLM natomiast – świadectwo dojrzałości i dyplom muzyczny.

Dyrektorem PPSM, przez dwadzieścia trzy lata, była Helena Sempołowicz. Szkoła rozpoczęła swą egzystencję w bardzo trudnych warunkach lokalowych. Dopiero w 1958 roku przeprowadzono się do nowego budynku przy ul. Libelta 7. W PLM dyrektorem została Irena Jahnke, a po jej rezygnacji w 1954 roku stanowisko to objął Wacław Splewiński. Dbałość o sprawy szkoły, aktywność i zdolności organizacyjne dyrektora przejawiały się w wielu działaniach: rozbudowano gmach przy ul. Gdańskiej 71, powiększając go o dwie sale lekcyjne i aulę, nawiązano bliższą współpracę ze szkołami muzycznymi w innych miastach, zatrudniono wybitnych pedagogów – nauczycieli akademickich. Kadencja Andrzeja Lechnio na stanowisku dyrektora PPSM i PLM rozpoczęła się w roku 1972 i trwała zaledwie dwa i pół roku. Niemniej jego indywidualność odcisnęła ślad w życiu Szkoły. Dyrektor Andrzej Lechnio zintensyfikował kształcenie słuchu oraz planował zmiany w rekrutacji do klas pierwszych PPSM. Był także współorganizatorem Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Bydgoszczy. Eleonora Sienkiewicz-Bloch, która otrzymała nominację na dyrektora PLM w trakcie roku szkolnego 1974/75, kierowała szkołą do momentu wejścia jej do Zespołu Szkół.

 

Studium Muzyczne i Państwowa Szkoła Muzyczna II stopnia w Toruniu Filia w Bydgoszczy (1960- 1975)

Felicja Krysiewiczowa i Wacław Splewiński byli inicjatorami powołania Studium Muzycznego im. Emila Młynarskiego. Szkoła powstała w roku 1960 przy Towarzystwie Muzycznym w Bydgoszczy i kształciła starszą młodzież oraz dokształcała czynnych zawodowo muzyków instrumentalistów i wokalistów. Studium ściśle współpracowało z PLM. Korzystano z tych samych pomieszczeń, instrumentów i innych pomocy dydaktycznych. Od września 1973 roku szkoła przejęła nazwę Państwowej Szkoły Muzycznej II stopnia w Toruniu Filia w Bydgoszczy. Kierownictwo placówki spoczywało w rękach Eleonory Sienkiewicz- Bloch a po jej rezygnacji, od stycznia 1975 roku – Marii Bilińskiej.

 

Dwadzieścia lat Zespołu Szkół Muzycznych (1975 - 1995)

We wrześniu 1975 roku powstał Zespół Szkół Muzycznych w Bydgoszczy. Formalnie weszły do niego: PPSM, PLM, PSM I i II stopnia. Na stanowisko pierwszego dyrektora powołano muzyka z Torunia – Zdzisława Starniewskiego. Pełnił on swoją funkcję do 1984 roku. Kolejnym dyrektorem został Wacław Kłaput, a gdy objął stanowisko wizytatora Centrum Edukacji Artystycznej w Warszawie, jego miejsce zajęła Ewa Stąporek-Pospiech. Liczne działania na rzecz artystycznego rozwoju szkoły stały się nieocenionym wkładem w życie kulturalno-artystyczne Bydgoszczy i regionu.