Regionalna Dyrekcja
Ochrony Środowiska w Katowicach

Moje życie to bagno

Przekształcając otoczenie poprzez budowę imponujących tam (konstrukcji budowanych w poprzek rzeki w celu spowolnienia i ostatecznie zatrzymania spływu wód, jednak niebędących miejscem ich bytowania) i żeremi (nawodnych budowli tworzonych m.in. z gałęzi, łodyg i liści, pełniących funkcję bobrowego domku) bobry zapewniają sobie bezpieczeństwo, ukrywają podwodne wejścia i zatapiają magazyny pokarmu na zimę. Ponadto podwyższony poziom wody ułatwia tym gryzoniom spławianie drewna i skraca drogę ucieczki w przypadku żerowania na lądzie.

Podnoszenie poziomu wód gruntowych przez działalność bobrów ma jeszcze inne korzyści przyrodnicze – przyczynia się do utrzymania małej retencji. Powstawanie naturalnych spiętrzeń wody powoduje, że znacząco zwiększa się bioróżnorodność na danym obszarze. Tam, gdzie dzięki bobrom odnawiają się siedliska bagienne, tam pojawiają się rzadkie gatunki ptaków, takie jak żuraw, kszyk czy słonka.

Bobry w woj. śląskim

Populacja bobra w naszym regionie liczy ponad 7 tysięcy osobników w prawie 2 tysiącach rodzin. Najwięcej bobrów zamieszkuje północną część regionu – są to powiaty częstochowski, kłobucki, lubliniecki, myszkowski oraz samą Częstochowę. Stosunkowo duża populacja zlokalizowana jest również w okolicach Rybnika, Żor i Wodzisławia Śląskiego, a także miast Sosnowiec i Jaworzno. Sporo bobrów ma swoje siedliska również na Podbeskidziu. Natomiast najbardziej zabobrzonym powiatem jest Sosnowiec – w tym mieście największa jest liczba potwierdzonych stanowisk bobrów w przeliczeniu na 100 km2.

Bobry jako gatunek chroniony

Jeszcze w XX w. bobry były zagrożone wyginięciem, a światowa populacja liczyła tylko 1200 sztuk. Obecnie populacja bobra jest wzrostowa, a gatunek ten zamieszkuje wszystkie dogodne siedliska, w tym większość cieków na terenie województwa śląskiego. Opuszczone stanowiska są praktycznie natychmiast ponownie zasiedlane przez tego ssaka, w związku z tym działania nakierowane na jego odłów są nieskuteczne. Bóbr jest gatunkiem objętym ochroną częściową, oznacza to, że zakazane jego zabijanie oraz niszczenie, usuwanie lub uszkadzania tam, nor czy żeremi bez odpowiednich zezwoleń.

Wyniki inwentaryzacji bobra europejskiego na obszarze województwa śląskiego z 2021 r. w ocenie konfliktowości bobrów pokazują, że jakkolwiek oczywiście istnieją sytuacje konfliktowe, to w naszym regionie obecność tego gatunku nie wpływa znacząco negatywnie na działalność rolną lub rybacką, czy stwarzanie zagrożenia powodziowego.

W przypadku wystąpienia szkody wywołanej w wyniku działalności bobrów w użytkach zielonych, gruntach rolnych, w drzewostanie lub w innych rodzajach mienia, można liczyć na odszkodowanie, które w imieniu Skarbu Państwa wypłaca regionalna dyrekcja ochrony środowiska. Szacowanie szkody połączone jest z oględzinami terenu, na którym wystąpiły.  Ewentualna wypłata odszkodowania następuje na wniosek poszkodowanego, zwierający określone informacje o przedmiocie szkody oraz niezbędne dokumenty.

Chroniąc bobry i zapobiegając wystąpieniu szkód związanych z ich obecnością na danym obszarze, najlepsze efekty przynosi bieżąca konserwacja cieków, zapewniająca swobodny spływ wód. Utrzymanie stałego przepływu wody można uzyskać również, montując rury przelewowe w tamach bobrowych.