Regionalna Dyrekcja
Ochrony Środowiska w Katowicach

Roślinożercy szkodzący przyrodzie i ludziom

Roślinożerne nutrie usuwają więcej roślin wodnych, niż potrzebują do zaspokojenia swoich potrzeb żywieniowych. Ssaki te wykorzystują materiał roślinny do budowy platform służących do wypoczynku, żerowania i rozrodu. Szczególne zagrożenie stanowi to dla ekosystemów bagiennych i podmokłych (np. w Luizjanie utracono ponad 8 tys. ha bagien w wyniku zniszczenia roślinności przez nutrie, a negatywny wpływ ich obecności odnotowano na ponad 40 tys. ha tych terenów podmokłych). Ponadto, niszczenie roślinności wodnej przez nutrie może spowodować zmniejszenie możliwości gniazdowania zagrożonych gatunków ptaków, co zostało już potwierdzone w odniesieniu do bączka czy rybitwy białowąsej na terenie Włoch.

Populacja nutrii, nawet żyjąca w pozornie nieatrakcyjnym przyrodniczo terenie, jakim jest np. rzeka Nacyna, może w szybki sposób migrować dolinami cieków wodnych i zagrażać terenom cennym przyrodniczo, nawet tam, gdzie prowadzi się ścisłą bądź czynną ochronę przyrody, w szczególności dla zachowania siedlisk związanych z wodami (użytki ekologiczne, rezerwaty przyrody). Straty w takich ekosystemach mogą być niepowetowane i niemożliwe do odtworzenia, dlatego gatunek ten trafił na listę IGO do szybkiej eliminacji.

Ssak ten zasiedla brzegi wód i przebywa zazwyczaj w odległości nie większej niż 100 m od tego miejsca. Wyrządza poważne szkody poprzez drążenie nor w brzegach rzek, tamach, zaporach i wałach ziemnych. Ponieważ żeruje również na korzeniach i podziemnych kłączach roślin, powoduje destabilizację wierzchniej warstwy gleby, a następnie jej erozję. Uszkadzanie skarp rzecznych może prowadzić do lokalnych podtopień, a destabilizacja gleby do szkód w infrastrukturze drogowej. W konsekwencji obecność nutrii w naszym środowisku może przekładać się na zagrożenie dla bezpieczeństwa publicznego.

Nutrie mogą być nosicielami różnych chorób wirusowych, np. gruźlicy, ale też pasożytów. Z uwagi na to, należy ograniczyć kontakt z tymi zwierzętami przez ludzi i zwierzęta domowe.

Nutria jako inwazyjny gatunek obcy

Nutria to obcy gatunek inwazyjny, który do naszego środowiska naturalnego został uwolniony przypadkowo - w wyniku ucieczki z hodowli. Gatunek ten trafił do Europy z Ameryki Południowej na początku XX wieku jako zwierzę futerkowe.

Głównym czynnikiem redukującym liczebność populacji nutrii w naszej strefie klimatycznej były mroźne zimy. Nie tylko były one czynnikiem większej śmiertelności, ale także, z uwagi na ograniczone zasoby pokarmu, wpływały na zmniejszenie sukcesu rozrodczego tego ssaka. Niestety łagodne zimy wpływają pozytywnie na przeżywalności i wzrost liczebności nutrii w naszym województwie. Dodatkowo rozwojowi populacji nutrii w Rybniku i Jaworznie sprzyja dokarmianie tych zwierząt przez mieszkańców nieświadomych zagrożenia, jakie niesie ten gatunek dla naszej rodzimej przyrody oraz brak ich naturalnych wrogów. Ponadto, dokarmianie tych zwierząt i pozostawianie resztek jedzenia, przynosi kolejny, niepożądany aspekt, czyli rozrost populacji szczurów, chętnie korzystających z tego dodatkowego źródła pożywienia.

Należy zwrócić uwagę, że w sprzyjających warunkach nutrie rozmnażają się przez cały rok, a po ciąży trwającej 127-138 dni rodzi się 2-9 młodych, które osiągają dojrzałość płciową po 3-10 miesiącach.

Niekontrolowany przyrost populacji nutrii spowodował, że gatunek ten na terenie Polski zakwalifikowany został do grupy IGO podlegającej szybkiej eliminacji. Dlatego RDOŚ Katowice przy wsparciu lokalnych samorządów planuje podjęcie działań polegających na odłowieniu osobników. Możliwe są dwie ścieżki postępowania ze schwytanymi osobnikami: uśmiercenie lub przekazanie do specjalnego azylu – miejsca, które posiada zezwolenie na przetrzymywanie osobników tego gatunku. Z punktu widzenia aktualnie obowiązujących przepisów prawa, nie ma innych dróg postępowania w przypadku tego gatunku.