Ochrona gatunkowa w praktyce - zabezpieczanie gniazd Żółwia błotnego
28.06.2024
W połowie czerwca 2024 r. pracownicy Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Lublinie zakończyli kolejny, już trzeci wiosenny etap działań związanych z czynną ochroną żółwia błotnego polegających na zabezpieczaniu gniazd przed drapieżnikami. Żółw błotny (Emys orbicularis) jest jedynym rodzimym gatunkiem żółwi w Polsce, a ochroną gatunkową objęty jest w naszym kraju od 1935 r. Jako gatunek zagrożony wyginięciem wpisany jest do Polskiej czerwonej księgi zwierząt. Wymieniony jest również w załącznikach II i IV Dyrektywy Rady 92/43/EWG z 21.05.1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory.
Zasięg występowania żółwia błotnego obejmował dawniej niemal całą Europę, lecz na skutek zmian siedliskowych gwałtownie się skurczył, a w wielu krajach zupełnie wyginął. Obecnie w Polsce jeszcze dość liczna populacja pozostała już tylko na Polesiu. Spośród wielu znanych dzisiaj zagrożeń dla tego gatunku do najważniejszych zaliczyć należy zanikanie lęgowisk, wzrastającą presję drapieżników oraz wzrost natężenia ruchu na drogach przebiegających w rejonach wiosennych wędrówek żółwi. Czynna ochrona lęgów żółwia błotnego prowadzona przez pracowników RDOŚ w Lublinie jest kontynuacją działań prowadzonych w ramach projektu „Lubelska Natura 2000 – wdrażanie planów zadań ochronnych”. Polega na wyszukiwaniu i obserwacji (w godzinach popołudniowych i wieczornych) na znanych już lęgowiskach samic żółwia błotnego, a po złożeniu przez nie jaj do ziemi, zabezpieczeniu gniazd siatkami stalowymi o wymiarach 50 x 50 cm. W miejscach najbardziej narażonych na zniszczenie przez drapieżniki wbijane do ziemi, przy pomocy specjalnych noży, są osłony z blachy, umieszczane pionowo wokół złoża, które mają za zadanie zabezpieczyć złoże przed podkopywaniem z boku.
Działania ochronne podjęto na bardzo dużym obszarze obejmującym ponad 6 tys. ha i prawie wszystkie największe lęgowiska znajdujące się w granicach obszaru Natura 2000 Lasy Sobiborskie PLH 060043, w tym w rezerwacie przyrody Żółwiowe Błota oraz na lęgowisku położonym pomiędzy Lasami Sobiborskimi, a Poleskim Parkiem Narodowym i Chełmskim Parkiem Krajobrazowym. W celu stworzenia możliwości prowadzenia monitoringu żółwie są znakowane poprzez grawerowanie w tarczce karapaksu (w martwej tkance chitynowej) na głębokość do 1 mm, kolejnego numeru cyframi arabskimi poprzedzonymi literą. Chwytane są wyłącznie samice, co do których była pewność, że złożyły jaja, czyli w praktyce tylko te, które podjęto na lęgowisku bezpośrednio po zakopaniu złoża. W latach 2022 - 2024 zabezpieczono w ten sposób łącznie ponad 250 złóż jaj. Jesienią kontynuowana będzie ochrona w trakcie wylęgu młodych i przenoszenie opuszczających gniazda „maluchów” do zbiorników wodnych i innych bezpieczniejszych dla nich siedlisk mokradłowych, w celu ograniczenia strat podczas wędrówek z lęgowisk.
W czynnej ochronie żółwia błotnego wzięło udział kilkadziesiąt pracownic i pracowników Dyrekcji oraz współpracująca z nimi grupa składająca się z pracowników Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych oraz wolontariuszy.
